Liberia: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
EmausBot (tungtungan | aramid)
m r2.7.2+) (Robot: Agnaynayon sn:Liberia
Xqbot (tungtungan | aramid)
m r2.7.3) (Robot: Agibalbaliw ts:Layiberiya; babassit laeng a panagsukat
Linia 8:
|map_caption = Lokasion ti Liberia iti uneg ti [[Kappon ti Aprika]]
|national_motto = Ti panagayatmi iti waya ket isu ti nagisangpet kaniami ditoy
|national_anthem = <center>[[File:Liberia National Anthem.ogg]]</center> <br />"[[Kumablaaw amin, Liberia, Kablaaw!]]"
|official_languages = [[Pagsasao nga Ingglés|Inggles]]
|ethnic_groups = Kpelle 20.3%<br />Bassa 13.4%<br />Grebo 10%<br />Gio 8%<br />Mano 7.9%<br />Kru 6%<br />Lorma 5.1%<br />Kissi 4.8%<br />Gola 4.4%<br />dadduma pay 20.1%
|ethnic_groups_year = 2008
|demonym = Liberiano, Taga-Liberia
Linia 77:
Ti '''Liberia''' {{IPAc-en|audio=En-us-Liberia.ogg|l|aɪ|ˈ|b|ɪər|i|ə}}, opisial a ti '''Republika iti Liberia''', ket maysa pagilian idiay [[Laud nga Aprika]]. Nabeddengan daytoy babaen ti [[Sierra Leone]] iti laud, ti [[Guinea]] iti amianan ken ti [[Côte d'Ivoire]] iti daya. Ti aplaya ti Liberia ket kaaduan a buklen dagiti kabakiran ti [[mangle]] bayat dagitibassit ti populasionna iti uneg ket buklen dagiti kabakiran a mapan kadagiti banak iti namaga a karuotan. Daytoy a pagilian ket agtagikua ti 40% iti nabati a [[Ngato a Guinea a kabakiran]]. Ti Liberia ket adda iti napudot nga ekuatorial a klima, nga adda ti katudtuduan iti bulan ti Mayo aginggana ti Oktubre a panawen ti tudo ken narusanger nga angin ti [[harmattan]] kadagiti nabati a paset iti tawen. Ti Liberia ket sakupenna ti kalawa a {{convert|111369|km2|sqmi|abbr=on}} ken pagtaengan dagiti 3.7 a riwriw a tattao. Ti [[Pagsasao nga Ingglés|Ingglés]] ket isu ti opisial a pagsasao, bayat dagiti sumurok a 30 a patneng a pagsasao ket maisasao iti uneg ti pagilian.
 
A mairaman ti [[Etiopia]],ti Liberia ket maysa kadagiti dua a moderno a pagilian iti [[Sub-Sahara nga Aprika]] nga awan ti ramut iti Europeano a kolonisasion iti Aprika. Mangrugi idi 1820, daytoy a rehion ket tinaengan babaen dagiti nawayaan nga [[Amerikano a tagabu|Amerikano a tagabu]] a tinulungan iti [[Gimong ti Amerikano a Kolonisasion]], ti maysa a pribado nga organisasion a namatmati a dagiti tagabu idi ket adda iti kasayaatan a panawayawayas ken ekualidad idiay Aprika. Dagiti nawayaan a tagabu manipud kadagiti barko ket naipatulodda pay idiay ken saanda a naipasubli idiay nagappuanda a pagilian. Idi 1847, dagiti a nagkolonia ket nagbangon iti Republika iti Liberia, a nagbangon ti maysa a gobierno a naibatay iti [[Estados Unidos]] ken ninaganan ti kapitolio a siudad iti [[Monrovia]] para kenni [[James Monroe]], ti maikalima a [[presidente iti Estado Unidos]] ken maysa a kangrunaan a nagsuporta ti kolonisasion. Dagitoy a nagkolonia, naamamoan a dagiti [[Ameriko-Liberiano]], ket nangidaulo dagiti politiko ken ekonomia a paset iti daytoy a pagilian.
 
Daytoy a pagilian ket nangirugi ti panagmoderno idi panawen ti 1940 iti sumaganad a panagpuonan iti Estados Unidos idi agdama ti [[Maikadua a Sanglubongan a Gubat]] ken ti ekonomia a panagwaywayas babaen ni Presidente [[William Tubman]]. Ti Liberia ket nagipatakder a kameng iti [[Nagkaykaysa a Pagpagilian]] ken ti [[Organisasion iti Aprikano a Panagkaykaysa]]. Ti maysa a milisia a [[kudeta]] ket nagibatuag ti Amerko-Liberiano a nangipangulo idi 1980, nga isu daytoy ti panagrugi ti politiko ken ekonomiko a panagalla-alla ken dagiti simmaruno a dua a [[Sibil a Gubat ti Liberia|sibil a gubat]] a nagibati kadagiti agarup a 250,000 a natnatay a tattao ken nagdadael ti [[Ekonomia iti Liberia|ekonomia]] iti daytoy a pagilian. Ti kappia a tulag idi 2003 ket nagiturong daytoy ti demokratiko a panagbutos idi 2005. Tatta nga aldaw, ti Liberia ket agungungar manipud kadagiti agtaltalinaed a nagbanagan iti sibil a gubat ken dagiti minaig a panag-ablo ti ekonomia, nga adda ti agarup a 85% iti populasion ket agbibiag iti baba ti [[internasional a linia ti kapanglaw]].
 
== Pinagibasaran ==
{{reflist}}
 
Linia 234:
[[tl:Liberia]]
[[tr:Liberya]]
[[ts:LiberiaLayiberiya]]
[[tt:Либерия]]
[[ug:لىبېرىيە]]