Sistema a Solar: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Lam-ang (tungtungan | aramid) m Typo fixing, replaced: iday → idiay using AWB |
Rotlink (tungtungan | aramid) m fixing dead links |
||
Linia 82:
Ti [[linteg ti planetario a panaggunay ni Kepler]] ket mangipalpalawag kadagiti panagpalpalikmut dagiti banbanag iti Init. Ti panagsurot ti linteg ni Kepler, ti tunggal maysa a banag ket agbanbaniaga iti igid ti maysa a [[basikaw nga immitlog]] a ti Init ket adda iti maysa a [[pakapatengngaan (heometria)|pakapatengngaan]]. Dagiti banbanag nga asasideg iti Init (nga adda ti basbassit a [[semi-mayor a pagtayyekan]]) ket naparpardas nga agbaniaga, ngaminket kadawyanda a maapektaran ti grabidad ti Init. Iti basikaw nga immitlog a panagpalikmut, ti kaadayo ti maysa a bagi manipud ti Init ket agdumaduma kadagiti mapalpalabas a paset iti tawen. Ti kaasitgan nga iyaasideg ti maysa a bagi iti Init ket makunkuna a ti bukodna a ''[[perihelion]]'', a ti kaadywana puntos manipud ti Inity ket makunkuna a ti bukodna nga ''[[aphelion]]''. Dagiti panagliklikmut kadagiti planeta ket gangani nga agtitimbukel, ngem adu kadagiti bandus, dagiti asteroid ken banbanag a Kuiper a barikes ket surotenda ti nangato a basikaw nga immitlog a panagpalpalikmut. Dagiti pueto dagiti bagbagi iti Sistema a Solar ket mabalin a maipadto babaen ti panagusar dagiti [[numeriko a modelo itie Sistema a Solar|numeriko a modelo]].
Gapu kadagiti panakairaman dagiti nawatiwat a kaadayo, adu kadagiti panakairepresenti iti Sistema a Solar ket agipakita kadagiti agpapada a kaadayo a panagpalpalikmut. Iti kinaagpayso, nga adda bassit a malaksid , no adadayo ti maysa a planeta wenno barikes manipud ti Init, ti kaadayo ket dakdakkel ti paggiddiatanda ken ti napalabas a panagpalikmut. Kas pagarigan, ti Benus ket agarup a 0.33 [[astronomiko a paset]] (AU){{Ref label|D|d|none}} nga adadayo manipud iti Init ngen ti Merkurio, bayat a ti Saturno ket 4.3 AU nga adadayo ngen ti Hupiter, ken ti Neptuno ket naisanglad iti 10.5 AU manipud iti Urano. Adda dagiti panagpadas a panagikeddeng ti maysa relasion ti nagbaetan kadagitoy a kaadayo ti panakpalikmut (kas pagarigan, ti [[Titius–Bode a linteg]]),<ref>{{cite web|title=Parbangon: Ti Panagbaniaga ti Irurugi iti Sistema a Solar|work=Sentro ti Pisika ti Law-ang: UCLA|url=http://www-ssc.igpp.ucla.edu/dawn/background.html|year=2005|accessdate=2007-11-03|archiveurl=https://archive.is/HXLq|archivedate=2012-05-24}}</ref> ngem awan pay kadagitoy a teoria ti naawat.
Adda dagiti bilang dagiti [[Modelo ti Sistema a Solar]] ditoy Daga a a mangpadas a mangipan kadagiti minaig a gantingan a pakairamanan ti Sistema a Solar iti nagtagitaoan a termino. Adda dagiti modelo a mekaniko — a makunkuna a dagiti [[planetario]] — bayat a dagiti dadduma ket ket gumayatda kadagiti ballasiw ti siudad ken rehional a luglugar.<ref>{{cite web | url=http://www.noao.edu/education/peppercorn/pcmain.html | title= Ti Sangaribo nga Anet a Modelo | author= Guy Ottewell | date=1989 | work= NOAO Educational Outreach Office | accessdate=2012-5-10 }}</ref> Daytoy ti kadakkelan a gantingan a modelo, ti [[Suesia a Sistema a Solar]], ket agus-usar ti 110-metro a [[Ericsson a Globo]] idiay [[Stockholm]] a kas ti sabali nga Initna, ken, sursurotenna ti gantingan, ti Hupiter ket maysa a 7.5 metro a nagtimbukel idiay [[Sangalubongan nga Eropuerto ti Arlanda]], iti 40 km a kaadayo, bayat a ti agdama kaadaywan a nbanag, ti Sedna, ket maysa a 10-sentimetro a nagtimbuket idiay [[Luleå]], iti 912 km a kaadayo.<ref>{{cite web|title=Panagbaniaga kadagiti Modelo ti Sistema a Solar|url=http://internal.psychology.illinois.edu/~wbrewer/solarmodel.html|publisher=Unibersidad iti Illinois|accessdate=2012-05-10}}</ref><ref name=Sedna>{{cite web | url=http://www.kuriren.nu/arkiv/2005/11/17/Lokalt/1510647/Lule%C3%A5-%C3%A4r-Sedna.aspx | title=Luleå är Sedna. I alla fall om vår sol motsvaras av Globen i Stockholm. | publisher=Norrbotten Kuriren (iti Pagsasao a Suéko)| accessdate=2010-05-10}}</ref>
| |||