Ilocos Sur
Ti Ilocos Sur ket maysa a probinsia iti Filipinas a karaman iti Rehion ti Ilocos (Rehion I) iti Luzon. Ti kapitoliona ket ti Siudad ti Vigan, a mabirukan iti ngiwat ti Karayan Mestiso. Ti Ilocos Sur ket nabeddengan ti Ilocos Norte ken Abra iti amianan, ti Mountain Province iti daya, ti La Union ken ti Benguet iti abagatan, ken ti Baybay Abagatan Tsína iti laud.
Ilocos Sur
Probinsia iti Abagatan nga Ilocos | |
|---|---|
 Ti Probinsial a Kapitolio iti Ilocos Sur | |
 Wagayway  Selio | |
 Mapa iti Filipinas a mangipakita ti pakasarakan iti Ilocos Sur. | |
| Nagsasabtan: 17°20′N 120°35′E / 17.33°N 120.58°ENagsasabtan: 17°20′N 120°35′E / 17.33°N 120.58°E | |
| Pagilian |  Filipinas |
| Rehion | Rehion ti Ilocos (Rehion I) |
| Panakaibangon | 1572 |
| Kapitolio | Siudad ti Vigan |
| Gobierno | |
| • Kita | Probinsia |
| • Gobernador | Luis "Chavit" Singson (Lakas-Kampi-CMD) |
| • Bise Gobernador | Deogracias Savellano (Lakas-Kampi-CMD) |
| Kalawa | |
| • Dagup | 2,596.0 km2 (1,002.3 sq mi) |
| • Ranggo | Maika-54 |
| Populasion (2020)[2] | |
| • Dagup | 706,009 |
| • Ranggo | Maika-42 |
| • Densidad | 270/km2 (700/sq mi) |
| • Ranggo | Maika-30 |
| Nagan dagiti umili | Ilokano |
| Panakabingbingay | |
| • Nawaya a siudad | 0 |
| • Komponente a siudad | 2 |
| • Munisipalidad | 32 |
| • Baranggay | 768 |
| • Distrito | Umuna ken maika-2 a distrito |
| Sona ti oras | UTC+08 (PHT) |
| Koreo | |
| Panagtawag | 77 |
| Kodigo ti ISO 3166 | PH-ILS |
| Pagsasao | Ilokano, Tagalog, Ingles |
Tinawtawid a purok iti Filipinas urnosen
Ti naipakasaritaan a siudad iti Vigan, nga isu daytoy ket naisuratan idiay Sangalubongan a Tinawtawid a Listaan ti UNESCO idi Nobiembre 1999, ket mabirukan iti daytoy a probinsia. Naibangon idi maika-16 a siglo, ti Vigan ket isu ti maysa a kasayaatan a naitaginayon a kas pagarigan kadagiti naplano a kolonia nga ili ti Espana idiay Asia. Dagiti arkitektura ket agiraman kadagiti kultural nga elemento manipud kadagiti sabsabali a luglugar idiay Filipinas ken Tsína, ken dagiti nanipud idiay Europa tapno makaramid ti naidumduma a kultura ken langa ti ili nga awan ti maipada iti sino man a lugar idiay Daya ken Abagata a daya nga Asia. Ti Kamestisoan a Distrito ket addaan kadagiti kas pagarigan iti kadawyan a balbalay nga addan kadagiti teha nga atep, natangken a kayo a datar, balustrada ken at-atep iti sabsabali a kita nga estilo nga arkitetura iti Kastila, Mehikano ken Insik.
Ti maika-16 a siglo a Simbaan ti Santa Maria ket nairangarang a kas maysa a Nailian a Dulon, daytoy ket nausar idi a kas maysa a pasammakedan idi agdama a panawen ti Filipinas aRebulosion iti 1896. Ti Tirad Pass, ket nairangarang a kas maysa a Nailian a Nasantuan a Lugar, daytoy a lugar ti kinaudi a nagtenglan dagiti Rebolusionario a Puersa dagiti Filipino babaen ni Heneral Emilio Aguinaldo. Ti Bessang Pass ket nagserbi a kas iti kalikudan a naglasatan dagiti Rebolusionario para iti panagsupiat ti kinaudi a panagsalaknib ni Heneral Yamashita idi kinaudi a paset ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat.
Heograpia urnosen
Politikal urnosen
Ti Ilocos Sur ket nabingbingay a politikal kadagiti 32 a munisipalidad ken dua a komponente a siudad.
Dagiti siudad urnosen
Dagiti ili urnosen
- Alilem
- Banayoyo
- Bantay
- Burgos
- Cabugao
- Caoayan
- Cervantes
- Galimuyod
- Gregorio del Pilar (Concepcion)
- Lidlidda
- Magsingal
- Nagbukel
- Narvacan
- Quirino (Angaki)
- Salcedo (Baugen)
- San Emilio
- San Esteban
- San Ildefonso
- San Juan (Lapog)
- San Vicente
- Santa
- Santa Catalina
- Santa Cruz
- Santa Lucia
- Santa Maria
- Santiago
- Santo Domingo
- Sigay
- Sinait
- Sugpon
- Suyo
- Tagudin
Pannakabagi urnosen
Ti Ilocos Sur ket mabirukan iti igid a pantar iti Akin-amianan a Luzon. Nabeddengan babaen ti Ilocos Norte iti amianan, ti Abra iti amianan a daya, ti Mountain Province iti daya, ti Benguet iti abagtan a daya, ti La Union iti abagatan, ken ti Baybay Tsina iti laud. Ti kalawana a 2,579.58 kuadrado kilometro ket sakupen na ti agarup a 20.11% iti dagup a kalawa ti daga iti Rehion I.
Ti topograpia iti Ilocos Sur ket maysa a kalsa agdaldalluyon ken agtultulid nga addaan ti kangatu nga agdakiwas manipud ti 10 aginggana ti 1,700 a metro iti ngato ti patar ti baybay.
Klima urnosen
Ti klima ket sapasap a namaga, dagiti namaga a bulan ket manipud ti Oktubre anginggana ti Mayo. Nupay kasta, ti akin abagatan unay a paset, ti Cervantes, ket nadam-eg ken ti tudo ket matimbengan a naiwarwaras iti makatawen ngem ti dumaya a paset iti Sugpon ket namagmaga. Ti Agosto ket isu ti katuduan a ti Enero ken Perero ket dagitoy ti kamagaan. Ti kalalaingan na a temperatura ket 27 C. Ti bulan ti Enero ket isu ti kalamiisan.
Populasion urnosen
Iti 2007 a senso, ti populasion ti Ilocos Sur ket 632,255. Ti Vigan, ket addan ti populasion a 47,246. Ti kapusekan ti populasion ket ti Siudad ti Candon nga addan ti populasion a 56,270.
Dagiti populasion ti Siudad ken Munisipalidad[3]
| Siudad/Munisipalidad | Populasion (2007) | Kalawa ti daga (Hektaria) |
|---|---|---|
| Alilem | 6,217 | 11,933 |
| Banayoyo | 7,149 | 2,463 |
| Bantay | 33,174 | 10,485 |
| Burgos | 7,724 | 4,438 |
| Cabugao | 33,847 | 9,556 |
| Candon City | 56,270 | 10,328 |
| Caoayan | 18,914 | 1,742 |
| Cervantes | 14,116 | 23,470 |
| Galimuyod | 10,310 | 3,440 |
| Gregorio del Pilar | 4,308 | 4,166 |
| Lidlidda | 3,798 | 3,384 |
| Magsingal | 27,615 | 8,498 |
| Nagbukel | 4,764 | 4,312 |
| Narvacan | 41,578 | 12,221 |
| Quirino | 7,866 | 24,010 |
| Salcedo | 10,704 | 10,344 |
| San Emilio | 6,920 | 14,144 |
| San Esteban | 7,779 | 1,962 |
| San Ildefonso | 6,670 | 1,135 |
| San Juan | 23,808 | 6,437 |
| San Vicente | 11,907 | 1,260 |
| Santa | 14,059 | 10,910 |
| Santa Catalina | 13,284 | 968 |
| Santa Cruz | 35,906 | 8,878 |
| Santa Lucia | 23,872 | 4,972 |
| Santa Maria | 28,002 | 6,331 |
| Santiago | 16,806 | 4,636 |
| Santo Domingo | 25,888 | 5,549 |
| Sigay | 2,453 | 8,155 |
| Sinait | 24,896 | 6,556 |
| Sugpon | 3,936 | 5,711 |
| Suyo | 10,943 | 12,400 |
| Tagudin | 35,791 | 15,119 |
| Siudd ti Vigan | 47,246 | 2,512 |
Demograpia urnosen
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Taudan: PSA [4] [5] [6] [7]LWUA[8] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ Dagiti daulo ti probinsia: Departamento iti Kaunegan ken Lokal a Gobierno, Siudad ti Quezon- Naala idi 06 Enero 2013
- ^ Rehion ti Ilocos Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Naala idi Hulio 8, 2021 (iti Ingles)
- ^ "Pagalagadan ti Heograpia a Kodigo ti Filipinas". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-02-07. Naala idi 2013-01-08.
- ^ Senso ti Populasion (2020). "Rehion I (Rehion ti Ilocos)". Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Philippine Statistics Authority. Naala idi Hulio 8, 2021.
- ^ Senso ti Populasion (2015). "Rehion I (Rehion ti Ilocos)". Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Philippine Statistics Authority. Naala idi Hunio 20, 2016.
- ^ Senso ti Populasion ken Sangkabalayan (2010). "Rehion I (Rehion ti Ilocos)". Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. National Statistics Office. Naala idi Hunio 29, 2016.
- ^ Dagiti Senso ti Populasion (1903–2007). "Rehion I (Rehion ti Ilocos)". Tabla 1. Nabilangan ti Populasion kadagiti Nadumaduma a Senso babaen ti Probinsia/Nangato nga Urbano a Siudad: 1903 aginggana idi 2007. National Statistics Office.
- ^ "Probinsia ti Ilocos Sur". Datos ti Populasion ti Munisipalidad. Local Water Utilities Administration. Naala idi Disiembre 17, 2016.
Dagiti akinruar a silpo urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Ilocos Sur iti Wikimedia Commons