Nicaragua
Nagsasabtan: 13°8′N 85°7′W / 13.133°N 85.117°W
Ti Nicaragua (Espaniol: [nikaˈɾaɣwa]), opisial a ti Republika ti Nicaragua ket ti kadakkelan a pagilian iti ismo ti Tengnga nga Amerika, a pagbeddengan babaen ti Honduras iti amianan, ti Karibe iti daya, Costa Rica iti abagatan, ken ti Taaw Pasipiko iti laud. Ti Managua ket ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ti pagilian ken ti pay maikatlo a kadakkelan a siudad idiay Tengnga nga Amerika, kalpasan ti Tegucigalpa ken Siudad ti Guatemala. Ti multi-etniko a populasion ti innem a riwriw ket mairaman dagiti tattao iti tawid nga indehenio, Europeano, Aprikano, ken Asiano. Ti nangruna a pagsasao ket Espaniol. Dagiti patneng a tribu iti Aplaya ti Mosquito ket agsasaoda kadagiti bukodda a pagsasao ken Ingles.
Republika ti Nicaragua República de Nicaragua (Espaniol) | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: En Dios confiamos (Espaniol) "Agtalekkami ti Dios" [1] | |
| Nailian a kanta: Salve a ti, Nicaragua (Espaniol) Kablaawanka, Nicaragua | |
.svg) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Managua 12°6′N 86°14′W / 12.100°N 86.233°W |
| Opisial a sasao | Espaniol |
| Mabigbig a rehional a sasao | |
| Grupgrupo ti etniko (2011[2]) |
|
| Nagan dagiti umili | Nicaraguano |
| Gobierno | Unitario a presidensial a batay-linteg a republika |
| Daniel Ortega (FSLN)) | |
| Rosario Murillo | |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Wayawaya manipud iti Espania, Mehiko ken ti Pederal a Republika ti Tengnga nga Amerika | |
• Nairangarang | 15 Septiembre 1821 |
• Nabigbigan | 25 Hulio 1850 |
• manipud iti Umuna nga IMperio ti Mehiko | 1 Hulio 1823 |
• manipud iti Pederal a Republika ti Tengnga nga Amerika | 31 Mayo 1838 |
• Rebolusion | 19 Hulio 1979 |
• Agdama a batay-linteg | 9 Enero 1987[3] |
| Kalawa | |
• Dagup | 130,375 km2 (50,338 sq mi) (Maika-96) |
• Danum (%) | 7.14 |
| Populasion | |
• Senso idi 2012 | 6,167,237[4] |
• Densidad | 51/km2 (132.1/sq mi) (Maika-155) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2017 |
• Dagup | $35.835-bilion[5] |
• Tunggal maysa a tao | $5,755[5] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2017 |
• Dagup | $13.748-bilion[5] |
• Tunggal maysa a tao | $2,207[5] |
| Gini (2009) | 45.7[6] kalalainganna |
| HDI (2015) |  0.645[7]kalalainganna · Maika-125 |
| Kuarta | Córdoba (NIO) |
| Sona ti oras | UTC−6 (CST) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +505 |
| Kodigo ti ISO 3166 | NI |
| TLD ti internet | .ni |
Kasisigud a tinagtagitao babaen dagiti nadumaduma nga indihenio a kultura manipud kadagiti ugma a panawen, pinarukma ti Imperio nga Espaniol ti rehion idi maika-16 a siglo. Nakagun-od ti Nicaragua iti wayawya manipud iti Espania idi 1821. Ti Aplaya ti Mosquito ket simmurot iti sabali a dalan iti pakasaritaan, kinolonia daytoy dagiti Ingles idi maika-17 a siglo ken kalpasanna tinurayan daytoy dagiti Briton, ken dagiti bassit panagsasarak kadagiti Espaniol idi maika-19 a siglo. Daytoy ket nagbalin a maysa a nawaya a teritorio ti Nicaragua idi 1860 ken ti akin-amianan unay a partena ket kanungpalan a naiyakar iti Honduras idi 1960. Manipud iti pannakawayawayana, ti Nicaragua ket napanen kadagiti paset ti panawen iti riribok iti politika, diktatoria, ken dagiti didigra—dagiti kangrunaan a gapuanan a nakaiturongan ti Yaalsa ti Nicaragua kadagiti tawen ti 1960 ken 1970 ken ti Gubat Contra kadagiti tawen ti 1980. ti Nicaragua ket maysa a representatibo a demokratiko a republika.
Ti panaglalaok dagiti tradision ti kultura ket nakapataud iti adu a dibersidad iti folklore, luto, musika, ken literatura, a naisangsangayan ti literatura gapu kadagiti literario a kontribusion dagiti mannaniw ken mannurat a Nicaraguano, a kas ni Rubén Darío. Ammo akas ti "daga dagiti danaw ken dagiti bulkan",[8][9] Ti Nicaragua ket ayan pay ti maikadua a kadakkelan a katuduan a bakir iti Kaamerikaan. Ti pagilian ket bukod a nagisaad iti gandat nga addaanto iti 90% iti maparo nga enerhia babaen ti tawen ti 2020.[10] Ti dibersidad ti biolohia, nabara a klima ti tropiko ken dagiti aktibo abulkan ket mangaramid iti Nicaragua iti maysa nga umad-adu a nadayeg a papanan dagiti turista.[11][12]
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ Kas naipakita iti Córdoba; kitaen, kas pagarigan, Banco Central de Nicaragua Naiyarkibo 2010-09-24 iti Wayback Machine.
- ^ "Nicaragua Demographics Profile 2011". Nicaragua. Index Mundi. 2011. Naala idi 2011-07-16.
- ^ "Nicaragua". CIA World Factbook. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-02-13. Naala idi 2007-05-09.
- ^ "Población Total, estimada al 30 de Junio del año 2012" (PDF) (iti Espaniol). National Nicaraguan Institute of Development Information. pp. 1–5. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2 Mayo 2013. Naala idi 24 Marso 2013.
- ^ a b c d "Nicaragua". International Monetary Fund.
- ^ "Gini Index". Banko ti Lubong. Naala idi 2013-07-18.
- ^ United Nations Development Programme (2015). "2015 Human Development Report" (PDF). New York: United Nations. Naala idi 15 Disiembre 2015.
- ^ Brierley, Jan (15 Oktubre 2017). "Sense of wonder: Discover the turbulent past of Central America". Daily Express (iti Ingles). Naala idi 27 Oktubre 2017.
- ^ Wallace, Will and Camilla (10 Abril 2010). "Traveller's Guide: Nicaragua". The Independent. Naala idi 27 Oktubre 2017.
- ^ "Why isn't Nicaragua in the Paris agreement?". BBC News. 3 Hunio 2017. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2017-10-28. Naala idi 27 Oktubre 2017.
- ^ Dicum, G (2006-12-17). "The Rediscovery of Nicaragua". Travel Section. New York: TraveThe New York Times. Naala idi 2010-06-26.
- ^ Davis, LS (2009-04-22). "Nicaragua: The next Costa Rica?". Mother Nature Network. MNN Holdings, LLC. Naala idi 2010-06-26.
Dagiti akinruar a silpo urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Nicaragua iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Nicaragua manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Nicaragua a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Nicaragua iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Nicaragua
