Rusia: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

|percent_water = 13<ref name=gen>{{cite web |title=Ti Rúso a Pederasion: saspasap a panakaidasig |url=http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R |work=Pederal nga Estado kadagiti Estadistika a Serbisio |accessdate=5 Abr.Abril 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20031021014415/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R|archivedate=2003-10-21}}</ref> (mairaman dagiti alog)

Ti '''Rusia''' {{IPAc-en|audio=en-us-Russia.ogg|ˈ|r|ʌ|ʃ|ə}} wenno {{IPAc-en|ˈ|r|ʊ|ʃ|ə}} ({{lang-rus|Россия|Rossiya|rɐˈsʲijə|Ru-Россия.ogg}}), opisial a naamammoan a kas ti '''Rusia''' ken ti '''Ruso a Pederasion'''<ref>"Dagiti nagan a Ruso a Pederasion ken Rusia ket nasken nga agpadpadan to". {{cite web|title=Ti Batay-linteg iti Ruso a Pederasion|work=(Artikulo 1)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-02.htm|accessdate=25 Hunio 2009}}</ref> ({{lang-rus|Российская Федерация|r=Rossiyskaya Federatsiya|p=rɐˈsʲijskəjə fʲɪdʲɪˈratsɨjə|a=Ru-Rossiyskaya Federatsiya.ogg}}), ket maysa a pagilian idiay akin-amianan nga [[Eurasia]].<ref name=britannica>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia|title=Rusia|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=31 Enero 2008}}</ref> Daytoy ket maysa a [[pederasion|pederal]] a [[semi-presidential]] a republika, a buklen dagiti 83 [[pederal a suheto iti Rusia|pederal a suheto]]. Manipud ti amianan a laud a mapan iti abagatan a daya, ti Rusia ket [[dagiti pagbeddengan iti Rusia|makibingbingay ti pagbeddengan]] iti [[Norwega]], [[Pinlandia]], [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lituania]] ken [[Polonia]] (dagitoy dua ket babaen ti [[Kaliningrad Oblast]]), [[Belarus]], [[Ukrania]], [[Georgia (pagilian)|Georgia]], [[Azerbaijan]], [[Kazakhstan]], [[Tsína]], [[Mongolia]], ken [[Amiana a Korea]]. Adda pay daytoy dagiti [[maipapan ti baybay a pagbeddengan]] iti [[Haón]] babaen ti [[Baybay iti Okhotsk]], ken ti estado ti Etados Unidos iti [[Alaska]] babaen ti [[Nailet a Baybay Bering]]. Iti {{convertpagbaliwen|17075400|km2|mi2}}, ti Rusia ket isu ti [[kadakkelan a pagilian iti lubong]], a mangsakop itisumurokiti sumurok a pagkawalo iti nataenganmatagtagitao a lugar iti Daga. Ti RusisRusia ket isu pay ti maikawalo a [[kaaduan ti populasion a pagilian]] nga adaadaan ti 143&nbsp;a riwriw a tattao.<ref name="2010Census">{{ru-pop-ref|2010Census}}</ref> Gumay-aytat daytoy ti ballasiw ti sibubukel iti [[Amianan nga Asia|akin-amianan nga Asia]] ken 40% iti Europa, agsangapda kadagiti [[Oras iti Ruspia|siam a sona ti oras]] ken agitiptipon iti maysa a nalawa a sakop iti [[Kapalikmutan iti Rusia|kapalikmutan]] ken dagiti porma ti daga. Ti Rusia ket adda ti kadakelan a reserba kadagiti mineral ken enerhia a rekursos iti lubong<ref>{{cite web|url=http://www.unesco.ru/en/?module=pages&action=view&id=1|title=Komision iti Ruso a Pederasion para iti UNESCO: Panorama iti Rusia|publisher=Unesco.ru|accessdate=29 Oktubre 2010}}</ref> ketn isu ti kadakkelan nga agpatpataud iti [[agpatpataud ti lana|lana]] ken [[agpatpataud ti masna nga alingasaw|masna nga alingasaw]] iti sangalubongan. Ti Rusia ket adda ti kadakkelan a [[reserba a kabakiran]] ken dagiti danawna ket aglaon iti agarup a maysa a pagkapat iti [[di-naapgad a danum]] iti lubong.<ref name=loc>{{cite web|last=Biblioteka iti Kongreso|title=Topograpia ken pagayusan ti danum|url=http://countrystudies.us/russia/23.htm|accessdate=26 Disiembre 2007}}</ref>

Ti pakasaritaan iti daytoy a pagilian ket nangrugi kadagiti [[Daya nga Eslabo]], nga immungar a kas dagiti malaslasin a grupo idiay Europa a nagbaetan dagiti maika-3 ken maika-8 a siglo AD.<ref name=autogenerated1>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia/38597/The-Indo-European-group?anchor=ref422350|title=Rusia|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=31 Enero 2008}}</ref> Binangon ken tinurayan babaen ti maysa a [[Barangiano]] a napili a mannakigubat ken dagiti kaputotanda, ti [[mediebal]] nga estado iti [[Rus (estado)|Rus]] ket rimsua idi maik-9 a siglo. Idi 988 inamponna ti [[Ortodokso a Kristianidad]] manipud ti [[Imperio a Bisantino]],<ref name=Curtis/> a nagrugian ti sintesis dagiti Bisantino ken Eslabo a kultura a nagilawlawag ti [[Ruso a kultura]] para kadagiti [[Milenio iti Rusia|sumaruno a milenio]].<ref name=Curtis>{{cite web|last=Naala manipud kenni Glenn E. Curtis (ed.)|title=Rusia: Panagadal ti Pagilian: Kievan Rus' ken Mongol a Paset ti Panawen|publisher=Washington, DC: Pederal a Panagsukisok Dibision iti Biblioteka iti Kongreso|year=1998|url=http://www.shsu.edu/~his_ncp/Kievan.html|accessdate=20 Hulio 2007}}</ref> Ti Rus' ket naapday ken nagbalin kadagiti nadumaduma a babassit nga estado; kaaduan kadagiti Rus' a dagdaga ket sinakop babaen dagiti [[Mongol a panagraut iti Rus'|Mongol a panagraut]] ken dagitoy ket nagbali a tibutario dagiti nomadiko a [[Nabalitokan a Horda]].<ref>''Ti Mongol nga imperio: ti ibabangon ken legado'', Babaen ni [[Michael Prawdin]], Gérard Chaliand, (2005) panid 512-550</ref> Ti [[Nalatak a Dukado iti Moscow]] ket nagininut a nangtipon kadagiti nakapalikmut a Ruso a prisipalidad, nakaganab ti panakawayawayas manipud ti Nabalitokan a Horda, ken nangituray ti kultura ken politika a legado iti [[Kievan Rus']]. Babaen ti maika-18 a siglo, daytoy a pagilian ket kaaduanakaaduan a nagpalawa babaen ti panagrukma, panagikapet, ken [[Dagiti Ruso nga eksplorador|eksplorasion]] a nagbalin iti [[Imperio a Ruso]], nga isu daytoy ti maikatlo a [[kadakkelan nga imperio]] iti pakasaritaan, a gumay-at manipud ti Polonia idiay Europa aginggana idiay [[Ruso nga Alaska|Alaska]] iti Amianan nga Amerika.<ref>{{cite journal|author=Rein Taagepera|authorlink=Rein Taagepera|title=Panagpalawa ken Panagpabassit a Tabs dagiti Dakkel a Turay: Kontesto para iti Rusia|journal=[[Pagkapat nga Internasional a Panagadadal]]|volume=41|issue=3|pages=475–504|date=Septiembre 1997|doi=10.1111/0020-8833.00053}}</ref><ref>Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, "[http://jwsr.ucr.edu/archive/vol12/number2/pdf/jwsr-v12n2-tah.pdf Daya-Laud Orientasion iti Pakasaritaan dagiti Imperio]", ''Warnakan iti Lubong-Sistema a Panagsukisok'' Tom. 12 (no. 2), pp. 219–229 (2006).</ref>