Doctrina Christiana
Ti Doctrina Christiana ket sinurat ni Padre Juan de Plasencia, ken isu daytoy ti immuna nga am-ammo a naimaldit a libro iti Filipinas, idi 1593.[1]
Ti Doctrina Christiana ket naidumduma a saan laeng a naimaldit idi un-unana nga al-aldaw ngem naimaldit pay iti napasayaat a Gotiko a kita ti letra iti pagsasao nga Espaniol, ken adda pay dagiti kopiana a bersion iti pagssasao a Tagalog, iti Latin a kurdit ken ti kadawyan nga inus-usar a baybayin a kurdit dagiti tao a patneng idi un-unana nga al-aldaw, ken maysa pay a naipatarus iti kasisigud a pagsasao nga Intsik. Idi 1621 adda met naipablaak a kopia iti pagsasao nga Ilokano a naisurat ni Padre Francisco Lopez ken tinulongan ni Pedro Bukaneg,[2] naisurat daytoy iti kurdit a baybayin ken ti titulona ket nabaliwan a kas Doctrina Cristiana en la Lengua Española e Yloca (naawanan ti letra nga h ti Christiana), inus-usar dagiti Kastila daytoy a libro iti pinagisuroda iti Katoliko.
Adda met dagiti kontrobersia no annia met iti immuna a libro iti Espania a Filipinas, adda met dagiti eskolar a namatmati nga iti bersiyon ti pagsasao nga Intsik a natituluan iti Doctrina Christiana en letra y lengua China (Wuchi t’ien-chu cheng-chiao chen-chuan shih-lu) ken naimaldit idi 1590 inggana ti 1592 ti Intsik a mam-amaldit a ni Keng Yong idiay Manila sakbáy nga rimmuar dagiti Espania ken Tagalog a bersiyon. Dagiti immuna a panangibasar kadagiti dua a bersion ket naggapu ken ni Gómez Pérez Dasmariñas, ti maika-pito a gobernador-heneral iti Filipinas, a nagisurat ken ni Felipe II ti Espania idi Hunio 20, 1593, a kastoy ti naisurat:
“Apo, iti Kadungnguan a naganmo, Addaak iti daytoy laeng a naminsan, ngamin ta adda iti napateg a masapsapul, no mangted ti lisensia ti panangimaldit kadagiti Doctrina Christiana, addda ditoy ti maysa a naipatulod-iti pagsasao a Tagalog, nga iti patneng ken dagiti kalaingan kadagitoy nga is-isla, ken ti maysa pay iti Intsik—nga addaan iti namnamak nga adu ti maitulongna daytoy ti pagresultaan iti panagbalin ken panangisursuro kadagiti tattao iti dagitoy dua a pagilian; ken ngamin ta dagiti dagdaga ti Indio ket dakdakel iti amin ken nanginnginada pay, Naikabilko ti presiona dagitoy nga uppat a riales iti maysa a libro, aginggana apo a Kadugdunguam no naragsakan to ti panagibagam amin no ania ti maaramid.”[3]
Dagiti linaon ti libro urnosen
Ti libro ket adda nagyan na a tallopulo ket walo a dagiti bulong ken pitopulo ket uppat a pampanid iti teksto nga Espania, Tagalog a naisurat kadagiti romano a letra, ken Tagalog kadagiti Tagalog a karakter, iti addaan a tabas ti kayo ni Santo Dominico, nga ti kannigid a panid ti libro ket kasisigud a blanko, ngem dagiti immuna a bersiyon ket naikurdit iti, "Tassada en dos reales", a pinirmaan ni Juan de Cuellar.
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ Lessing J. Rosenwald. "Lessing J. Rosenwald Collection". Library of Congress. World Digital Library.
- ^ Kurditan Samtoy: The Literature of A Manly Race
- ^ Retana, Wenceslao (1894). La Politica de España en Filipinas, No. 97. Manila.
Dagiti akinruar a silpo urnosen
- Tagalog a bersion ti Doctrina Christiana idiay Project Gutenberg