Longitud

Ti longitud ket ti heograpiko a koordinato a manginagan ti puesto ti daya-laud a puntos iti rabaw ti Daga. Daytoy ket naibatay iti anggulo a panagrukod, ken kadawyan a maiyebkas kadagiti grado ken naibagbaga babaen ti Griego a letra ti lambda (λ). Dagiti puntos nga addaan iti agpada a longitud ket mabirukan kadagiti linia a mapmapan manipud tithe Amianan nga Ungto aginggana iti Abagatn nga Ungto. Babaen ti tarinong, maysa kadagitoy, ti Kangrunaan a Meridiano, a lumabas babaen ti Naarian nga Obserbatorio, Greenwich, Inglatera, ket naikeddeng idi a panangibangon ti puesto ti sero gradgrado longitud. Ti longitud dagiti sabali a lugar ket marukodto koma a kas ti anggulo ti daya wenno laud manipud ti Kangrunaan a Meridiano, a sumakop manipud ti 0° iti Kangrunaan a Meridiano aginggana iti +180° nga agpadaya ken −180° nga agpalaud. Iti pannakaisangayan, daytoy ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas nga aglaon ti Kangrunaan a Meridiano ken ti dalumpinas nga aglaon iti Amianan nga Ungto, Abagatan nga Ungto ken ti lokasion a naibagbaga. (Daytoy ket mangporma iti kanawan a sistema ti koordinato nga addaan iti pagtayyekan iti z (tangan ti kanawan nga ima) a mangitudtudo manipud ti tengnga ti Daga iti Amianan nga Ungto ken ti pagtayyekan iti x axis (rtammudo ti kanawan nga ima) a gumay-at manipud ti tengnga ti Daga babaen ti ekuador iti Kangrunaan a Meridiano.)

Pamay-an ni Amerigo Vespucci iti panangikeddeng ti longitud

Ti puesto a lokasion ti amianan-abagatn itiparaigid ti meridiano ket maited babaen ti bukodna a latitud,a daytoy ket (saan nga eksakto) ti anggulo a nagbaetan ti lokal a bertikal ken ti dalumpinas ti Ekuador.

No ti daga ket perpekto a nagtimbukel ken agpapada, ti longitud iti puntos ket isunto laeng ti anggulo a nagbaetan tibertikal nga amianan-abagatn a dalumpinas babaen ti puntos ken ti dalumpinas iti meridiano ti Greenwich. Iti amin a lugar iti Daga ti bertikal nga amianan-abagatan ket aglaonto iti pagtayyekan iti Daga. Ngem ti Daga ket saan nga agpapada, ken addaan daytoy kadagiti banatay—nga addaan iti grabidad ken maikaiyalis ti bertikal a dalumpinas iti adayo manipud ti pagtayyekan iti Daga. Ti bertika nga amianan-abagatan ket pagtutumponganda pay laeng tidalumpinas ti meridiano ti Greenwich iti adda met laeng nga agnggulo; dayta nga agnggulo ket astronomikal a longitud, ti longitud a karkuluem manipud ti panagpaliiw iti bituen. Thi longitud a maipakpakita kadagiti mapa ken dagiti ramit ti GPS ket ti anggulo a nagbaetan ti dalumpinas ti Greenwich ken ti saan unay a bertikal a dalumpinas babaen ti puntos; ti saan unay a bertikal a dalumpinas ket perpendikular iti rabaw ti napili a timbukel nga aproksimado iti rabaw ti pantar ti baybat ti Daga, imbes a daytoy ket bukodna a perpendikular iti rabaw ti pantar ti baybay.

Kitaen pay

Latitud

Dagiti silpo tiruar

Dagiti midia a mainaig iti Longitud iti Wikimedia Commons

• Dagiti rekurso para iti panangikeddeng ti latitud ken longitud