Rebision manipud idi 02:41, 8 Marso 2013 urnosen Addbot (tungtungan \| aramid) 6,929 edits m Bot: Agiyal-alis kadagiti 100 nga interwiki, a nait-iteden idiay Wikidata iti d:q909 ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 15:56, 2 Abril 2013 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits naipatarus manipud idiay en:Jorge Luis Borges http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Jorge_Luis_Borges&oldid=548219210 Barbaro nga urnos →
Linia 15: \| influenced = [[César Aira]], [[Paul Auster]], [[Ricardo Piglia]], [[Jean Baudrillard]], [[Adolfo Bioy Casares]], [[Roberto Bolaño]], [[Gabriel García Márquez]], [[Giannina Braschi]], [[Italo Calvino]], [[Julio Cortázar]], [[Philip K. Dick]], [[Umberto Eco]], [[Michel Foucault]], [[Carlos Fuentes]], [[Danilo Kis]], [[Gilles Deleuze]], [[Jacques Derrida]], [[Stanisław Lem]], [[Orhan Pamuk]], [[Georges Perec]], [[Thomas Pynchon]], [[José Saramago]],<ref>[http://www.ft.com/cms/s/2/bfaf51ba-e05a-11de-8494-00144feab49a.html#axzz1L3wH1OFW FT.com "Small Talk: José Saramago"]. "Amin a nabasbasak ket nakaimpluensia kaniak iti aniaman a banag. Urayno naibagak dayta, ni Kafka, Borges, Gogol, Montaigne, Cervantes ket kankanayon kakadua."</ref> [[W. G. Sebald]], [[Enrique Vila-Matas]], [[Gene Wolfe]], [[William Gibson]], [[David Foster Wallace]], [[Mark Z. Danielewski]], [[Harlan Ellison]], [[Kyle Muntz]], [[John Barth]], [[Jeff VanderMeer]], [[Peter LaSalle]]}} Ni '''Jorge Francisco Isidoro Luis Borges''' (24 Agosto 1899 – 14 ~~HUnio~~Hunio 1986), naamammoan a kas ni '''Jorge Luis Borges''' ({{IPA-es\|ˈxorxe ˈlwis ˈborxes\|lang}}), ket maysa idi a a [[Arhentina\|Arhentino]] sa mannurat ti ababa a sarita, manalaysay, mannaniw ken agipatpatarus a naipasngay idiay [[Buenos Aires]]. Dagiti obrana ket arakupenna ti "karaketer ti saan a kinapudno kadagiti amin a literatura".<ref>Jozef, Bella. "Borges: linguagem e metalinguagem". Iti: ''O espaço reconquistado''. [[Petrópolis]], [[Rio de Janeiro\|RJ]]: Vozes, 1974, p.43.</ref> Daggiti naindayegan a liblibrona, ''[[Ficciones]]'' (1944) ken ''[[Ti Aleph (urnong ti ababa a sarita)\|Ti Aleph]]'' (1949), ket ururnong dagiti ababa a sarita a naisilsilpo babaen dagiti sapasap a tema a kas dagiti tagtagainep, labirinto, dagiti biblioteka, sarsarming, ay-ayup, piksional a manmannurat, pilosopia, relihion ken Dios. Dagiti obrana ket nakaiparawad iti pilosopiko a literatura ken ti pay pantasia ken dagiti kita ti [[salamangka a realismo]]. Ti kita ti ket nagtigtay a sumupiat ti realismo salamangka/[[Naturalismo (ararte)\|naturalismo]] ti maikasangapulo ket siam a siglo.<ref name="MasinaFive">{{Pt}} Masina, Lea. (2001) "Murilo Rubião, o mágico do conto". In: ''O pirotécnico Zacarias e outros contos escolhidos''. [[Porto Alegre]]: L & PM, p5.</ref><ref>{{Pt}}__, "O maravilhoso no Novo Mundo: ecologia e discurso", (1992) ''Ecologia e discurso''. Rio de Janeiro, Tempo Brasileiro pp. 115–129.</ref><ref>Theo L. D’Haen (1995) "Salamangka aRealismo ken Kalpasan a modernismo: Panakaikkat ti Sentro kadagiti Pribilihio a Sentro", iti: Louis P. Zamora ken Wendy B. Faris, ''Salamangka a Realismo: Teoria, Pakasaritaan ken Komunidad''. Duhan ken Londres, Unibersidad ti Duke a Pagmalditan pp. 191–208.</ref> Iti kinapudno, ti kritiko a ni Angel Flores, ket isu ti iimuna a nagusar ti termino, ket nanguyuna ti rugian ti daytoy a tignay iti ''Historia universal de la infamia ([[Ti Sangalubongan a Pakasaritaan ti Inpamia]])'' ([[1935 iti literatura\|1935]]) ni Borges .<ref>Iti konperensiana ti "Naisalamangka a Realismo iti Espaniol Amerikano" (Nova York, MLA, 1954), nasakbayan a naipablaak iti ''Hispania'', 38 (2), 1955. Nupay kasta, adda dagiti kritiko a mangipanunot kenni Borges iti sinarunona ken saan a maysa apudnoa salamangka realista.</ref> Adu dagiti eskolar a nagisingasing a ti nagkarkaro a panagbulsek ni Borges ket timmulong kaniana nga agpartuta kadagiti nipabpabaroa simbolo ti literario babaen ti panagpanpanunot.<ref>Iti ababa, ti kinabulsek ni Borges ket nangiturong kaniana a nagparabor ti daniw ken dagiti ababa a salaysay ngem kadagiti nobela. ''Ferriera'', Eliane Fernanda C. "O (In) visível imaginado em Borges". Iti: Pedro Pires Bessa (ed.). ''Riqueza Cultural Ibero-Americana''. Campus de Divinópolis-UEMG, 1996, pp. 313–314.</ref> Dagiti naladaw a panakisinnao ti daniwna nga adda dagiti kultural a pigura a kas ni [[Spinoza]], [[Luís de Camões\|Camões]], ken [[Virgil]]. Idi 1914 ti ~~pamilian~~pamiliana ~~aket~~ket immalisda idiay [[Suisa]] nga idiay ket simmrek a nagadal, a nakagun-od ti baccalauréat manipud ti [[Collège de Genève]] idi 1918. Ti pamilian ket kanayonda a nagbanbaniaga idiay Europa, a mairamin kadagiti ipapan idiay [[España]]. Idi isubsublina idiay Arhentina idi 1921, ni Borges ket nangrugrugi a nagipabalaak kadagiti daniwna ken dagiti salaysay iti [[surrealista]] a literario a warwarnakan. Isu ket nagtrabaho pay a kas bibliotekero ken lektor ti publiko. Idi 1955 isu ket naidutok a kas ti direktor ti [[Nailian a Biblioteka ti Arhentino a Republika\|Nailian a Publiko a Biblioteka]] (''Biblioteca Nacional'') ken propesor ti Literatura idiay [[Unibersdad ti Buenos Aires]]. Idi 1961 isu ket naamammoan ti sangalubongan apanakaikaskaso idi nakaawat ti immuna ken maymaysa laeng a ''[[Prix Formentor\|Prix Internasional]]'', a nakibinningay ti daytoy a gunguna kenni [[Samuel Beckett]]. Idi 1971 isu ket nangabak ti [[Premio Herusalem]]. Dagiti obrana ket naipatarus ken nawatiwat a naipabpablaak idiay Estados Unidos ken idiay Europa. Ni Borges ket nalaing kadagiti nadumaduma a pagsasao. Ni Borges ket nangiruknor ti naudi nga obrana, ''Los Conjurados'' (''~~Dagit~~Dagiti ~~KOnspirador~~Konspirador''), iti siudad ti Hinebra, Suisa, ken isu idiay, idi 1986, ti nagpilianna a pakatayan.<ref>[http://southerncrossreview.org/48/borges-barili.htm Ni Borges iti Biag ken Patay] Entrebista babaen ni Amelia Barili</ref> Ti sangalubongan a pammadayawna ket naipagtitipon idi tawtawen ti 1960, a tinulongan babaen ti "[[Latino Amerikano a Rang-ay]]" ken ti panagballigi ti ''Cien Años de Soledad'' (''[[Sangagasut a Tawtawen a Pangmaymaysa]]'') ni [[Gabriel García Márquez]].<ref name="MasinaFive" /> Ti mannurat ken manalaysay a ni [[J. M. Coetzee]] ket nangibaga kaniana ti: "Isu, ngem adadu ngem sinoman, ket nagipabaro ti pagsasao ti piksion ken isu ti nanglukat ti dalan ti maysa a naisangsangaya a sankaputotan dagiti Espaniol Amerikano a nobelista."<ref>Coetzee, J.M. "Borges's Dark Mirror", ''New York a Panagreprepaso ti Liblibro'', Tomo 45, Bilang 16. Oktubre 22, 1998</ref> ==Biag ken pagsapulan== ~~==Paammo==~~ [[Papeles:Borges 1921.jpg\|thumb\|Ni Jorge Luis Borges idi 1921 iti edad a 22]] {{reflist\|group="Notes"\|30em}}▼ Ni Jorge Luis Borges ket naipasngay iti maysa nga na-edukado a tengnga a klasea pamilia idi Agosto 1899. Nasayaat ti biagda ngem saanda met a nabaknang tapno makataengda idiay puseg ti ili ti Buenos Aires. Isuda ket nagtaengda idiay [[Palermo, Buenos Aires\|Palermo]], ti napangpanglaw idi a suburbo ti siudad. Ti ina ni Borges, a ni Leonor Acevedo Suárez, ket nagtaud ti maysa a tradisional a taga-Uruguay a pamilia iti "puro" a [[Tatto a Criollo\|criollo]] (Espaniol) a kaputotan. Ti pamilia ti inana ket nairamanda idi kadagidi Europeano a panagtaeng iti Abagatan nga Amerika, ken kankanayo ti inana a nangisarsarita kadagiti kinatured a tigtignayda.<ref Name="LRB"/> Ti 1929 a libro ni Borges a ''Cuaderno San Martín'' ket nairaman ti daniw nga "Isidoro Acevedo," a nangilaglagip iti apongna a lalaki, a ni Isidoro de Acevedo Laprida, ti maysa asoldado ti Buyot ti Buenos Aires. Ti kaputotan ti Arhentino nga anogado a ni [[Francisco Narciso de Laprida]], Acevedo ket nakilablaban idi kadagiti gubat iti [[GUbat ti Cepeda (1859)\|Cepeda]] idi 1859, ti [[Gubat ti Pavón\|Pavón]] idi 1861, ken ti [[Gubat ti Los Corrales\|Los Corrales]] idi 1880. Ni Isidoro de Acevedo Laprida ket pimmusay ti pulmunia idiay nakaipasngayan a balay ti apokona alalalki a ni Jorge Luis Borges. Ni Borges ket dimmakkel a nakangkangeg ti naiwagwag a maipanggep ti gloria ti pamilia. Ti ama ni Borges, a ni Jorge Guillermo Borges Haslam, ket paset ti kaputotan ti Espaniol, paset a kaputotan ti Portuges, ken guddua nga Inggles, ket anak paya a lalaki ti maysa a koronel. Ni Borges Haslam, nga ti inana ket maysa nga Inggles, ket dimmakkel nga nagsasao iti Inggles idiay balayda ken kankanayon nga innal-alana ti pamialiana a nagbanbaniaga idiay Europa. Ti Inglatera ken Inggles kaaduan a nagusgustuan iti balay ti pamila.<ref Name="LRB"/> ~~==Pinagibasaran==~~ Idi agatawen ti siam, ni Jorge Luis Borges ket inpatarusna ti ''[[Ti Naragsak a Prinsipe ken Dadduma pay a Sarsarita#"Ti Naragsak a Prinsipe"\|Ti Naragsak a Prinsipe]]'' ni [[Oscar Wilde\|Wilde]] iti Espaniol. Daytoy ket naipablaak iti maysa a lokal a warnakan, ngen dagidi gayyemna ket inpagarupanda a ti agpayso a nagsurat idi ket ti amana.<ref>[[Harold Bloom]] (2004) ''Jorge Luis Borges'' (Biokritiko ni Bloom) Infobase Publishing ISBN 0-7910-7872-8</ref> Ni Borges Haslam ket maysa idi nga abogado ken manursuro ti sikolohia a nagsangsanglad kadagiti literario nga aspirasion. Ti kinun-kuna ni Borges iti amana "nangpadas nga agbalin a maysa a mannurat ken napaay iti daytoy a panagpadas." Nangisurat ti, "kaaduan kadagiti tattaok ket soldadoda ken Ammok a saanakto a kasta, Nababainanak, iti kasapsapaan, a nagayayat iti libro a tao ken saan a tao iti aksion."<ref Name="LRB"/> Ni Borges ket nsursruan idi idiay balayda aginggana idi agtawen ti sangapulo ket maysa, makasasao ti dua, nagbasbasa iti Shakespeare iti Inggles idi agtawen iti sangapulo ket dua.<ref Name="LRB"/> Ti pamilian ket nagtataeng iti maysa a dakkel a balay nga adda iti maysa nga Inggles a biblioteka nga adda kadagiti sumurok a sanagaribu a tomo ti liblibro; Ni Borges ker nangibagbaga idi a "no masalsaludsod kaniak ti kangrunaan a pasamak iti biagko, Maibagbagak a ti biblioteka ti amak."<ref>Borges, Jorge Luis, "Dagiti autobiograpiko a notal", ''The New Yorker'', 19 Septiembre 1970.</ref> Ni tattangna ket nagsardeng a nagsansanay iti linteg gaputa saan unayen a makakita a dumtenganto a sakit ti anakna a lalaki. Idi 1914, ti pamilia ket immalisda idiay [[Hinebra]], Suisa, ken nagyanda idiay kadagiti simmaruno a dekada idiay Europa.<ref Name="LRB"/> Ni Borges Haslam ket inagagasan idi babaen ti maysa nga espesialista iti mata idi Hinebra, bayat a ti anakna a lalaki ken ti anakna a babai a ni [[Norah Borges\|Norah]] ket nagbasbasada, nga idiay a nakaadal ti Pranses ni Borges junior. Isu ket nagbasbasa ti [[Thomas Carlyle\|Carlyle]] iti Inggles, ken nangrugrugi a nagbasbasa iti pilosopia iti Aleman. Idi 1917, idi isu ket agtawen iti 18, naamammuanna ni Maurice Abramowicz ken narugi ti maysa a literario a pannakaigayyem a agpautto idi amin a kabibiagna.<ref Name="LRB"/> Isu ket nakagun-od iti [[baccalauréat]] manipud idiy [[Collège de Genève]] idi 1918.<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=oHzs8vuBQU8C&pg=PA16&dq=borges++Coll%C3%A8ge+de+Gen%C3%A8ve+baccalaur%C3%A9at&hl=en&sa=X&ei=G-PDULCbCMK30QXuroD4Dg&sqi=2&ved=0CDgQ6AEwAA#v=onepage&q=borges%20%20Coll%C3%A8ge%20de%20Gen%C3%A8ve%20baccalaur%C3%A9at&f=false ''Ni Borges ken ti Piksionna: Ti Alagaden iti Isipna ken Arte''] (1999) Gene H. Bell-Villada, Unibersidad ti Texas a Pagmalditan, p. 16 ISBN 9780292708785</ref><ref group='Nota' name='f'>Ni Edwin Williamson ket nangisingsingasing iti ''Borges'' (Viking, 2004) a ni Borges ket saan idi a nakaturpos iti ''baccalauréat'' (pp. 79-80): "isu idi ket mabalin a saan a nagikaskaso iti ''baccalauréat,'' gaputa ginurgurana ken nagbutbuteng ti panageksamen. (iti kinapudno, isu ket saan a nakaturpos ti panagadalna ti nanagato nga eskuelat)." </ref> Ti Borges a pamilia ket nangikeddeng, a gapu kadagiti politikal a riribok idiay Arhentina, nagtultuloyda a nangnaed idi Suisia idi las-ud ti gubat, a naggigianda idiay aginggana idi 1921. Kalpasan ti [[Sangalubongan a Guat I]], ti pamilia ket ket naggigianda kadagiti nadumaduma asiudad iti tallo a tawen: ti [[Lugano]], Barcelona, [[Majorca]], Seville, ken Madrid.<ref Name="LRB"/> Iti dayta apanawen, ni Borges ket nakaduktal kadagiti sinursurat ni [[Arthur Schopenhauer]] ken ti ''[[The Golem (Meyrink)\|The Golem]]'' (1915) ni [[Gustav Meyrink]] a nagbalinan kadagiti nakaimpluensiaan kadagiti obrana. Idiay Espana, ni Borges ket nagbalin a kameng ti literario a tignay ti [[avant-garde]], kontra-Modernista a [[Ultraismo\|Ultraista]], nga inpatakder babaen ni [[Apollinaire]] ken ni [[Marinetti]], nga aside kadagiti [[Imagista]]. Ti immuna adaniwna, "Himno iti Baybay," a naisurat iti estilo ni [[Walt Whitman]], ket naipablaak idi iti magasin a ''Grecia''.<ref>{{cite book\|last=Wilson\|first=Jason\|title=Jorge Luis Borges\|page=37\|isbn=1-86189-286-1\|publisher=Reaktion Books\|year=2006}}</ref> Bayat nga adad idi idiay Espana, isu ket nakasarungkar kadagiti naidayegan nga Espaniol a mannurat, a mairaman ni [[Rafael Cansinos Assens]] ken ni [[Ramón Gómez de la Serna]]. ==Dagiti nota== ▲{{reflist\|group="~~Notes~~Nota"\|30em}} ==Dagiti nagibasaran== {{reflist\|20em}} ==Adu pay a mabasbasa== {{refbegin\|30em}} {{cite book \| last = Agheana \| first = Ion \| title = Ti Kayata saoen ti ~~Panakasanay~~Panaakasanay iti Prosa ni Jorge Luis Borges \| publisher = P. Lang \| location = Frankfurt Am Main \| year = 1988 \| isbn = 0-8204-0595-7 }} {{cite book \| last = Agheana \| first = Ion \| title = Ti Prosa ni Jorge Luis Borges \| publisher = P. Lang \| location = Frankfurt Am Main \| year = 1984 \| isbn = 0-8204-0130-7 }} {{cite book \| last = Aizenberg \| first = Edna \| title = Ti Aleph a Mangngabel: Bibliko, Kabbalistiko ken Hudaiko nga Elelemnto ni Borges \| publisher = Scripta Humanistica \| location = Potomac \| year = 1984 \| isbn = 0-916379-12-4 }} Line 42 ⟶ 54: {{cite book \| last = Bulacio \| first = Cristina \| ken [[Donato Grima]] \| title = Dos Miradas sobre Borges \| publisher = Ediciones de Arte Gaglianone \| location = Buenos Aires \| year = 1998 \| isbn = 950-554-266-6 }} Inladawan babaen ni [[Donato Grima]]. Burgin, Richard (1969) ''Jorge Luis Borges: Dagiti pakakisinnarita'', Holt Rhinehart Winston Burgin, Richard (1998) ''Jorge Luis Borges: Dagiti pakakisinnarita'', Unibersidad a ~~Pag,alditan~~Pagmalditan ti Mississippi {{cite book \| last = De Behar \| first = Block \| title = Borges, ti Regget ket Awan Gibusna nga Insasao \| publisher = Estado nga Unibersidad ti New York a Pagmalditan \| location = Albany \| year = 2003 \| isbn = 1-4175-2020-5 }} {{cite book \| last = Di Giovanni \| first = Norman Thomas \| title = Ti Borges a Tawidan \| publisher = Constable in association with the Anglo-Argentine Society \| location = Londres \| year = 1995 \| isbn = 0-09-473840-8 }} Line 68 ⟶ 80: {{cite book \| last = Todorov \| first = Tzvetan \| title = Pangyuna à la littérature fantastique \| publisher = Seuil \| location = Paris \| year = 1970 }} {{cite book \| last = Toro \| first = Alfonso \| title = Jorge Luis Borges \| publisher = Vervuert \| location = Frankfurt Am Main \| year = 1999 \| isbn = 3-89354-217-5 }} {{cite book \| last = Volek \| first = Emil \| title = ''"Aquiles y la Tortuga: Arte, imaginación y realidad según Borges". InIti:'' Cuatro claves para la modernidad. Analisis semiótico de textos hispánicos. \| location = Madrid \| year = 1984 }} {{cite book \| last = Waisman \| first = Sergio \| title = Borges ken ti Panagipatarus \| publisher = Unibersidad ti Bucknell a Pagmalditan\| location = Lewisburg Pa. \| year = 2005 \| isbn = 0-8387-5592-5 }} {{cite book \| last = Williamson \| first = Edwin \| title = Borges: Maysa ~~aBiag~~a Biag \| publisher = Viking \| location = New York \| year = 2004 \| isbn = 0-670-88579-7 }} {{cite book \| last = Wilson \| first = Jason \| title = Jorge Luis Borges \| publisher = Reaktion Books \| location = Londres \| year = 2006 \| isbn = 978-1-86189-286-7 }} {{cite book \| last = Woscoboinik \| first = Julio \| title = Dagiti Sekreto ni Borges \| publisher = Unibersidad a Pagmalditan ti Amerika \| location = Washington \| year = 1998 \| isbn = 0-7618-1238-5 }} Line 85 ⟶ 97: \| date = 1999 }} {{Cite video \| people = [[Ricardo Wullicher]] (Direktor) \| date = 1978 \| title = Borges para millones \| location = Arhentina \| medium = Napili a dokumentario }} {{Cite video \| people = [[David Wheatley (direktor)\|David Wheatley]] (Direktor) \| title = Dagiti Bariweswes ti Maysa a Mannurat: ~~Borges~~Siak ken ~~Siak~~ni Borges \| url = http://ubu.com/film/borges_portrait.html \| medium = Napilia dokumentario \| publisher = ''[[Arena (serie ~~titelebision~~ti telebision)\|Arena]]'' \| date = 1983 }} {{refend}} Line 96 ⟶ 108: [http://www.themodernword.com/borges/index.html Jorge Luis Borges iti Moderno a Lubong] [http://www.borges.pitt.edu/ Sentro nii Borges, Unibersidad ti Pittsburgh]. [http://amigos-de-borges.net/site/english/main/ Dagiti Gayyem ni Jorge Luis Borges Sangalubongan ~~akagimongan~~a kagimongan ken dagiti Kumaduaan]

Jorge Luis Borges: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision