Charlie Chaplin: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

| active = 1895–1976<ref>{{cite web |url=http://imdb.com/title/tt0014624/trivia |title=Numo para iti Babai ti Paris : Drama iti Gasat (1923) |accessdate=22 Hunio 2007 |work=[[Internet Movie Database|IMDB]]|archiveurl = http://www.webcitation.org/5uKhUalft |archivedate = 18 NovemberNobiembre 2010|deadurl=no}}</ref>

Ni '''Charles Spencer''' "'''Charlie'''" '''Chaplin''', [[Urnos iti Britaniko nga Imperio|KBE]] (16 Abril 1889{{spaced ndash}}25 Disiembre 1977) ket mays aidi nga Inggles a [[komoko nga aktor]], direktor ti pelikula ken komposer a nalatak a namammoan para kadagiti obrana idi panawen ti [[maulimek a pelikula]].<ref>Obituario ''[[Variety Obituaries]]'', 28 Disiembre 1977.</ref> Isu ti nagbalin a kalatakan anga artista ti pelikula iti sangalubongan sakbay ti panakalpas ti Umuna a Sangalubongan a Gubat. Ni Chaplin ket nagusar ti [[Artista ti panagitultulad|panagitultulad]], [[slapstick|bulbullagaw]] ken dagiti dadduma pay nga inararamid a [[makitkita a melmel|makitkita a komedia]], ken nalaing nagtultuloy aginggina idi panawen ti [[talkies|panagsasao]], ngem bimmassit ti kaadu dagiti pelikulana manipud idi gibus ti panawen ti 1920. Ti kadayegan apapelnaa papelna ket isu idi ti [[The Tramp|Ti Baliudung]], nga immuna nga inayayamnainay-ayamna idiay [[Estudio ti Keystone|Keystone]] a komedia a ''[[Kid Auto Races at Venice|Dagiti Lumba ti Karro ti Ubbing idiay Benisia]]'' idi 1914.<ref>{{cite book|last=Blanke|first=David|title=Ti panawen a 1910|accessdate=21 Hunio 2010|edition=illustratedillustrado|series=American popular culture through history|year=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|location=Westport, CT|isbn=978-0-313-31251-9|page=226}}</ref> Manipud idi Abril 1914 ti [[one-reeler|maysa a pagpulipunan]] ''[[Twenty Minutes of Love|Duapulo a Minutos iti Ayat]]'' ken dagiti sumakbay isu ket nagsursurat ken nagiturturong kadagiti pelikulanaon, manipud idi 1916 isu ket nagpadpataud pay kadagitoy, kenmanipud idi 1918 isu ket nagisursurat pay kadagiti musika para kadagitoy. A kumaduaanna ni [[Mary Pickford]], [[Douglas Fairbanks]] ken [[D. W. Griffith]], isu ket kimmaddua a anagipatakdernagipatakder ti [[United Artists|Nagkaykaysa nga Ar-artista]] idi 1919.<ref>{{cite book|last=Haupert|first=Michael|title=Ti Industria ti Palpaliwa|year=2006|publisher=Greenwood Publishing Group|location=Westport, CT|isbn=978-0-313-32173-3|page=242}}</ref>

Ni Chaplin ket maysa kadagiti kalaingan nga agparpartuat ken nakaimpluensia a personalidad iti panawen ti naulimek a pelikula. Isu ket naimpluensian babaen ti sinarunona a , ti Pranses a komidiante ti naulimek a pelikula a ni [[Max Linder]], a nagiruknoyanna ti maysa kadagiti pelikulana.<ref>{{cite book|last=Kelly|first=Shawna|title=Dagiti Agpatpatayab iti Nasapa a Hollywood|accessdate=21 Hunio 2010|edition=nailadawan|year=2008|publisher=Arcadia Publishing|location=Mount Pleasant, SC|isbn=978-0-7385-5902-5|page=16}}</ref>Nagpaut ti panagobobrana iti panaglinglingay iti 75 a tawtawen, manipud ti [[Biktoriano a panawen|Biktoriano]] nga entablado ken ti [[salaan ti musika]] idiay nagkaykaysa aPagariana Pagarian a kas maysa nga ubing nga agpabpabuya, aginggan aidi gangani matayan idi agtawen ti 88. Ti nadayeg a publiko ken pribado a biagna ket liklikmuten ti panagraraem ken kontrobersia. Ni Chaplin ket nakilaslasin kadagiti [[kanigid a payak ti politika]] idi panawen ti [[McCarthy a panawen]] ken isu ket dimteng a napilit a nagsubli idiay Europa manipud idi 1952.

Idi 1999, ti [[Amerikano nga Instituto ti Pelikula]] ket nagiranggo kenni Chaplin ti maika-10 a [[100 a Tawtawen ti AFI...100 nga Ar-artista|kalatakan kadagiti amain a panawen a lalaki ti sarita ti pelikula]].<ref>{{cite web|url=http://www.afi.com/tvevents/100years/stars.aspx|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080822055357/http://www.afi.com/tvevents/100years/stars.aspx|archivedate=22 Agosto2008Agosto 2008|title=AFI's 100 YEARS...100 STARS|date=Wed, 16 Hunio 1999|publisher=Amerikano nga Instituto ti Pelikula|accessdate=4 Hunio 2010}}</ref> In 2008, Martin Sieff, iti panagrepaso ti libro a ''[[Chaplin: Ti Biag]]'', a nagisurat: "Ni Chaplin ket saan laeng a 'dakkel', isu ket maysa ahigante. Idi 1915, isu ket rimmuar ti napirpirgis ti gubat a lubong nga isu ket nagisangsangpet ti daton iti komedia, katkatawa ken bang-ar bayat a pispisangenna ti bukodna abagi babaen ti Umuna a Sangalubongan a Gubat. Kadagiti sumaganad a 25 a tawtawen, babaen ti [[Nalatak a Panagsagsagaba]] ken ti irurumsua ni [[Adolf Hitler]], isu ket nagtalinaay nga agtrabtrabaho.&nbsp;... Maduduaan no adda ti asinoman ti kaaduan a nakaited ti panaglinglingay, nam-ay ken bang-ar kadagiti kaaduan a tattao idi kaaduan a masapsapulanda".<ref name=Sieff>Sieff, Martin.[http://washingtontimes.com/news/2008/dec/21/his-gift-of-comedy-for-a-weary-world/ ''Washington Times -Books''] 21 Disiembre 2008</ref> Ni [[George Bernard Shaw]] ket tinawaganna ni Chaplin a "ti maymaysa ahenio a rimmuar ti industria ti pelikula".<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/people/news/the-big-question-does-charlie-chaplin-merit-a-museum-in-his-honour-and-what-is-his-legacy-1826871.html |title=Ti Dakkel a Saludsod: Nasken kadi nga adda Museo a pammadayaw para kenni Charlie Chaplin, ken ania ti legadona? – Damdamag, tattao |work=The Independent |location=UK |date= 25 Nobiembre 2009|accessdate=21 Abril 2010 | first=John | last=Walsh|archiveurl = http://www.webcitation.org/5uKhVAkON |archivedate = 18 Nobiembre 2010|deadurl=no}}</ref>

*{{cite book|last=Bloom|first=Claire|title=Limelight and After|year=1982|publisher=Weidenfeld & Nicolson|location=LondonLondres|isbn=0–297–78051–40-297-78051-4|authorlink=Claire Bloom}}

*{{cite book|last=Brownlow|first=Kevin|title=The Search for Charlie Chaplin|year=2010 [First published 2005]|publisher=UKA Press|location=London|isbn=978-1905796243|authorlink=Kevin Brownlow}}

*{{cite book|last=Chaplin|first=Charles|title=[[My Autobiography (Chaplin)|My Autobiography]]|year=2003 [First published 1964]|publisher=Penguin Classics|location=London|isbn=0-141-01147-5}}

*{{cite book|last=Epstein|first=Jerry|title=Remembering Charlie|year=1988|publisher=Bloomsbury|location=LondonLondres|isbn=0–7475–0266–80-7475-0266-8}}

*{{cite book|last=Louvish|first=Simon|title=Chaplin: The Tramp's Odyssey|year=2010 [First published 2009]|publisher=Faber and Faber|location=LondonLondres|isbn=978-0571237685|authorlink=Simon Louvish}}

*{{cite book|last=Mast|first=Gerald|title=A Short History of the Movies: Third Edition|year=1985 [First published 1981]|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=0-19-281462-1}}

* {{Cite journal| last=Raksin| first=David| coauthorsauthor2=Berg, Charles M.| title="Music Composed by Charles Chaplin": Auteur or Collaborateur?| journal=Journal of the University Film Association| volume=31| issue=1| pages=47–50| publisher=University of Illinois Press| date= 1979|authorlink=David Raksin}}

*{{cite book|last=Robinson|first=David|title=[[Chaplin: His Life and Art]]|year=1986 [First published 1985]|publisher=Paladin|location=LondonLondres|isbn=0-586-08544-0|authorlink=David Robinson (film critic)}}