Kolonialismo: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Lam-ang (tungtungan | aramid) m clean up, replaced: pinagibasaran → Dagiti nagibasaran using AWB |
Lam-ang (tungtungan | aramid) m Ibabawi ti 200163 a binaliwan babaen ni Lam-ang (tungtungan) |
||
Linia 1:
[[Papeles:Musee-de-lArmee-IMG 0976.jpg|thumb|Ti [[pith helmet|salakot]] (iti daytoy a kaso, ti [[Maikadua nga imperio ti Pransia]]) ket maysa nga ikono ti kolonialismo kadagiti tropikal a daga.]]
Ti '''kolonialismo''' ket isu ti panangibangoni, eksplotasion, panagtaripatu, panagala ken panagpadakkel kadagiti [[kolonia]] iti maysa ateritorio babaen ti tattao manipud ti sabali a teritorio. Daytoy ket maysa a pamay-an a ti [[metropoli]] ket tuntonenna ti [[kinaturay]] iti kolonia, ken ti [[sosial a patakder]], [[gobierno]], ken [[ekonomia]] ti kolonia ket binalbaliwan babaen dagiti agkolkolonia manipud ti metropoli. Ti kolonialismo ket maysa nga agsmang ti saan nga agpapada a pannakibiang a nagbaetan ti metropoli ken ti kolonia ken ti ken ti nagbaetan dagii agkolkolonia ken ti [[Patneng a tattao|patneng a populasion]].<ref>Dagiti taudan – ti panaka-imbento ti kolonialismo: kitaen ti artikulo ni [[Ronald Daus]], dagiti
Ti ''[[Europeano a kolonial a paset ti panawen]]'' ket isu idi ti panawen manipud idi tawtawen ti 1500s aginggana ti, ti tawtawen idi 1900 nga idi adda dagiti nadumaduma a bileg ti Europa (a naisangsangayan, ngem saan nga eksklusibo, ti Espana, Portugal, Britania, ti Olanda ken Pransia)ket nangipatakderda kadagiti kolonia idiay Asia, Aprika, ken ti Kaamerikaan. Iti immununa dagiti pagilian ket sinursurotda dagiti [[merkantilismo|mekantilista nga annuroten]] a naidaremdem a mangpapigsa ti ekonomia ti pagtaenganda manipud ti gastusan dagiti kasuppiatda, isu na dagitoy a kolonia ket kadawyan anapalubosanda nga agtagilako laeng iti ina apagilian. Babaen ti tengnga ti maika-19 a siglo, nupay kasta, ti nabileg nga Imperio ti Britaniko ket nangibbet ti merkantilismo ken dagiti panagiparit ti panaglaklako ket nangipaammo ti pamunganayan ti nawaya apanaglaklako, nga adda laeng ti bassit a panagiparparit wenno dagiti taripa.
| |||