Komunismo: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m nainayonan ti Kategoria:Nangruna nga artikulo (pungol) nga inusar ti HotCat
nagnayon
Linia 9:
Iti moderno a panagisao a makunkuna dagiti adu nga agkomkomento a sosiologo ken politiko a kas ti "sapasap a politiko", ti komunismo ket kankanayo a maususar ti panagitudo kadagiti annuroten dagiti komunista nga estdo, a kas, dagiti dagup a tinengtengngel babaen dagiti [[partido komunista|komunista a partido]], urayno ti aniaman a naipakat a linaon ti pudno nga [[ekonomiko a sistema]] a sursurotenda. Dagiti kas pagarigan kadagitoy ket dagiti annuroten ti [[Sosialista a Republika iti Bietnam]] a ti ekonomiko a sistema ket agitiptipon ti "[[doi moi]]", ti [[Republika dagiti Tattao iti Tsina]] (PRC) a ti ekonomiko a sistema ket agitiptipon ti "[[sosialista a tiendaan ti ekonomia]]", ken ti ekonomiko a sistema ti Kappon ti Sobiet a naipalawag a kas ti "[[estado a kapitalista]]" babaen dagiti saan a Leninista a sosiologo ken kalpasan daytoy babaen dagiti komunista nga umadadu a sumupsupiat ti kalpasan ti Stalin a panawen a modelo ti Sobiet a naparang ti panawen ti maika-20 a siglo (a kas, dagiti [[Maoista]], dagiti [[Trotskista]] ken dagiti [[libertariano a komunista]])—ken ti maysa pay a puntos babaen ni [[Vladimir Lenin]].<ref>Lenin's [http://www.marxists.org/archive/lenin/works/cw/volume27.htm Naurnong nga ob-obra Tomo. 27], p. 293, inadaw nga insao babaen ni [http://www.geocities.com/aufheben2/auf_6_ussr1.html Aufheben] {{WebCite|url=http://www.webcitation.org/5knCuc4J3|date =2009-10-25}}</ref>
 
==Etimolohia ken terminolohia==
Ti ''komonunismo'' ket nagtaud manipud ti Latin a balikas a ''communis'', a kayatna a saoen ket "biningayan" wenno "tagikua ti amin".<ref>{{Cite encyclopedia|title=Communism|encyclopedia=Britannica Encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/129104/communism}}</ref><ref>''World Book'' 2008, p. 890.</ref>
 
Iti kapanggepan ti [[naipakasaritaan a materialismo]], ti komunismo ket isu ti kakapanunotan iti maysa a nawaya a kagimongan nga awan ti panakabingbingay wenno panakaisinsina, a ti sangkataoan ket nawaya tipanakairurumen ken pagkurangan. Ti maysa a komunista a kagimongan ket awan kadagiti gobierno, pagilian, wenno klase apanakabingbingay. Iti [[Marxista a pilosopia|Marxista a teoria]], ti [[diktadura ti proletariado]] ket isu ti agtengnga a sistema anagbaetan ti [[kapitalismo]] kenkomunismo, no ti gobierno ket adda ti pamay-an ti panagbalbaliw kadagiti pamuspusan ti panagtagikua manipud ti [[pribatismo]] a mapan ti naurnong a panagtagikua.<ref>{{cite web|title=Kritisismo ti ti Gotha Programme—IV |work=Kritisismo ti Gotha Programme |url=http://www.marxists.org/archive/marx/works/1875/gotha/ch04.htm |accessdate=2009-10-18}}</ref> Iti [[politkal a siensia]], ti termino a "komunismo" ket sagpaminsan a naus-usar a mangitudo kadagiti [[komunista nga estado]], ti [[porma ti gobierno]] a ti [[Estado |estado]] ket agtigtignay babaen ti maysa a [[maymaysa a partido nga estado|maysa a partido a sistema]] ken mangirangarang ti panakaitalek iti [[Marxismo-Leninismo]] wenno ti kapadpada kadagiti kastoy.
 
[[Papeles:Hammer_and_Sickle_Red_Star_with_Glow.png|thumb|125px|left|Ti [[martilio ken kumpay]] ken ti [[nalabbasit a bituen]] ket dagiti unibersal a [[dagiti simbolo ti komunismo|simbolo ti komunismo]].]]
 
Iti moderno a panag-usar, ti balikas a "komunismo" ket maus-usar pay laeng a mangitudo kadagiti annuroten dagiti nagbukbukodan a nagirangarang a sosialista agobierno a buklen dagiti [[maysa a partido nga estado]] nga isuda idi ket maysa alegado a partido ti politika asistema nga agtigtignay babaen dagiti [[Naplano nga ekonomia|naisentro a naplano ang ekonomia]] ken ti maysa nga estado a panagtagikua kadagiti [[pamuspusan ti panagpataud]], nga adda iti estado, nga itigapuna, ket mangitunton a nangirepresenta ti kakaykayatan dagiti [[agobobra a klase]]. Ti naisangsangayan a paset ti moderno a tignay ti komunista ketagipabpabasol a dagitoy nga estado ket saanda anangipadas a lumasat ti komunista a kagomongan, bayat a dagiti dadduma pay ket makisinnupiat a saanda a nakagunod ti lehitimado a sosialismo. Kaaduan kadagitoy a gobierno ket ibatayanda kadagiti ideolohiadaiti [[Marxismo-Leninismo]], ngem saanda a tinawtawagan ti sistema nga inpatakderda a kas ti "komunismo", wenno nagituntonda iti anianan a panawen a ti ideolohia ket is-usa laeng ti nagpapaandar ti puersa kadagiti annurotenda: Ni [[Mao Zedong]], kas pagarigan, ket nagsukimat ti [[Baro a Demokrasia]], ken ni [[Vladimir Lenin]] idi nasapa a panawen ti 1920 ket nangipatakder ti [[gubat a komunismo]]; ken kalpasan daytoy, ti Bietnames ket nangipatakder ti [[doi moi]], ken dagiti Insik ket nagsublida ti [[sosialismo nga adda dagiti Insik a pakaidumdumaan]]. Dagiti gobierno a nanginagnagan babaen dagiti sabali a gobierno a kas "komunista" ket sapasapda a tumounton a nangipatakderda ti maysa a ''panaglasat a sosialista'' a sistema. Daytoy a sistema ket sagpaminsan a nakunkuna akas ti [[estado a sosialismo]] wenno babaen dagiti kapadpada a nagnagan.
 
Ti "[[puro a komunismo]]" ket maysa atermino a sagpaminsan anaus-usar a mangitudo iti agpang ti pakasaritaan kalpasan ti sosialismo, urayno adu met laeng dagiti komunista a simple nga agus-usar ti termino a "komunismo" tapno mangitudo ti dayta nga agpang; ti termino ket kapadpada ti "[[Napno a komunismo]]". Ti awan klase, awan estado a kagimongan a naigandat a panakaidumduma ti daytoy a komunismo ket ti maysa kadagiti panagikeddeng no aniaman ti mapataud ken ania dagiti annuroten a sukimaten ket naararamid para iti kasayaatan ti sibubukel a kagimongan—a kas iti 'iti, babaen, ken para iti agobobra a klase', a saan adagiti nabaknang ti agtengtengngel ti kabaknanagan ket dagiti dadduma ket agobobra para kaniada iti matgedan a pakaibatayan. Iti daytoy a komunismo dagiti interesado ti amina kameng ti kagimongan ket maikkan ti agpapada a kadagsen iti sumaruno, iti praktikal a panagaramid ti pamay-an apanagikeddeng iti politika ken ekonomiko a panagbuklan ti biag. Ni [[Karl Marx]], ken dagiti pay sabsabali a komunista apilosopo, ket nagigagarada a saan a nangited ti naisalaysayan a pangipalpalawag no kasano ti pamay=an ti komunismo a kas maysa a sosial a sistema, wenno dagiti husto a dalan a mangpakabael dagiti agobobra wenno kasano ti tumakder, wenno dagiti nainaganan a materiales no kasano ti mapan ti komunismo manipud ti kapitalismo. Iti ''[[Komunista a Warragawag]]'', ni Marx ket saan a nagibagbaga ti maysa a 10-a puntos a palano ti panagbalakad ti panakaiwarwaras manen dagiti daga ket panagpataud tapno mairugi ti panaglasat iti komunismo, ngem isu ket nangikari a daytoy ket sapasap ken magsakup kadagiti aain. Daytoy ket kanayon a naipagpagarup a ni Marx iket nangikeddeng a dagitoy a teoria ket mabasa ti kastoy tapno dagiti sumaruno a teorista iti naisangsangayan a saad ket ket makaamponda ti komunismo kadagiti bukodda a lokalidad ken kasasaad.
{{clear}}
== Pinagibasaran ==
{{Reflist|colwidth=30em}}
Line 27 ⟶ 38:
 
[[Kategoria:Komunismo]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo (pungol)Sosialismo]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo]]
 
[[af:Kommunisme]]