Bulan: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
TjBot (tungtungan | aramid)
m r2.7.2) (Robot: Agnaynayon chy:Taa'é-eše'he
inurnos
Linia 1:
{{Infobox planeta
{| class="toccolors" border="1" cellpadding="2" align="ri ght" style="float:right; margin: 0 0 1em 1em; border-collapse: collapse;"
| name = Ti Bulan
|+ <font size="+1">'''Bulan'''</font> &nbsp;[[File:Moonforwiki.png|25px|Simbolo ti Bulan]]<br />&nbsp;
| background = #dddddd
|-
| apsis = gee
| colspan="2" bgcolor="#000000" align="center" |
| symbol = [[File:Moon symbol decrescent.svg|19px|Simbolo ti Bulan]]
[[File:Full Moon Luc Viatour.jpg|250px|none|Ti bulan kas makita manipud iti Daga]]
| image = [[File:FullMoon2010.jpg|280px|alt=Ti kabus a bulan iti nasipnget a rabii iti langit.|Kabus a bulan]]
<small><font color="white">Ti bulan kas makita manipud iti Daga</font></small>
| caption = Ti [[Kabus a bulan]] a makita manipud ti akin-amianan a hemisperio iti [[Daga (planeta)|Daga]]
|-
| periapsis = 362,570&nbsp;km (0.0024&nbsp;[[Astronomikal a paset|AU]])<br> (356,400–370,400&nbsp;km)
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | [[Orbit]]al characteristics
| apoapsis = 405,410&nbsp;km (0.0027&nbsp;AU)<br>(404,000–406,700&nbsp;km)
|-
| semimajor = 384,399&nbsp;km ({{val|0.00257|u=AU}})
! align="left" | [[Semi-major axis]]
| eccentricity = {{val|0.0549}}
| 384,400 [[kilometer|km]]<br />(0.0026 [[Astronomical unit|AU]])
| period = {{val|27.321582|ul=d}} {{nowrap|(27 d 7 o 43.1 min)}}
|-
| synodic_period = {{val|29.530589|u=d}} {{nowrap|(29 d 12 o 44 min 2.9 s)}}
! align="left" | Orbital [[circumference]]
| avg_speed = 1.022&nbsp;[[kilometro tunggal maysa a segundo|km/s]]
| 2,413,402 km<br />(0.016 AU)
| inclination = 5.145° to the [[ekliptiko]]<ref name="Lang2011" /> (nagbaetan ti 18.29° ken 28.58° aginggana ti [[ekuador]] ti Daga)
|-
| asc_node = agsubsubli babaen ti maysa a [[Orbital a panagtayyek|panagtayyek]] iti 18.6&nbsp;a tawtawen
! align="left" | [[Eccentricity (orbit)|Eccentricity]]
| arg_peri = agadaddang babaen ti maysa a panagtayyek iti 8.85&nbsp;a tawtawen
| 0.0554
| satellite_of = [[Daga (planeta)|Daga]]
|-
| flattening = {{val|0.00125}}
! align="left" | [[Perigee]]
| equatorial_radius = 1,738.14&nbsp;km (0.273&nbsp;ti Daga)<ref name="NSSDC">{{cite web
| 363,104 km<br />(0.0024 AU)
|last=Williams |first=Dr. David R.
|-
|title=Kinapudno a Papeles ti Bulan
! align="left" | [[Apogee]]
|publisher=[[NASA]] (Nailian a Datos a Sentrso ti Siensia ti Law-ang)
| 405,696 km<br />(0.0027 AU)
|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html
|-
|date=2 Pebrero 2006
! align="left" | Revolution period
|accessdate =31 Disiembre 2008}}</ref>
| 27.321 66155 [[day|d]]<br />(27 d 7 h 43.2 min)
| polar_radius = {{nowrap|1,735.97 km&nbsp;}} {{nowrap|(0.273 ti Daga)}}<ref name="NSSDC" />
|-
| mean_radius = {{nowrap|1,737.10 km&nbsp;}} {{nowrap|(0.273 ti Daga)}}<ref name="NSSDC" />
! align="left" | [[Synodic period]]
| circumference = {{nowrap|10,921 km}} ([[ekuador]]ial)
| 29.530 588 d<br />(29 d 12 h 44.0 min)
| surface_area = {{nowrap|3.793{{esp|7}} km<sup>2</sup>&nbsp;}} {{nowrap|(0.074 ti Daga)}}
|-
| volume = {{nowrap|2.1958{{esp|10}} [[1 E+9 m³|km<sup>3</sup>]]&nbsp;}} {{nowrap|(0.020 ti Daga)}}
! align="left" | [[Avg. Orbital Speed]]
| mass = {{nowrap|7.3477{{esp|22}} kg&nbsp;}} {{nowrap|(0.0123 ti Daga)}}
| 1.022 km/s
| density = {{nowrap|3.3464 [[Gramo tunggal maysa a kubiko sentimetro|g/cm<sup>3</sup>]]}}
|-
| surface_grav = {{nowrap|1.622 [[Metro tungngal maysa a kuadrado segundo|m/s<sup>2</sup>]]}} {{nowrap|(0.165 4 [[G-puersa|g]])}}
! align="left" | Max. Orbital Speed
| escape_velocity = {{nowrap|2.38 k[[Metro tunggal maysa asegundo|m/s]]}}
| 1.082 km/s
| sidereal_day = {{nowrap|27.321582 [[Aldaw|d]]}} ([[Sinkroniko a panagpuspusipos|sikroniko]])
|-
<!-- Wieczorek et al. 2006 -->
! align="left" | Min. Orbital Speed
| rot_velocity = {{nowrap|4.627 m/s}}
| 0.968 km/s
| axial_tilt = 1.5424° (aginggana ti [[ekliptiko]])<br />6.687° (aginggana ti [[Orbital a dalumpinas (astronomia)|orbita dalumpinas]])<ref name="Lang2011">Lang, Kenneth R. (2011); [http://books.google.ca/books?id=S4xDhVCxAQIC&pg=PA184 ''Ti Cambridge a Pagalagadan ti Sistema Solar''], Maika-2 nga ed., Cambridge Unibersidad a Pagmalditan</ref><!-- 6.4° babaen ti <ref name="Grego2005">Grego, Peter, [http://books.google.ca/books?id=z6Pgt9xEW9gC&pg=PA48 ''Ti Bulan ken Kasano a Paliiwen''], Springer, 2005</ref> 6.6783° babaen ti <ref name="Conn2007">Conn, David (2007); ''Lednorf's Dilemma'', AuthorHouse, Bloomington (IN)</ref>-->
|-
| albedo = 0.136<ref name="Saari">{{Cite journal|doi=10.1364/AO.47.004981|title=Celestial body irradiance determination from an underfilled satellite radiometer: application to albedo and thermal emission measurements of the Moon using CERES|year=2008|last1=Matthews|first1=Grant|journal=Applied Optics|volume=47|pages=4981–93|pmid=18806861|issue=27|bibcode = 2008ApOpt..47.4981M }}</ref>
! align="left" | [[Inclination]]
| magnitude = −2.5 to −12.9<ref name="maxval" group="nb">Ti ''kaaduan a kuenta'' ket naited a naibatay ti titimbengan a karaniag manipud ti kuenta iti −12.74 a naited para iti maysa nga ekuador aginggana ti sentro ti Bulan iti kaadayo iti 378&nbsp;000&nbsp;km idiay NASA a kipudno a papeles a pinagibasaran aginggana ti kabassitan a kaadayo ti Daga-Bulan a naited idiay, kalpasan ti pinudno ti kinaudi para iti ekuatorial a raya ti Daga iti 6&nbsp;378&nbsp;km, nga agited ti 350&nbsp;600&nbsp;km. Ti ''kabassitana kuenta'' (para iti kaadayo ti [[baro a Bulan]]) ket naibatay iti agpadpada panakagpang nga inususar ti kaadu a distansia ti Daga–Bulan iti 407&nbsp;000&nbsp;km (a naited idiay kipnapudno a papeles) ken babaen ti panagkarkulo ti karaniag iti [[panagsilnag ti daga]] iti baro a Bulan. Ti karaniag iti panagsilnag ti daga ket {{nowrap|[[albedo ti Daga]] ×}} {{nowrap|([[raya ti Daga]] /}} Raya iti [[Panagtayyek iti Bulan]])<sup>2</sup>&nbsp;] a minaig ti dagus a solar a panakasilnag a rumsua para iti kabus a Bulan. ({{nowrap|Albedo ti Daga {{=}} 0.367}}; {{nowrap|raya ti Daga {{=}} (polar}} radius&nbsp;× ekuatorial {{nowrap|radius)<sup>½</sup> {{=}} 6 367 km}}.)</ref><br />−12.74 (katimbengan ti [[kabus a bulan]])<ref name="NSSDC"/>
| varies between<br />28.60° and 18.30°<br />(5.145 396° to [[ecliptic]])<br />[[#Orbit|see below]]
| angular_size = 29.3 to 34.1 [[Minuto iti arko|arcminutes]]<ref name="NSSDC"/><ref name="angular_size" group="nb">
|-
Ti sakup ti naited a kuenta ti angular a kadakkel ket naibatay baben ti titimbengan dagiti sumaganad a kuenta a naited idiay kinapudo a papeles a pinagibasaran: iti maysa a Daga-ekuador aginggana ti Bulan-sentro a kaadayo iti 378&nbsp;000&nbsp;km, ti [[Angular a diametro|angular a kadakkel]] ket 1896&nbsp;[[arkosegundo]]. Ti kapadpadana met laeng a kinapudno a papeles ket agited ti patingga ti Daga–Bulan a kaadayo iti 407&nbsp;000&nbsp;km ken 357&nbsp;000&nbsp;km. Para iti kadakkelan a angular a kadakkel, ti kabassitan a distansiaket nasken ipagisu para iti ekuatorial a raya ti Daga iti 6&nbsp;378&nbsp;km, nga agited ti 350&nbsp;600&nbsp;km.</ref>
! align="left" | [[Longitude of the ascending node|Longitude of the<br /> ascending node]]
| temp_name1 = ekuador
| 125.08°
| min_temp_1 = 100 [[kelvin|K]]
|-
| mean_temp_1 = 220 K
! align="left" | [[Argument of the perihelion|Argument of perigee]]
| max_temp_1 = 390 K
| 318.15°
| temp_name2 = 85°N{{lower|0.3em|<ref name="Vasavada1999">{{Cite journal|author=A.R. Vasavada, D.A. Paige, and S.E. Wood |journal=Icarus |title= Dagiti Asideg ti Rabaw a Temperatura idiay Merkurio ken ti Bulan ken ti Stabililidad dagiti Polar a Deposito ti Yelo |volume=141|issue=2 |page=179 |yesr=1999 |bibcode=1999Icar..141..179V |doi= 10.1006/icar.1999.6175 |year= 1999}}</ref>}}
|-
| min_temp_2 = 70 K
! align="left" | Is a [[natural satellite|satellite]] of
| mean_temp_2 = 130 K
| [[Earth]]
| max_temp_2 = 230 K
|-
| atmosphere_ref = <ref name="pressure explanation" group="nb">Lucey ''et al.'' (2006) agited kadagiti {{nowrap|10<sup>7</sup> partikulo cm<sup>−3</sup>}} babaen ti aldaw ken {{nowrap|10<sup>5</sup> particles cm<sup>−3</sup>}} babaen ti rabii. Iti igid ti ekuatorial a temperatura ti rabaw iti 390&nbsp;[[Kelvin|K]] babaen ti ken 100&nbsp;K babaen ti rabii, ti [[umno a linteg ti alingasaw]] ket agitulok kadagiti presion a naited idiay infobox (binukel iti kaasitgan a [[urnos iti kapigsa]]; 10<sup>−7</sup>&nbsp;[[Pascal (paset)|Pa]] babaen ti aldaw ken 10<sup>−10</sup>&nbsp;Pa babaen ti rabii.</ref>
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | Physical characteristics
| surface_pressure = 10<sup>−7</sup> [[Pascal (paset)|Pa]] (aldaw)<br />10<sup>−10</sup> Pa (rabii)
|-
| atmosphere_composition = [[Argon|Ar]], [[Helio|He]], [[Sodio|Na]], [[Potasio|K]], [[Hidróheno|H]], [[Radon|Rn]]
! align="left" | Equatorial [[diameter]]
| atmosphere = yes
| 3,476.2 km<ref>{{cite web| url=http://www.onasch.de/astro/showobject.php?lang=en&head=f&anim=129&obj=p03m01| title=Moon| first=Bernd| last=Onasch| year=2006| format=HTML| accessdate=2006-03-20}}</ref><br />(0.273 Earths)
| adjectives = [[wiktionary:lunar|lunar]], [[wiktionary:selenic|selenic]]
|-
}}
! align="left" | Polar diameter
| 3,472.0 km<br />(0.273 Earths)
|-
! align="left" | [[Oblateness]]
| 0.0012<ref>{{Cite web| url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html| title=Moon Fact Sheet| publisher=NSSDC| format=HTML| accessdate=2006-03-20}}</ref>
|-
! align="left" | Surface [[area]]
| [[1 E13 m²|3.793]]{{e|7}} [[square kilometre|km<sup>2</sup>]]<br />(0.074 Earths)
|-
! align="left" | [[Volume]]
| 2.1958{{e|10}} [[cubic kilometre|km<sup>3</sup>]]<br />(0.020 Earths)
|-
! align="left" | [[Mass]]
| 7.347 673{{e|22}} [[kilogram|kg]]<br />(0.0123 Earths)
|-
! align="left" | Mean [[density]]
| 3,346.2 kg/m<sup>3</sup>
|-
! align="left" | Equatorial [[gravity]]
| 1.622 [[meter per second squared|m/s<sup>2</sup>]],<br /> (0.1654 [[gee]])
|-
! align="left" | [[Escape velocity]]
| 2.38 km/s
|-
! align="left" | Rotation period
| 27.321 661 [[day|d]]<br />([[synchronous rotation|synchronous]])
|-
! align="left" | Rotation velocity
| 16.655 km/h<br />(at the equator)
|-
! align="left" | [[Axial tilt]]
| varies between<br />3.60° and 6.69°<br />(1.5424° to ecliptic)<br />[[#Orbit|see Orbit]]
|-
! align="left" | [[Right ascension]]<br />of North pole
| 266.8577°<br />(17 h 47 min 26 s)
|-
! align="left" | [[Declination]]
| 65.6411°
|-
! align="left" | [[Albedo]]
| 0.12
|-
! align="left" | [[apparent magnitude|Magnitude]]
| -12.74
|-
! align="left" | Surface [[Temperature|temp.]]
|
{| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0"
|-
! min !! mean !! max
|-
| 40 [[kelvin|K]] || 250 K || 396 K
|}
|-
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | Bulk composition of the moon's
mantle and crust
|-
| colspan="2" | estimated, weight percent
|-
| [[Oxygen]]
| 42.6%
|-
| [[Magnesium]]
| 20.8%
|-
| [[Silicon]]
| 20.5%
|-
| [[Iron]]
| 9.9%
|-
| [[Calcium]]
| 2.31%
|-
| [[Aluminium]]
| 2.04%
|-
| [[Nickel]]
| 0.472%
|-
| [[Chromium]]
| 0.314%
|-
| [[Manganese]]
| 0.131%
|-
| [[Titanium]]
| 0.122%
|-
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | [[celestial body's atmosphere|Atmospheric]] characteristics
|-
! align="left" | [[Atmospheric pressure]]
| 3 × 10<sup>-13</sup>[[Pascal|kPa]]
|-
| [[Helium]]
| 25%
|-
| [[Neon]]
| 25%
|-
| [[Hydrogen]]
| 23%
|-
| [[Argon]]
| 20%
|-
| [[Methane]]<br />
[[Ammonia]]<br />
[[Carbon dioxide]]
| trace
|}
 
Ti '''Bulan''' ti kakaisuna a [[naturalmasna a satellitesatelite]] ti [[Daga (planeta)|Daga]].
 
{{Sistema Solar 2pangted}}
 
==Pinagibasaran==
{{Stub}}
<references group="nb"/>
{{reflist}}
 
{{Sistema Solar}}
 
[[Category:Astronomia|Bulan]]