Rebision manipud idi 20:59, 31 Hulio 2012 urnosen Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits nagnayon ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 21:43, 31 Hulio 2012 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits nagnayon Barbaro nga urnos →
Linia 53: \|GDP_PPP_per_capita = $31,005<ref name=imf/> \|GDP_PPP_per_capita_rank = Maika-26 \|GDP_nominal = $245.266 ~~billion~~bilion<ref name=imf/> \|GDP_nominal_rank = Maika-41 \|GDP_nominal_year = 2011 Linia 102: ===Panaka-antigo=== {{Adu pay\|Pakasaritaan iti antigo nga Israel ken Huda\|Pakasaritaan iti Israel\|Pakasaritaan iti Palestina}} <!--[[Papeles:Vista general de Masada.jpg\|left\|thumb\|alt=Dagiti nadadael idiay nadalumpinas a rabaw itinamarisan ti darat a bantay, a napalikmutan babaen ti disierto. Dagiti dadduma abanbantay ket makita dita lugar iti likud. \|Ti [[Masada]], ti maysa a [[Dagiti Nailian a Simbolo iti Israel\|nailian a simbolo]]]]--> Ti pakinakem ti "[[Daga iti Israel]]", a naamammoan iti Hebreo a ka ti ''Eretz Yisrael'' (wenno ''Eretz Yisroel''), ket nangruna daytoy idin ken sagrado kadagiti Hudio a tattao manipud idi Bibliko a panawen. Segun ti [[Torah]], ti Dios ket [[Naikari a Daga\|inkarina ti daga]] kadagiti tallo a [[Dagiti Patriarka (Biblia)\|Patriarka]] dagiti Hudio a tattao.<ref>"Ken ti Apo a Dios ket mangiyegto kenka idiay daga a tagikua dagiti ammam, ken nasken a sika ket mangtagikuantoa; ken mangiyeg to kenka ti kasayaatan, ken agputot kayonto kadagiti ad-adu ngem dagiti ammayo ." ({{Bibleverse\|\|Deuteronomy\|30:5\|HE}}).</ref><ref>"Ngem no agsubikanto kaniak, ken namnamaem dagiti bilinko ken surotem dagitoy, urayno ti panakaiwarwarasyo ket adda idiay kaadaywan a paset ti langit, ngem siakto ket agurnong kadagitoy, ken isublikto iti lugar a napilik a gapunan ti naganko nga agnaed idiay." ({{Bibleverse\|\|Nehemiah\|1:9\|HE}}).</ref> Iti naikabatayan ti eskritura, ti paset ti panawen dagiti tallo a Patriarka ket naikabil iti nasapa a maikadua a milenio BCE,<ref>{{citation \|url=http://www.pbs.org/walkingthebible/timeline.html \|publisher=Public Broadcast Television \|title=Sursoroten ti Biblia a Linia a Pagorasan\|work=Sursoroten ti Biblia \|accessdate=29 Septiembre 2007}}</ref> ken ti immuna a [[Pagarian iti Israel (nagkaykaysa amonarkia)\|Pagarian iti Israel]] ket nabangon idi maika-11 a siglo BCE. Dagiti simmaruno a [[Pakasaritaan iti taga-ugma nga Israel ken Hudah\|dagiti Israelita a pagarian ken estado]] ket nagballaballag a naturayan kadagiti sumaganad a ginasut a tawtawen, ken naamammon dagitoy manipud kadagiti nadumaduma bibliko a nagtaudan.<ref>{{harvnb\|Friedland\|Hecht\|2000\|p=8}}. "Para kadagiti napalabas a ribribo a tawen ti Herusalem ket isu ti tugaw ti Hudio a panakaturayan, ti sangkabalayan a lugar dagiti ari, ti lokasion dagiti bukodna a lehislatibo a konsilo ken dagiti korte."</ref><ref>{{harvnb\|Ben-Sasson\|1985}}</ref><ref>{{citation \|title=Ti Ababa a Pakasaritaan ti Taga-ugma nga Israel\|last=Matthews \|first=Victor H. \|year=2002 \|publisher=Westminster John Knox Press \|isbn=978-0-664-22436-3 \|page=192}}</ref><ref>{{citation \|title=Ti Pakasaritaan ti Taga-ugma nga Israel ken Hudah \|last=Miller \|first=J. Maxwell \|coauthors=Hayes, John Haralson \|year=1986 \|publisher=Westminster John Knox Press \|isbn=978-0-664-21262-9 \|page=523}}</ref> Ti akin-amianan a Pagarian iti Israel, ken dagiti pay siudad a Pilistino nga estado ket natnag idi 722 BCE, ngem ti akin-abagatan a [[Pagarian iti Hudah]] ken dagiti nadumaduma a Poeniko a siudad ket nagtultuloy ti kaaddada idi ti rehion ket tinurayan babaen ti [[Asiria]]. Ti irurumsua dagiti [[Babilonia]], ti Hudah ket dimteng pay daytoy a naparukma. ===Klasiko a paset ti panawen=== Ti nagsasaruno a [[Akemenida nga Imperio\|Persiano a turay]], ti rehion, ket nabingbinagy ti nagbaetan ti probinsia ti Siria-Coele ken kalpasan daytoy ti autonomo a [[Yehud Medinata]], ket naininut idi a naparang-ay ti urbano a kagimongan, a kaaduan atinurayan babaen dagiti Hudio. Ti [[Helenistiko a Gresia\|Griego]] a panagrukma ket linabsanna daytoy a rehion nga awan dagiti resistansia wenno interesado. Nainkorporado iti Ptolemaiko ken kanungpalanna dagiti Seleusida nga Imperio, ti akin-abagatan a Lebante ket kaaduan a [[helenisasion\|na-helenisado]], a nagitakder daytoy kadagiti irteng a nagbaetan dagiti Hudio ken dagiti Griego. Ti suppiatan ket rimtak idi 167 BCE babaen ti [[Macabeo a Yaalsa]], a nagballigi ti panagipatakderna ti maysa a nawaya a Hasmonean a Pagarian idia Hudah, a daytoy ket napadakkel ti kaaduan ti moderno nga Israel, idi dagiti Seleusida ket nagininutda a nakapukaw ti panagtengngel ti rehion. Ti [[Imperio a Romano]] ket rinautna ti rehion idi 63 BCE, nga immuna a nangala ti panagtengngelna iti Siria, ken idi pay panakairamanna idiay sibil a gubat ti Hasmonean. Ti panagsalisal a nagbaetan dagti kumayat ti Romano ken dagiti kumayat ti Parto a sangkatiponan idiay Hudea ket dimtengan ti panakaiturong ti panakaikabil ni [[Herod ti Nalatak]] ken ti pakaitiptipon ti [[Herodes a Pagarian]] a kas ti basalo a Hudio nga estado ti Roma. Ti panakaapday dagiti Herodes, ti Hudea, ket naipabalin a kas probinsia ti Roma, ket nagbalin daytoy a lugar ti naranggas a panagsalisal dagiti Hudio a simmupiat kadagiti Greko-Romano, a nagpatinggaan ti [[Hudio-Romano a Gubgubat]], a nagpatinggaan daytoy ti nawatiwat a panagdadael ken panagpaty dagiti puli. Ti kaadda dagiti Hudio ti rehion ket bimmassit kalpasan ti panakapaay ti [[Bar Kokhba a yaalsa]] a sinupiatan ti [[Imperio a Romano ]] idi 132 CE.<ref>Oppenheimer, A'haron ken Oppenheimer, Nili. ''Nagbaetan ti Roma ken Babilonia: Dagiti Panagadal ti Hudio a panagidaulo ken Kagimongan''. Mohr Siebeck, 2005, p. 2.</ref> NUpay kasta, adda idi ti nagtultuloy a bassit a kaada dagiti Hudio ken ti [[Galilea]] ket isu ti nagbalin a sentro relihionna.<ref>{{Citation \|title=Atlas iti Hudio a Pakasaritaan\|last=Cohn-Sherbok \|first=Dan \|year=1996 \|publisher=Routledge \|isbn=978-0-415-08800-8 \|page=58}}</ref><ref>{{cite web \|url=http://people.usd.edu/~clehmann/erp/Palestine/palestin.htm \|publisher=Ti Unibersidad iti South Dakota \|title=Palestina: Pakasaritaan \|accessdate=20 Marso 2012 \|date=18 Enero 2007 \|work=Ti Online nga Ensiklopedia dagiti Romano a Probinsia}}</ref> Ti [[Mishnah]] ken ti paset ti [[Herusalem a Talmud\|Talmud]], dagiti sentro a testo ti Hudio, ket naaramid idi ti las-ud ti maikadua aginggana ti maika-4 a sigsiglo CE idiay Tiberias ken Herusalem.<ref>{{harvnb\|Morçöl\|2006\|p=304}}</ref> Ti rehion ket kaaduan anataengan babaen dagiti Greko-Romano idiay aplaya ken dagiti Samaritano idiay turod nga away. Ti Kristianidad ket nagininut idi a simmuksukat ti Romano a paganismo, a ti lugar a babaen ti Bisantino a turay ket napabalin iti Mitra iti Daya, a kas dagiti Palaestina Prima ken Palaestina Secunda a probinsia. Ngem idi maika-5 ken maika-6 a siglo, dagiti dramatiko a pasamak [[dagiti Samaritano a Yaalsa]] ket binalbaiwanna daytoy a daga, nga adda dagiti adu a panakadadael kadagiti Bisantino a Kristiano keb Samaritano a kagimongan ken ti maysa a nagbanagan ti panagpabassit tipopulasion. Kalpasan ti Persiano a panagrukma ken ti saan a napaut a panakaikabil ti [[Hudio a yaalsa a sumuppiat kenni Heraklio\|Hudio a Mankomunidad]] idi 614 CE, ti Imperio a Bisantino ket nangikabil ti panagturayna idi 625 CE, a nagbanagan daytoy ti adadu pay a panakaapday ken panakadadael. == Pinagibasaran == {{Reflist\|colwidth=30em}} {{Tengnga a Daya}}

Israel: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision