Liberia: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m +kat
m nagsimpa
Linia 21:
|leader_name1 = {{nowrap|[[Ellen Johnson Sirleaf]]}}
|leader_name2 = [[Joseph Boakai]]
|leader_title3 = [[HKamaraKamara dagiti Pannakabagi iti Liberia|Tagabitla iti Kamara]]
|leader_name3 = [[Alex J. Tyler]]
|leader_title4 = [[Pangulo iti Hustisia iti Liberia|Pangulo iti Hustisia]]
Linia 48:
|GDP_PPP_per_capita_rank =
|GDP_nominal_year = 2011
|GDP_nominal = $1.154 billionbilion<ref name=IMF_GDP/>
|GDP_nominal_rank =
|GDP_nominal_per_capita = $297<ref name=IMF_GDP/>
Linia 75:
|footnotes = <sup>1</sup> Mabalin pay nga usaren ti [[Doliar ti Estado sUnidos]].
}}
Ti '''Liberia''' {{IPAc-en|audio=En-us-Liberia.ogg|l|aɪ|ˈ|b|ɪər|i|ə}}, opisial a ti '''Republika iti Liberia''', ket maysa pagilian idiay [[Laud nga Aprika]]. Nabeddengan daytoy babaen ti [[Sierra Leone]] iti laud, ti [[Guinea]] iti amianan ken ti [[Côte d'Ivoire]] iti daya. Ti aplaya ti Liberia ket kaaduan a buklen dagiti kabakiran ti [[mangle]] bayat dagitibassitdagiti bassit ti populasionna iti uneg ket buklen dagiti kabakiran a mapan kadagiti banak iti namaga a karuotan. Daytoy a pagilian ket agtagikua ti 40% iti nabati a [[Ngato a Guinea a kabakiran]]. Ti Liberia ket adda iti napudot nga ekuatorial a klima, nga adda ti katudtuduan iti bulan ti Mayo aginggana ti Oktubre a panawen ti tudo ken narusanger nga angin ti [[harmattan]] kadagiti nabati a paset iti tawen. Ti Liberia ket sakupenna ti kalawa a {{convert|111369|km2|sqmi|abbr=on}} ken pagtaengan dagiti 3.7 a riwriw a tattao. Ti [[Pagsasao nga Ingglés|Ingglés]] ket isu ti opisial a pagsasao, bayat dagiti sumurok a 30 a patneng a pagsasao ket maisasao iti uneg ti pagilian.
 
A mairaman ti [[Etiopia]],ti Liberia ket maysa kadagiti dua a moderno a pagilian iti [[Sub-Sahara nga Aprika]] nga awan ti ramut iti Europeano a kolonisasion iti Aprika. Mangrugi idi 1820, daytoy a rehion ket tinaengan babaen dagiti nawayaan nga [[Amerikano a tagabu]] a tinulungan iti [[Gimong ti Amerikano a Kolonisasion]], ti maysa a pribado nga organisasion a namatmati a dagiti tagabu idi ket adda iti kasayaatan a panawayawayas ken ekualidad idiay Aprika. Dagiti nawayaan a tagabu manipud kadagiti barko ket naipatulodda pay idiay ken saanda a naipasubli idiay nagappuanda a pagilian. Idi 1847, dagiti a nagkolonia ket nagbangon iti Republika iti Liberia, a nagbangon ti maysa a gobierno a naibatay iti [[Estados Unidos]] ken ninaganan ti kapitolio a siudad iti [[Monrovia]] para kenni [[James Monroe]], ti maikalima a [[presidente iti Estado Unidos]] ken maysa a kangrunaan a nagsuporta ti kolonisasion. Dagitoy a nagkolonia, naamamoan a dagiti [[Ameriko-Liberiano]], ket nangidaulo dagiti politiko ken ekonomia a paset iti daytoy a pagilian.
 
Daytoy a pagilian ket nangirugi ti panagmoderno idi panawen ti 1940 iti sumaganad a panagpuonan iti Estados Unidos idi agdama ti [[Maikadua a SanglubonganSangalubongan a Gubat]] ken ti ekonomia a panagwaywayas babaen ni Presidente [[William Tubman]]. Ti Liberia ket nagipatakder a kameng iti [[Nagkaykaysa a Pagpagilian]] ken ti [[Organisasion iti Aprikano a Panagkaykaysa]]. Ti maysa a milisia a [[kudeta]] ket nagibatuag ti Amerko-Liberiano a nangipangulo idi 1980, nga isu daytoy ti panagrugi ti politiko ken ekonomiko a panagalla-alla ken dagiti simmaruno a dua a [[Sibil a Gubat ti Liberia|sibil a gubat]] a nagibati kadagiti agarup a 250,000 a natnatay a tattao ken nagdadael ti [[Ekonomia iti Liberia|ekonomia]] iti daytoy a pagilian. Ti kappia a tulag idi 2003 ket nagiturong daytoy ti demokratiko a panagbutos idi 2005. Tatta nga aldaw, ti Liberia ket agungungar manipud kadagiti agtaltalinaed a nagbanagan iti sibil a gubat ken dagiti minaig a panag-ablo ti ekonomia, nga adda ti agarup a 85% iti populasion ket agbibiag iti baba ti [[internasional a linia ti kapanglaw]].
 
== Pinagibasaran ==