Pagsasao a Tayiko
Ti Tayiko ket ti pagsasao a tagikua ti abagatan a laud a grupo ti Iranian languages a grupo iti Indo-Europeano a pamilia ti pagsasao. Daytoy ket nangruna a naiwarwaras idiay amianan ti Tayikistan ken Afghanistan, Uzbekistan, Kyrgyzstan ken dagiti sumagmamano a distrito ti Kazakhstan, ti paset idiay Iran. Nasurok a 35 a riwriw a tattao ti agsasao iti pagsasao a Tayik (kas pagarigan, 10 a riwriw idiay Tayikistan, 2 a riwriw (opisyal) idiay Uzbekistan, 15-17 a riwriw idiay Afganistan) (2022). Sistema ti ponetiko ket addaan iti 6 a bokales ken 24 a konsonante ponema. Ti Impaganetget ket addaan iti dinamiko a karakter, a masansan a matnag iti maudi a silaba ti maysa a balikas. Ti gramatikal a panagbangon ket addaan iti agglutinative a tampok. Napukaw itan ti kadaanan a sistema ti panagbalbaliw ti balikas kadagiti kategoria a Noun, adjective, number. Saan a magun-od dagiti kategoria ti sekso ken tulag. Dagiti relasion ti katulagan ket naiyebkas iti sintactic a pamay-an. Ti Izofa ket maysa kadagiti kadawyan nga alikamen iti komunikasion dagiti nombre. Adu nga analitikal a porma ken kombinasion ti masarakan iti tay-ak dagiti berbo. Adda 4 prospektibo (sigurado, bilin, kondision, ken probabilidad).
| Tayiko | |
|---|---|
| Тоҷикӣ, Toçikī, تاجیکی | |
| Patubo iti | Tayikistan Uzbekistan |
| Rehion | Central Asia |
| Dagiti dialekto |
|
| Opisial a kasasaad | |
Opisial a mangisasao |  Tayikistan |
Pakabigbigan a minoridad a pagsasao | |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-1 | tg |
| ISO 639-2 | tgk |
| ISO 639-3 | tgk |
| Glottolog | taji1245 |
| Linguaesperio | 58-AAC-ci |
Maysa kadagiti parikut iti kontemporaneo a lingguistika ket no ti pagsasao a Tayik ket maysa a pagsasao wenno dialekto. Ita nga aldaw, kaaduan kadagiti lingguista ket bigbigenda ti Tayik ken Dari a kas maysa a dialekto ti gagangay a sasao a Perso. Ti pagsasao a Tayik ket nakaawat ti agdama a naganna idi 1929 babaen ti panagbalbaliw iti Latin nga iskritura. Ti pagsasao a Dari ket nakagun-od ti agdama a naganna manipud kadagiti 1964 a politikal nga ay-ayam. Sakbay dagitoy a pasamak, ti nagan dagitoy a dua a pagsasao ket Farsi (wenno Persiano). Dagitoy a 3 a pagsasao (Tayik, Dari ken Persiano) ket nasinged unay a dagiti agsasao ket agkikinnaawatan iti 100% nga awan ti aniaman a parikut no agsaritada iti tunggal maysa.
Ti literario a Tayik ket agsubli iti kadaanan a Persiano-Tayik (maika-9-maika-15 a siglo) - ti kadawyan a taudan para kadagiti agsasao kadagiti pagsasao a Persiano, Tayik ken Dari. Idi maika-20 a siglo, kas resulta ti panagasideg ti literario a pagsasao iti kolokial a pagsasao, dagiti nadagsen a panagbalbaliw ket napasamak iti daytoy, nangruna iti bokabulario.
Dagiti immuna a naisurat a monumento iti pagsasao a Persiano-Tayik ket tagikua ti maika-8 a siglo.
Ti pagsasao a Tayik idiay Republika ti Tayikistan ket agus-usar ti Arabiko aginggana idi 1929, Latin aginggana idi 1940, ken Siriliko nga iskritura a naibatay kadagiti Ruso a grapiko manipud idi 1940.