Washington, D.C.: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

|image_caption = NgatoKanigid a kanigidngato: [[Healy Hall]] idiay [[Unibersidad ti Georgetown]]; ngato a kanawan: [[Kapitolio ti Estados UNidoslUnidosl|Kapitolio ti E.U.]]; tengnga: [[Washingtona Monumento Washington]]; babakanigid a kanigidbaba: [[Frederick Douglass a Nailian a Naipakasaritaan a Lugar]]; baba a kanigid: [[Paglaglagipan ti Aprikao Amerikano a Sibil a Gubat]] ti Aprikano Amerikano

|map_caption = Lokasion ti Washington, D.C., idiay Estados Unidos ken minaigmainaig ti estado iti [[Maryland]] ken [[Virginia]].

|established_title = [[Residennsia aTignaya Tignay|Napasingkedan]]

|established_date = Hulio 16, 1790

|established = PanakabangonPannakabangon

|population_blank1 = Washingtonian, Taga-WashintonWashington

|population_footnotes =<!--<ref name=PopEstUS/><ref name=MetroPop />-->

|timezone = [[DumayaAkindaya a Sona ti Oras|EST]]

|longd=77 |longm=02 |longs=12.0 |longEW=W
|coordinates_display=Y

Ti '''Washington, D.C.''', pormal a ti '''Distrito iti Columbia''' ken kadawyan a naibagbaga a kas ti '''Washington''', "'''ti Distrito'''", wenno ti '''D.C.''', ket isu ti [[kapitolio a siudad|kapitolio]] ti [[Estados UNidos]]. Idi Hulio 16, 1790, ti [[ResidesiaResidensia a Tignay]] ket nagpasingketnagpasingked ti panakapartuatpannakapartuat ti maysa a [[kapitolio a distrito]] a kas pinalubosan babaen ti [[Batay-linteg ti Estados Unidos]]. Ti Distrito ket babaen ti ekslusibo a panakaturayanpannakaturayan ti [[Kongreso ti Estados Uniudos]] ken isu naa daytoy ket saan a paset ti aniaman nga [[estado ti Estados Unidos]].

Dagiti estado ti [[Maryland]] ken [[Virginia]] nangisagutda kadagiti daga ti igid ti [[Karayan Potomac]] tapno makaporma ti pederal a distrito; nupay kasta, ti [[Distrito iti Columbia a panagisubli ti daga|Kongreso ket insublina ti bingay a paset ti Virginia]] idi 1846. Ti Siudad ti Washington, a mabirukan idiay daya ti sigud a puerto ti [[Georgetown (Washington, D.C.)|Georgetown]], ket nabangon idi 1791 tapno agserbi a kas ti baro a nailian a kapitolio. Ti Kongreso ket nangtipon ti sibubukel a Distrito babaen ti maysa a [[Organiko a Tignay ti Distrito iti Columbia ti 1871|maymaysa a munisipal a gobierno]] idi 1871. Ti siudda ken ti E.U. nga estado ti [[Washington (Estado iti Estados Unidos)|Washington]], a daytoy ket adda idiay Pasipiko nga aplaya ti pagilian, ket nanaganan dagitoy dua a kas pammadayaw kenni [[George Washington]].

Ti Washington, D.C., ket adda ti nakarkulo a populasion ti 617,996 in 2011, ti [[Listaan dagiti siudad ti Estados Unidos babaen ti populasion|maika-25 a kaaduan ti populasion a lugar]] idiay Estados Unidos. Dagiti agluglugan manipud ti suborbia ti lawlaw ti Maryland ken Virginia ket mangipangato ti populasion ti siudad ti sumurok a maysa a&nbsp;riwriw ti las-ud ti panagtrabaho a lawas. Ti [[WashingtonMetropolitano a MetropolitanoLugar ati LugarWashington]], a pakaipasetan ti Distrito, ket adda ti gangani a populasion ti 5.6&nbsp;a riwriw, ti [[Tabla ti Estados Unidos a Metropolitano nga Estadistiko a Luglugar|maikapito a kadakkelan]] a [[Metropolitano a lugar ti Estados Unidos|metropolitano a lugar]] iti daytoy a pagilian.

Ti lokal a nabutosan a [[Mayor ti Distritio ti Columbia|mayor]] ken 13 a kameng ti [[KonsiloKonseho ti DistritotiDistrito ti Columbia|konsilokonseho ti siudad]] ket nangituray ti daytoy a Distrito manipud idi 1973; nupay kasta, ti Kongreso ket mangtartaripatu ti kangatuan a turay para iti siudad ken mabalinda ti mangsukat kadagiti lokal a linlinteg. IsungaIsu a dagiti agtaeng ti D.C. ket addaanda ti [[balay nga alagaden ti Distrito iti Columbia|basbassit a bukod a panagturay]] ngenngem dagiti agtaeng kadagiti estado ti Estados Unidos. Ti Distrito ket adda ti maysa a [[panagbutos a karbengan ti Distrito iti Columbia|di makabutos]], sapasap a [[Delegado (Kongreso ti Estados Unidos)|Kongresional a delegado]], ngem awan kadagiti senador. Ti [[Duapulo ket tallo a Panagpasayaat iti Batay-linteg ti Estados Unidos]], a napasingkedan idi 1961, ket mangite iti Distrito ti [[Elektoral a Kolehio (Estados Unidos)|tallo nga elektoral a butos]] kadagiti panagbutos ti presidente.

Dagiti agsasao ti [[Tattao nga Algonquian peoples|Algonquian]] a tattao a naamammoannaam-ammuan a kas dagiti [[Nacotchtank]] ket nagtaeng kadagiti lugar ti lawlaw ti [[Karayan Anacostia]] idi immuna a simmangpet dagiti Europeano idi maika-17 a siglo.<ref>{{cite book|last=McAtee|first=Waldo Lee|title=Ti Panakailadawan ti Pakasaritaan ti Distrito iti Columbia|publisher=H.L. & J.B. McQueen, Inc.|location=Washington, DC|year=1918|page=7|url=http://books.google.com/?id=v-BmnyhbDekC}}</ref> Nupay kasta, dagiti tattao a Nacotchtank people ket kaaduan kadagitoy ti pimmanaw babaen idi maiakmaika-18 a siglo.<ref>{{cite journal|last=Burr|first=Charles|title=Ti Ababa a Pakasaritaan ti Anacostia, Ti Naganna, Nagtaudan ken Panagrang-ay|journal=Dagiti rehistro ti Naipakasaritaan a kagimongan ti Columbia|year=1920|volume=23|page=170|url=http://books.google.com/books?id=WFW1gSS0MhAC}}</ref>

Iti "[[Pederalista Bilang. 43]]", a naipablaak idi Enero 23, 1788, ni [[James Madison]] ket nangisuppiat a ti baro a pederal a gobierno ket makasapul ti turay para iti nailian a kapitolio tapno makaited para iti bukodna a panakataripatu ken panakatalgedanpannakatalged.<ref>{{cite web|url=http://thomas.loc.gov/home/fedpapers/fed_43.html |title=Ti Pederalista Bilang. 43 |accessdate=2011-09-05 |last=Madison |first=James |work=Ti Nawaya a Warnakan |publisher=Biblioteka iti Kongreso }}</ref> Idi sakbayan ti lima a tawen, iti pasamak a naamammoan a kas ti [[PennsylvaniaYaalsa ati YaalsaPennsylvania itiidi 1783]], ti maysa a sangkatiponan dagiti di natgedan a soldado ket linakubda ti Kongreso bayat a dagiti kamkamengna ket adda idiay timpuyog ti Philadelphia. To gobierno ti Pennsylvania ket nagmadi a kimmiddaw a pumilit a papunawen dagiti agprotprotesta, a nagiyunayunay ti kammasapulan para iti nailian a gobierno a saan nga agtaltalek kadagiti aniaman nga estado para iti bukodna a seguridad.<ref>{{cite book |last=Crew |first=Harvey W. |coauthorslast2= Webb |first2=William Bensing Webb,|last3=Wooldridge|first3= John Wooldridge |title=Sentenario a Pakasaritaan ti Siudad iti Washington, D. C.|chapter=IV. Ti Washington ket Nagbalin a Kapitolio|publisher=United Brethren Publishing House |year=1892 |location=Dayton, Ohio |url=http://books.google.com/?id=5Q81AAAAIAAJ |page=66}}</ref>

Ti [[Umuna nga Artkulo ti Batay-linteg iti Estados Unidos#Paset 8: Dagiti Bileg ti Kongreso|Umuna nga Artikulo, Walo a Paset]] iti [[Batay-linteg iti Estados Unidos]] ket mangipalubos ti pannakabangon iti maysa a "Distrito (ti saan a sumurok ti sangapulo a&nbsp;kuadrado&nbsp;milia) a kas ti, babaen ti panagited dagiti naisangsangayan nga estado, ken ti panagawat iti Kongreso, ket agbalin a tugaw ti gobierno ti Estados Unidos."<ref>{{cite web|url=http://www.archives.gov/exhibits/charters/constitution_transcript.html |title=Batay-linteg iti Estados Unidos |accessdate=2008-07-22 |publisher=[[Dagiti Nailian nga Arkibo ken Administrasion dagiti Rehistro]] }}</ref> Nupay kasta, ti Batay-linteg ket saan a nangibaga ti lokasion ti kapitolio. A ti nagbalinan kalpasan daytoy ti naamammoannaam-ammuan a kas ti [[Kompromiso iti 1790]], ni Madison, ni [[Alexander Hamilton]], kenni [[Thomas Jefferson]] ket immannurotda a ti pederal a gobierno ket agbayad kadagiti nabatbati a nga Utang ti Rebolusionario a Gubat ti tunggal maysa nga estado a sukat daytoy ti panagipatakder ti baro a nailian a kapitolio idiay [[Akin-abagatan nga Estados Unidos]].<ref name=Crew124>{{cite book|last=Crew|first=Harvey W.|coauthorslast2=Webb|first2=William Bensing Webb,|last3=Wooldridge John|first3= WooldridgeJohn |title=Sentenario a Pakasaritaan ti Siudad iti Washington, D. C.|publisher=United Brethren Publishing House |year=1892 |location=Dayton, Ohio |url=http://books.google.com/?id=5Q81AAAAIAAJ|page=124 }}</ref>{{Ref|debts|[a]}}

{{note|geog|[b]}}Ti Residensia Tignay ket nangipalubos ti Presidente ti panagpili ti lokasion ti uneg ti Maryland ket ti adadayo ngem ti Karayan Anacostia. Nupay kasta, ni Washington ket nangisukat ti pagbeddengan ti pederal a teritorio idiay abagatan a daya tapno mairaman ti siudad ti Alexandria idiay akin-abagatan nga ungto ti Distrito. Idi 1791, ti Kongreso ket binaliwanna ti Residensia a Tignay tapno mapasingkedanna ti baro a lugar, a mairaman ti teritorio nga inibbatan babaen ti Virginia.<!--<ref name=Crew89 />--><br />

{{note|popdata|[c]}}Aginggana idi 1890, ti Opisina ti Senso ti Estados Unidos ket nangibilang ti Siudad ti Washington, Georgetown, ket dagiti saan a naikorporado a Kondado ti Washington a kas tallo a sabsabali a luglugar. Ti datos a naited iti datoy nga artikulo ken naipud tidi sakbayan ti 1890 ket nakarkulo a kasla idi ti DistritooDistrito iti Columbia ket maysa nga agmaymaysa a munisipalidad a kas iti tatta nga aldaw. Ti datos ti populasion para iti tunggal maysa a siudad sakbay ti 1890 ket mabalin a magun-od<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/twps0027.html |title=Populasion dagiti 100 a Kadakkelan a Siudad ken dagiti Dadduma nga Urbano a Lugar idiay Estados Unidos: 1790 to 1990 |accessdate=2008-07-29 |last=Gibson |first=Campbell |monthdate=Hunio | year=1998 |publisher=[[Opisina ti Senso ti Estados Unidos]] }}</ref>