Bantay Batulao
Ti Bantay Batulao ket ti maysa a di aktibo a bulkan iti rehion ti Calabarzon iti Filipinas a mabirukan iti amianan a laud ti probinsia ti Batangas iti igis ti pagbeddenganna iti Cavite.[1][3] Daytoy ket nagudduaguddua nga andesitiko nga estratobulkan iti amianan akinlaud a ngarab ti Kaldera ti Taal a nagrugi a nabukel iti naladaw a paset ti panawen ti Plioseno, idi agarup a 3.4 a riwriw a tawen ti napalabas.[4] Ti bantay ket maysa a prominente a dulon ti daga dagiti prominent a narangkis a pantok, dagiti umallo-allon a nalasbang a pantok ken dagiti nauneg a baw-ang a mabirukan iti laud bassit ti estasion ti turod ti Tagaytay iti abagatan akinlaud a patingga ti Pantok Tagaytay. Daytoy ket nadayeg ti kapintasna, ken dagiti sentro a paginanaan ken dagiti pagliwliwaan a mabirukan bassit iti 85 kilometro (53 mi) iti abagatan ti Manila.[3]
| Bantay Batulao | |
|---|---|
 Buya ti pantok ti Bantay Batulao | |
| Kangatuan a punto | |
| Kangato | 693 m (2,274 ft) [1][2] |
| Listaan | Di aktibo a bulkan |
| Nagsasabtan | 14°2′42″N 120°48′16″E / 14.04500°N 120.80444°ENagsasabtan: 14°2′42″N 120°48′16″E / 14.04500°N 120.80444°E |
| Heograpia | |
.svg)  Bantay Batulao .svg) Bantay Batulao | |
| Pagilian | Filipinas |
| Rehion | Calabarzon |
| Probinsia | |
| Nagannak | Pantok Tagaytay |
| Heolohia | |
| Tawen ti bato | Plioseno[2] |
| Kita ti bantay | Estratobulkan |
| Arko/barikes | Liniamento ti Akinlaud a Bataan[2] |
| Naudi a bimtak | Di ammo |
Nagan urnosen
Nagtaud ti nagan a "Batulao" manipud iti panagpabassit ti sao iti Tagalog iti "bato sa ilaw" wenno "ilaw sa dalawang bato" ("nasilawan a batbato") a mangibagbaga iti mapasamak a penomeno iti bantay iti Disiembre no dagiti raya ti init ket rummuar manipud iti pagbaetan dagiti dua a prominente a pantok ti bantay ken mangsilaw kaniada.[5] Dagiti sabali a taudan ket mangibagbaga a ti naganna ket mabalin pay a naala manipud itiO panagsilpo dagiti dua a balikas ti Tagalog iti "bato" ("bato") ken "dilaw" (duyaw) a mangibagbaga iti maris ti bantay ti las-ud ti ileleggak ti init.[6]
Heograpia urnosen
Ti Bantay Batulao ket agtayag iti 693 metro (2,274 ft) ken kaaduan iti kaunegan ti ili ti Nasugbu.[1] Daytoy ket mangbukel iti abagatan akinlaud a patingga ti Pantok Tagaytay, a nadayeg nga ammo a kas ti Pantok Tagaytay ken historiko a kas Cordillera de Tagaytay, ti nangato a pantok dagiti bato a naaramid iti bulkaniko a dapo nga agtaray iti maysa a nagtimbukel bassit a turong para iti 32 kilometro (20 mi) aginggana iti Bantay Sungay iti amianan a daya iti Tagaytay a tuman-aw iti Danaw Taal ken Bulkan Taal.[3] Aglaon ti bantay kadagiti duapulo ket dua a pantok a mairaman dagiti dua a kanngatuan a pantok a nakainaganna. Ti akin-amianna a bangir ti bantay ket maadministro a kas parte ti Nasugbu bayat nga iti daya, ti arsadananna ket mapan iti ili ti Cavitei Alfonso. Dagiti akin-abagatan ken akinlaud a barasna ket pagbibingayan dagiti ili ti Tuy, Balayan, Calaca ken Lemery.[7] Dagiti pagtaengan ket mairaman dagiti sumang-at a baranggay ti Aga ken Calayway (Kaylaway) iti Nasugbu, Bolboc ken Mataywanac iti Tuy, Patugo inti Balayan, Cahil iti Calaca, Mayasang iti Lemery ken ti baranggay Alfonso iti Kaysuyo.[2]
Mabirukan ti bantay iti 185.9-kuadrado-kilometro (71.8 sq mi) ti Labneng ti Karayan Lian, ti maysa a sito apagayusan ti Labneng Nasugbu-Lian-Calatagan kadagiti ili ti Nasugbu, Lian, Tuy, Alfonso ken Magallanes.[8][9] Daytoy ket aglaon kadagiti pagtaudan ti danum ti Karayan Lian-Palico, nga agayus nga agpapaba manipud kadagiti napadsok a bakras ti Bantay Batulao ken ti 656-metro (2,152 ft) iti kangato a Bantay Carilao babaen ti kaaduan a sekondario a tubo a bakir ken dagiti sakbay nga agayus iti Luek Nasugbu iti Baybay Abagatan a Tsina. Daytoy a karayan ket addaan iti dagup a kaatiddog iti 34 kilometro (21 mi) ken agpataud iti agpakatengnga a tinawen a panagayus iti 19.44 a riwriw kubiko metro (687 a riwriw cu ft).[8] Ti karayan Montintubig (Munting Tubig), Obispo ken Siomtiam ket agtaud pay ti danumda iti Bantay Batulao ken agayus iti Luek Balayan.
Ti Bantay Carilao, sagpaminsan a mailetra a kas Cariliao ken ammo pay a kas Bantay Talamitam, ket sakupenna ti baw-ang iti amianan a pagbaetan ti Batulao ken ti kabambantayan ti Banbantay Palay-Palay–Mataas-na-Gulod (ammo pay a kas kabambantayan ti Bantay Pico de Loro).[3] Daytoy a banatray iti pagbeddengan ti Nasugbu iti ili ti Cavite iti Magallanes ket ammo a kas ti ub-ubing a kabsat a babai ti Batulao ken popular pay a pagnaan dagiti agdadamo.[5] Iti abagatan a daya ti Batay Carilao ket ti Bantay Aiming, ti natirad ken awan kayona a bantay nga agtayag iti 359 metro (1,178 ft). Dagiti tallo a bantay ket mangbukel iti maysa a despiladero a paglabsan ti Tagaytay–Nasugbu Highway passes.[10]
Ti maysa a dakkel apaset ti baw-ang iti pagbaetan dagiti tallo a banatay iti Nasugbu ket pribado a sanikua, kaaduan ket maitagikua iti 1,837-ektaria (4,540-acre) Hacienda Puyat ti Gonzalo Puyat & Sons ken ti 867-ektaria (2,140-acre) a Hacienda Caylaway ti Roxas & Company.[11][12] Manipud iti maysa nga tagikua nga agrikultura, dagiti negosio ti pamilia ti Puyat ken Roxas ket mangbaliw kadagiti paset iti daytoy a bangir ti Bantay Batulao iti maysa a nangruna a lote ken pagretiruan, nga agraman kadagiti nadumaduma nga otel, dagiti pagay-ayaman ti golf ken dagiti kompleks ti kondominio.[13][14] Dagitoy a napasayaat a lugar ket beddengan babaen ti Bakir ti Batulao iti abagatan.[15]
Flora ken fauna urnosen
Ti Bantay Batulao ket addaan iti abbong ti bakir iti 30,000 ektaria (74,000 acre) kadagiti tengnga ken akinbaba a bakrasna iti Nasugbu, Balayan ken Calaca. Daytoy ket maysa a pribado a tagikua a masna a santuario nga agraman kadagiti agtawen iti siglo a kaykayo ket sakupenna aginggana dagiti tanap ken dagiti baw-ang iti abagatan.[15][16] Ti sekondario a tubo ti dipterokarpo a bakir ket addaan kadagit lugar ti napukan ket napuoran nga agrikultura a namulaan iti mais, saba, mangga ken dagiti nadumaduma a prutas. Dagiti lugar ti ruot ken dagiti daga ti babassit a mula iti bantay ket kaaduan dagiti Imperata cylindrica ken ti Saccharum spontaneum, bayat a dagiti naalumaymay nga umallo-allon a sakaanan ti turod ken dagiti nadalumpinas a lugar ket namulaan kadagiti nadumaduma nga apit ti agrikultura.[17]
Adda dagiti saan a basbassit ngem 22 a sebbangan ti billit a nairehistro ditoy ket iti likmut ti bakir ti Bantay Batulao idi 2004, ti kaaduan ket ti Collocalia esculenta ken Hirundo rustica.[18] Dinokumentuan pay ti "Wild Bird Club of the Philippines" dagiti sumaganad a residente a billit ti Batulao: Rhipidura cyaniceps, Monticola solitarius, Lanius cristatus, Todiramphus chloris, Loriculus philippensis, Pardaliparus elegans, Lanius schach, Zosterops meyeni, Cinnyris jugularis, Hypsipetes philippinus, Centropus viridis, Irena cyanogastra, Yungipicus maculatus, Actenoides lindsayi, Megalurus palustris, Cecropis striolata, Artamus leucorynchus, Copsychus luzoniensis, Phapitreron leucotis ken Pycnonotus goiavier.[19]
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ a b c "Volcanoes of the Philippines; Inactive Volcanoes (Part 1)". Philippine Institute of Volcanology and Seismology (iti Ingles). 30 Hulio 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 24 Septiembre 2015. Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ a b c d "Inactive Volcano List". Philippine Institute of Volcanology and Seismology (iti Ingles). Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ a b c d Adams, George I. (1910). "Geological Reconnaissance of Southwestern". The Philippine Journal of Science (iti Ingles). 5 (2): 57–117. Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ Catane, Sandra G. (2005). Explosive Volcanism in the Philippines (iti Ingles). Center for Northeast Asian Studies, Tohoku University. p. 118. ISBN 4901449257.
- ^ a b "Batulao: Gateway to Nasugbu". Philstar.com (iti Ingles). 16 Hulio 2010. Naala idi 14 Agosto 2019.
- ^ Singson, Y. (30 Hunio 2016). "Are You A First-Time Climber? You Should Check Out Mt. Batulao!". Cosmopolitan (iti Ingles). Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ "Tuy". Department of the Interior and Local Government (Philippines) (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-05-09. Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ a b "Batangas Province Local Climate Change Action Plan 2017–2023" (PDF) (iti Ingles). Provincial Government of Batangas. Naala idi 15 Agosto 2019.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: url-status (silpo) - ^ Paringit, E. C.; Uy, F. A., dagiti ed. (2017). LIDAR Surveys and Flood Mapping of Lian River (PDF) (iti Ingles). Quezon City: University of the Philippines Training Center for Applied Geodesy and Photogrammetry. Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ Smith, Robert Ross (1963). US Army in World War II, War in the Pacific, Triumph in the Philippines (iti Ingles). Office of the Chief of Military History Department of the Army, Washington DC. p. 226. ISBN 978-0-16-087263-1.
- ^ "G.R. No. 127876" (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-04-07. Naala idi 15 Agosto 2019 – babaen ti Lawphil.net.
- ^ "G.R. No. 139051" (iti Ingles). Naala idi 15 Agosto 2019 – babaen ti Chan Robles Virtual Law Library.
- ^ "Innovative Real Estate and A Proud Local Culture". VGP Group of Companies (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-04-07. Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ "About Roxas and Company, Inc". Roxas & Company (iti Ingles). Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ a b Pa-a, S. (24 Mayo 2019). "Nature-Inspired Adventure Tourism Opens in Batangas". Philippine News Agency (iti Ingles). Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ Besa, A. (8 Hulio 2016). "The Secret, Complex Flavors of Philippine Cuisine". Cebu Pacific (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-04-07. Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ Sylvatrop: The Technical Journal for Philippine Ecosystems and Natural Resources, Volumes 20-21 (iti Ingles). Department of Environment and Natural Resources (Philippines). 2010. p. 23.
- ^ "Philippine Birding Winter 2004". Wild Bird Club of the Philippines (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-08-26. Naala idi 15 Agosto 2019.
- ^ "Amadeo (Cavite) to Nasugbu (Batangas)". Wild Bird Club of the Philippines (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-12-01. Naala idi 15 Agosto 2019.