Sistema a Solar: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Auric (tungtungan | aramid) |
Lam-ang (tungtungan | aramid) m Nagsimpa kadagiti biddut ti CS1 |
||
Linia 67:
Kaaduan kadagiti dadakkel a banbanag nga agpalpalikmut iti Init ti sumangladdda ti asideg a dalumpinas ti pagliklikmutan ti Daga, a makunkuna a ti [[ekliptiko]]. Dagiti planeta ket asidegda iti ekliptiko, bayat a dagiti bandus ken dagiti banbanag a [[Kuiper a barikes]] ket kanayonda iti ad-adu nga anggulo.<ref name = "Levison2003">{{cite journal
| last = Levison | first = H. F. | authorlink = Harold F. Levison |
| title = Ti panakaporma ti Kuiper a barikes babaen ti agparuar a panagbaniaga dagiti bagbagi idi panawen ti panag-akar iti Neptuno
| journal = [[Katutubo (warnakan)|Katutubo]]
Linia 84:
Gapu kadagiti panakairaman dagiti nawatiwat a kaadayo, adu kadagiti panakairepresenti iti Sistema a Solar ket agipakita kadagiti agpapada a kaadayo a panagpalpalikmut. Iti kinaagpayso, nga adda bassit a malaksid , no adadayo ti maysa a planeta wenno barikes manipud ti Init, ti kaadayo ket dakdakkel ti paggiddiatanda ken ti napalabas a panagpalikmut. Kas pagarigan, ti Benus ket agarup a 0.33 [[astronomiko a paset]] (AU){{Ref label|D|d|none}} nga adadayo manipud iti Init ngen ti Merkurio, bayat a ti Saturno ket 4.3 AU nga adadayo ngen ti Hupiter, ken ti Neptuno ket naisanglad iti 10.5 AU manipud iti Urano. Adda dagiti panagpadas a panagikeddeng ti maysa relasion ti nagbaetan kadagitoy a kaadayo ti panakpalikmut (kas pagarigan, ti [[Titius–Bode a linteg]]),<ref>{{cite web|title=Parbangon: Ti Panagbaniaga ti Irurugi iti Sistema a Solar|work=Sentro ti Pisika ti Law-ang: UCLA|url=http://www-ssc.igpp.ucla.edu/dawn/background.html|year=2005|accessdate=2007-11-03|archiveurl=https://archive.is/HXLq|archivedate=2012-05-24}}</ref> ngem awan pay kadagitoy a teoria ti naawat.
Adda dagiti bilang dagiti [[Modelo ti Sistema a Solar]] ditoy Daga a a mangpadas a mangipan kadagiti minaig a gantingan a pakairamanan ti Sistema a Solar iti nagtagitaoan a termino. Adda dagiti modelo a mekaniko — a makunkuna a dagiti [[planetario]] — bayat a dagiti dadduma ket ket gumayatda kadagiti ballasiw ti siudad ken rehional a luglugar.<ref>{{cite web | url=http://www.noao.edu/education/peppercorn/pcmain.html | title= Ti Sangaribo nga Anet a Modelo | author= Guy Ottewell | date=1989 | work= NOAO Educational Outreach Office | accessdate=
{{-}}
Linia 113:
|date = Septiembre 7, 2006}}</ref><ref>{{cite web|url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/jupiterfact.html|title = Jupiter Fact Sheet|publisher = NASA|last = Williams|first = Dr. David R.|accessdate = 2007-08-08|date = Nobiembre 16, 2004}}</ref> Ti pannakabuklan a gradiente ket adda iti Sistema Solar, a pinartuat babaent pudot ken [[presion ti lawag]] manipud ti Init; dagita a banbanag nga asasideg iti Init, a maapektaran babaen ti pudot ken presion ti lawag, ket buklen dagiti elemento nga adda kadagiti nagato a punto s ti panakalunag. Dagiti banag nga adadayo manipud ti Init ket kaaduan abuklen dagiti materiales nga adda ti nababba a puntos ti panakalunag.<ref>{{cite book|title= Ensiklopedia ti sistema a solar|author=Paul Robert Weissman, Torrence V. Johnson|year=2007|page=615|isbn=0-12-088589-1|publisher=Academic Press}}</ref> Ti pagbeddengan ti Sistema a Solar ti labes dagiti nalaka nga agbalbaliw a sustansia a mabalin a maipababaan ket makunkuna a ti [[Linia ti linaaw a nagbalay (astropisika)|linia ti linaaw a nagbalay]], ken naisanglad ti agarup a 4 AU manipud ti Init.<ref>{{cite web|title=Pormasion ti Planeta (idiay Sistema a Solar)|url=http://www.astro.utoronto.ca/~mhvk/AST221/L20/L20_4.pdf|publisher=Unibersidad ti Toronto|accessdate=2011-07-11}}</ref>
Dagiti banag ti akin-uneg a Sistema a Solar ket kaaduan a buklen kadagiti ''bato'',<ref name="Podolak Weizman et al. 1995">{{cite doi|10.1016/0032-0633(95)00061-5}}</ref> ti naurnong a nagan para kadagiti kompuesto nga adda ti nagato a puntos ti pannakalunag, a kas dagiti [[silikato]], landok wenno nikel, a nagbatbati a natangken babaen kadagiti gangani nga amin a kasasaad idiay [[protoplanetario a nebulosa]].<ref name="Podolak Podolak et al. 2000">{{cite doi | 10.1016/S0032-0633(99)00088-4 }}</ref> Ti Hupiter ken Saturno ket kaaduan a buklen dagiti ''alingasaw'', ti astronomiko a termino para kadagiti materiales nga adda kadagiti patingga a nababa a puntos ti pannakalunag ken nangato a [[presion ti sengngaw]] a kas ti [[molekular a hidrohenio]], [[helio]], ken [[neon]], a dagitoy ket kankanayon idi nga adda ti alingasaw a paset idiay nebulosa.<ref name="Podolak Podolak et al. 2000" /> ''Dagiti Yelo'', a kas ti [[danuym]], [[metano]], [[amoniako]], [[hidrohenio sulpuro]] ken [[karbon dioksido]],<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /> ket adda kadagiti panaglunag a puntos ti mabalin a kangato ti ginasut a kelvins, bayat a dagiti pasetda ket agtaltalek iti ambiente a presion ken temperatura.<ref name="Podolak Podolak et al. 2000" /> Dagitoy ket mabalin a mabirukan kadagiti yelo, dagiti likido, wenno alingasaw a luglugar isiay Sistema a Solar, bayat nga idiay nebulosa ti paset sagitoy ket mabalin a likido wenno alingasaw.<ref name="Podolak Podolak et al. 2000" /> Dagiti yelo a sustansia ti kaaduan a mangbukel kadagiti satelite dagiti higante a planeta, ken kaaduan pay ti Urano ken Neptuno (dagiti makunkuna a "[[higante nga alingasaw]]") ken dagiti adu a babassit a banag a naisanglad ti labes a pagtayyekan ti Neptuno.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name=zeilik>{{cite book | page=240 | author=Michael Zellik| title=Astronomia: Ti Agbalbaliw a Law-ang | edition=
==Init==
| |||