Mitolohia: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m nagsimpa
m Kopia urnos (bassit)
Linia 1:
Ti termino a "'''mitolohia'''" ket mabalin a mangitudo ti ''panagadal'' kadagiti mito (e.g., [[komparatibo a mitolohia]]), wenno ti maysa a ''bagi wenno urnong'' dagiti mito (ti '''mythos''', a kas ti, [[Inca a mitolohia]]).<ref>Kirk, p. 8; "myth", ''Encyclopædia Britannica''</ref> Kadagiti [[polkloristika]], ti '''myito''' ket maysa a [[sagrado]] a [[naratibo]] a kadawyan a mangipalplawag no kasano ti lubong weenowenno nagtagitaoan ket rimsua iti agdama a porma,<ref name = "dundesintro">Dundes, Pangyuna, p. 1</ref> nupay kasta, iti nawatiwat a kapanunotan, ti balikas ket mabalin a mangitudo ti aniaman a [[tradisional a sarita]].<ref>Kirk, "Defining", p. 57; Kirk, ''Mito'', p. 74; Simpson, p. 3</ref> Ni [[Bruce Lincoln]] ket nangipalpalawag ti mito a kas ti "ideolohia iti naratibo a porma".<ref>{{cite journal |last= Lincoln |first= Bruce |year= 2006 |title= Ti maysa a Nasap a Darikmat iti Diskurso ti "Terorismo": Dagiti Pannakailaglagipan iti maysa a Sarita manipud kenni Marco Polo |url= http://www.jstor.org/stable/3879351 |journal= [[Komparatibo a Panagadadal iti Kagimongan ken Pakasaritaan]] |volume= 48 |issue= 2 |pages= 242-259 |quote= Iti kaaduan a kinapudno, ti mitiko a diskurso ket mangipanggep kadagiti appo a kategoria nga adda kadagiti adu a mangibatbatay: dagiti agpang ti kosmos, dagiti naindagaan a heograpia, dagiti sebbangan ti mula ken ayup, dagiti lohikal a kategoria, ken dagiti maipadpada kadagitoy. Dagiti kapanggepanda nga agserbi a mangurnos kadagiti pannakaikabagian kadagitoy a kategoria keb ti panangihustisia ti pagsasarunnuan dagitoy, a mangipakpatakder ti kinasayaat (wenno ti pannkasapul) iti lubong a ti langit ket adda iti ngato ti Daga, ti leon ken ti ari dagiti ayup, ti naluto ket naimimas ngen ti naata. }}</ref> Dagiti mito ket kadawyan a mangiraman dagiti [[datdatlag]] a karakter ken bigbigen babaen dagiti agturturay wenno dagiti padi. Dagitoy ket rimsua manipud kadagiti [[ebemerismo|nakaro unay a pannakaibagbaga kadagiti nalaglagip wenno naipakasritaan a paspasamak]], a kas ti [[alegoria]] para iti wenno [[mythopoeic a panunot|personipikasion]] ti masna apenomenaa penomena, wenno ti maysa a [[mito ken ritos|panangipalplawag ti ritos]]. Dagiti ket naiyebekas a mangibagbaga ti [[relihioso]] wenno naipanpanunotan a pannkasanay, tapno mangipatakder kadagiti panagkukua amodeloa modelo, ken ti [[pedagohia|panagisuro]].
 
Dagiti nasapa a kasuppiatakasuppiat a pannakaidasig ti [[Griego amitos]] babaen ni [[Euhemerus]], ''[[Phaedrus (dialogo)|Phaedrus]]'' ni [[Plato]] , ken [[Sallustius]] ket naparang-ay idi babaen ti [[neoplatoniko]] ken pina-ungar babaen dagiti [[Renasimiento|Renasimeineto]] a [[mitograpo]] a kas iti ''[[Theologia mythologica]]'' (1532). Ti maika-19 a siglo a [[komparatibo a mitolohia]] ket nangipatpatarus manen ti mito a kas ti ebolusion para iti [[siensia]] ([[E. B. Tylor]]), "sakit ti pagsasao" ([[Max Müller]]), wenno ti madi a pannakaipatarusan ti [[salamangka ken reilhion|nasalamangkaan]] a [[ritos]] ([[James Frazer]]). Dagiti naududinaud-udi a panakaipatpataruspannakaipatpatarus ket nanglikud ti nangsuppiatan a baetan ti mito ken siensia, a kas dagiti [[Jung]]iano nga arkeotipo, ti "metapo rti espiritual a potensialidad" ni [[Joseph Campbell]], wenno ti natalna a mental nga arkitektura ni [[Lévi-Strauss]]. Ti irteng a nagbaetan ti komparatibo a pangbiruk para iti [[monomito]] ni Campbell wenno Ur-mito keneskeptisimo ti taudan ti laww-ang ti antropolohikal a mitolohista ket nangmarka ti maika-20 a siglo. Ti pay maipatinayon, ti moderno a [[mythopoeia]] a kas dagiti [[pantasia (henero)|pantasia anobelaa nobela]], [[manga]], ken [[urbano a sarita]], nga adda dagiti makibinglay kadagiti [[kanon (piksion)|artipisial a mito]] a nabigbigbigan a kas piksion, ket mangsuporta ti kapanunotan ti mito a kas agtultuloy a sosial a panagsanay.
 
{{pungol-nangruna}}