Andes: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

|map_first =

}}

Ti '''Andes''' ket isu ti [[Listaan dagiti kabambantayan#Babaen ti kaatiddog|kaatiddogan]] a [[kontinental nga ukis|kontinental]] a [[kabambantayan]] iti lubong. Daytoy ket maysa nga agtultuloy a kabambantayan iti igid ti aplaya ti [[Abagatan nga Amerika]]. Daytoy a kabambantayan ket agarup a {{convert|7000|km|mi|abbr=on}} ti kaatiddogna, agarup a {{convert|200|km|mi|abbr=on}} aginggana ti {{convert|700|km|mi|abbr=on}} a kaakaba (kaakabaan ti nagbaetan ti [[maika-18 a paralelo ti abagatan|18° ti abagatan]] ken [[maika-20 a paralelo ti abagatan|20° ti abagatan]] a [[latitud]]), ken ti katimbengan a kangato ti agarup a {{convert|4000|m|ft|abbr=on}}. Ti Andes ket gumay-at manipud ti amianan a mapan ti abagatan babaen kadagiti pito nga Abagatan nga Amerikano a pagpagilian: ti [[Venezuela]], [[Colombia]], [[Ecuador]], [[Peru]], [[Bolivia]], [[Chile]] ken [[Arhentina]].

 

Ti Andes a kabambantayan ket isu ti kangatuan a kabambantayan ti lubong iti ruar ti Asia. Ti kangatuan a pantok, ket ti Bantay [[Aconcagua]], nga agpangato ti kangatona ti agarup a {{convert|6962|m|ft|abbr=on}} iti ngato ti [[lessaad ti baybay]]. Ti [[Pantok (topograpia)|pantok]] ti [[Chimborazo (bulkan)|Chimborazo]] idiay Andes ti Ecuador ket ad-adayo manipud ti sentro ti Daga ngem ti animan a lokasion iti rabaw ti Daga, gapu ti [[ekuatorial a baskag]] a nagbanagan manipud ti [[panagtayyek ti Daga]]. Dagiti kangatuan a [[bulkan]] iti lubong ket mabirukan idiay Andes, a mairaman ti [[Ojos del Salado]] idiay pagbeddengan ti Chile-Arhentina nga agpangato ti 6,893 m (22,615 pié). Adda dagiti sumurok a limapulo nga Andino a bulkan ti nga agpangato pay ti 6,000 m (19,685 pié).

 

{{Reflist}}

 

*John Biggar, Ti Andes: Ti Alagaden para kadagiti Umul-uli, maika-3 nga edision, 2005, ISBN 0-9536087-2-7

* Tui de Roy, Ti Andes: Idi Agataytayab ti Kondor. 2005, ISBN 1-55407-070-8

* Fjeldså, J. & M. Kessler. 1996. ''Panagkonserba ti biolohiko a dibersidad ti Polylepis a kakaykayoan kadagiti nagato a luglugar idiay Peru ken Bolivia, ti parawad ti mataltalinaay a panagtaripatu ti masna a rekurso idiay Andes.'' NORDECO, Copenhagen.

 

{{commons-inline|Andes}}

*[http://www.geo.arizona.edu/geo5xx/geo527/Andes/intro.html heolohia ti Andes (Unibersidad ti Arizona)]

[[ko:안데스 산맥]]

[[krc:Андла]]

[[la:Andes]]

[[lb:Anden]]