Pagsasao a Swahili: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

|states=[[Burundi]], [[Komoros]] (a kas Komoras), [[Demokratiko a Republika iti Kongo]], [[Kenya]], [[Mayotte]] (kaaduan akas ti Komoras), [[Mosambike]], [[Oman]], [[Rwanda]], [[Somalia]] (a kas [[Kibajuni a dialekto|Kibajuni]] ken [[Bravanese a dialekto|Chimwini]]), [[Tanzania]], [[Uganda]]<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=swh Ethnologue a listaan dagiti pagilian a ti Swahili ket naisasao]<br />Thomas J. Hinnebusch, 1992, "Swahili", ''Internasional nga Ensiklopedia dagiti Lingusitika'', Oxford, pp. 99–106<br />David Dalby, 1999/2000, ''Ti Linguaesperio a Rehistro dagiti Pagsasao ken Komunidad a Bitla ti Lubong'', Linguasphere Press, Makadua a tomo, pg. 733–735<br />Benji Wald, 1994, "Sub-Sahara nga Aprika", ''Atlas dagiti Pagsasao iti Lubong'', Routledge, pp. 289–346, mapmapa 80, 81, 85</ref>

|fam5=[[Dagiti pagsasaoapagsasao a Bantu|Bantu]]

|nation={{noflag|[[Kappon ti Aprika]]}}<br>{{flag|Kenya}}<br>{{flagfwagayway|Tanzania}}<br>{{flagwagayway|Uganda}}<br>{{flagwagayway|Comoros}} (a kas Komoras)

|map=MaeneoIdioma penye wasemaji wa Kiswahilisuajili.png

|mapcaption= Ti lugar a mangisasao iti Swahili

Ti '''pagsasao a Swahili''' wenno '''Kiswahili'''<ref>[[Inggles a Diksionario ti Oxford]]</ref> ket maysa a [[Dagiti pagsasao a Bantu|Bantu a pagsasao]] nga insasao dagiti nadumaduma nga etniko a grupo nga agtataeng kadagii nadumaduma a luglugar iti aplaya ti [[Kanal Mozambique]] manipud ti akin-amianan a [[Kenya]] aginggana ti akin-amianan a [[Mosambike]], a mairaman ti [[Komoros|Is-isla ti Komoros]].<ref>Prins 1961</ref> Daytoy ket maisasao pay dagiti etniko a minoridad a grupo idiay [[Somalia]]. Urayno lima ariwriw a tatato ti agsasao ti Swahili a kas ti [[mother tongue|patneng a pagsasaoda]],<ref>{{cite book |title=Aprikano a sarsarita: mays anga ensiklopedia|last=Peek |first=Philip M. |authorlink= |coauthors=Kwesi Yankah |year=2004 |publisher=Taylor & Francis |isbn=0-415-93933-X |page=699}}</ref> daytoy ket naus-usar a kas maysa a [[lingua franca]] iti kaaduan ti [[Daya nga Aprika]], a kayatna asaoen ket ti dagup a bilang dagiti mangisasao ket nasurokanasurok a 60 a riwriw.<ref>Irele 2010</ref> Ti Swahili ket agserserbi a kas maysa a [[nailian apagsasaoa pagsasao|nailianl]], wenno [[opisial apagsasaoa pagsasao]], kadagiti lima a pagilian: ti [[Tanzania]], Kenya, [[Uganda]], ti [[Komoros]] ken ti [[Demokratiko a Republika iti Kongo]].

Adda dagiti Swahili a bokabulario ket naala manipud ti [[Pagsasao nga Arabiko|Arabiko]] baaen t adaduada-du ngem duapuloaduapulo a siglo a panakaiyasideganpannakaiyasidegan dagiti agsasao ti Arabiko a nagtataeng idiay [[Swahili nga Aplaya|aplaya ti abagatan a daya nga Aprika]]. Daytoy ket naginaynayon pay kadagiti [[Pagsasao a Persiano|Persiano]], [[Pagsasao nga Aleman|Aleman]], [[Pagsasao a Portuges|Portuges]], [[Pagsasao nga IngglesIngles|IngglesIngles]], ken [[Pagsasao a Pranses|Pranses]] a balikas iti bokabulariona babaen ti panakaiyasasidegnapannakaiyasasidegna kadagiti napalabas a lima a siglo.

Dagiti eskolar ket awanda ti umanay a panakasaritaanpakasaritaan wenno arkeolohiko nga ebidensia tapno mangpalubos kaniada a mangibaga ti pudno a petsa ken lugar a rimsuaan ti pagsasao a Swahili wenno ti Swahili a kultura. Nupay kasta, daytoy ket naipanpanunotan a ti tattao nga agsasao ti Swahili ket simmakupda kadagiti agdama a teritorio, a mangkepkep ti Taaw Indiano, a nanipud idi kasakbayan ti 1000 A.D. Dagiti Arabo agtagtagilako ket naamammoandanaam-ammuanda nga adaanda tiiti nawatiwat a panakaiyasidegpannakaiyasideg ti aplaya a tattao manipud ti saan a naladladaw ngem maika-6 a siglo A.D., ken ti Islam ket nangrugrugi a naiwarwaras idiay igid nga Aplaya ti Daya nga Aprika manipud idi saan a naladladaw ngem maika-9 a siglo.

Ti kasapaan a naamammuannaam-ammuan a dokumento a naisurat ti Swahili ket dagiti surat a naisursurat ti [[Kilwa Kisiwani|Kilwa]] idi 1711, iti [[Arabiko a sinuratan]]. Dagitoy ket naipatulod idiay Portuges ti Mozambique ken dagiti lokal a kumaduaanda. Dagiti kasisigud a surat ket naipreserba tattan idiay Naipakasaritaan nga Arkibo ti Goa, India.<ref>E.A. Alpers, ''Marpil ken dagiti Tagabu idiay Daya a Tengan ti Aprika'', Londres, 1975, pp. 98–99 ; T. Vernet, "Les cités-Etats swahili et la puissance omanaise (1650–1720), ''Journal des Africanistes'', 72(2), 2002, pp. 102–105.</ref> Ti sabali pay a taga-ugma a naisurat a dokumento ket ti maysa nga [[epiko a daniw]] iti Arabiko a sinuratan a natituloan ti ''[[Utendi wa Tambuka]]'' (''Ti Pakasaritaan ti Tambuka''); daytoy ket napetsaan ti 1728. Nupay kasta, ti [[Latin a sinuratan]] ket nagbalin nga isu ti pagalagadan babaen ti impluensia dagiti kolonial a bileg ti Europa

* [http://www.kcl.ac.uk/content/1/c6/01/42/29/paper23.pdf Blommaert, Jan: Panagikeddeng dagiti karbengan ti pagsasao: IngglesIngles ken Swahili iti Tanzania a nabisita manen] (sosiolinguistikososiolingnguistiko a panagrangrang-ay ti Tanzania a Swahili) – Dagiti Obra a Papel ti Urbano a Pagsasao & Panakaamo ti Panagbasa ken Panagsurat, papel 23, Univbersidad ti Gent 2003

* Chiraghdin, Shihabuddin ken Mathias Mnyampala. ''Historia ya Kiswahili''. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. DumayaAkindaya nga Aprika. 1977. ISBN 0-19-572367-8

* Contini-Morava, Ellen. ''[http://www3.iath.virginia.edu/swahili/ Pangnagan aPanakaidasiga Panakaidasig iti Swahili]''. 1994.

* Nurse, Derek, ken Hinnebusch, Thomas J. Swahili ken Sabaki: ti linguistiko a pakasaritaan. 1993. Dagiti serie: Unibersidad ti California a PanagipalaakPanangipablaak dagitdagiti Lingguistika, vb. 121.

* Whiteley, Wilfred. 1969. ''Swahili: ti panagungar ti nailian apagsasaoa pagsasao''. Londres: Methuen. Dagiti serie: Dagiti Panagadadal ti Aprikano a Pakasaritaan.