Pagsasao nga Insik: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m Nagsimpa ti panangiletra/gramatika
Naipatarus manipud iti en:Chinese language/644228362
Linia 6:
|nativename= {{lang|zh|汉语/漢語}}, {{lang|zh|华语/華語}} wenno {{lang|zh|中文}}<br />Hànyǔ, Huáyǔ, wenno Zhōngwén
|ethnicity=[[Insik a Han|Han]], [[Hui a tattao|Hui]], ken dadduma pay nga etniko a bungbunggoy
|states=[[Republika dagiti Tattao iti Tsína]] (PRC, kadawyan a makunkuna a Tsina), [[Republika iti Tsina]] (ROC, kadawyan a makunkuna a Taiwan), [[Singapur]], [[Malaysia]], ti [[Estados Unidos]], ti [[Pilipinas]], [[Australia]], [[Tailandia]], [[Bietnam]], [[Indonesia]], [[Maurisius]], [[Peru]], ken dagiti daddumapaydadduma pay a rehion nga addanaddaan kadagiti Insik a komunidad
|region=(majorities): Kangrunaan a daga ti Tsina, Hong Kong, Macau, Taiwan, Singapur<br />(dagiti minoridad): Abagatan a daya nga Asia, ken dagiti daddumapaydadduma pay a rehion nga addanaddaan kadagiti Insik a komunidad
|speakers=agarup a 1.3 bilion<!--mairaman ti [[ballasiw taaw nga Inskk]]//-->
|familycolor=Sino-Tibetano
Linia 68:
|notice=IPA
}}
Ti '''pagsasao nga Insik''' ({{lang|zh|汉语}}/{{lang|zh|漢語}}wenno ''Hànyǔ'Intsik'''; ({{lang|zh|}} /{{lang|zh|華語}}; ''HuáyǔHànyǔ''; wenno {{lang|zh|中文}}; ''Zhōngwén'') ket maysagrupo ti mainaig ngem kadagiti adu a kaso dagiti [[pagsasaoagsinnaranay a maawatan|saan nga agsinnaranay a maawatan]] wennoa [[pamiliakaruay (lingnguistika)|karuay]] ti pagsasao]], a nakabulanmangporma iti [[Sabsabalisasao a (lingguistika)Sino-Tibetano|sabsabalipamilia ti pagsasao a Sino-Tibetano]]. ngaTi dagitoyinsik ket naisasao babaen ti kaaduan a [[agsinnaranayInsik a maawatanHan|Han]] itiken sabsabalidadduma pay a kaaduan nga agpangetniko a grupo idiay [[Tsina]]. Gangani 1.2 a biliona tattao (agarup a 16% iti populasion iti lubong) ket agsao ti sumagmamano a porma iti Insik a kas ti [[nakayanakan a pagsasao]]da.
 
Dagiti [[Karkaruay ti Insik|karuay ti Insik]] ket kadawyan a naipalawag babaen dagiti patneng nga agsasao a kas dagiti dialekto iti bugbugtong a pagsasao nga Insik, ngem dagiti lingguista ket mangibaga a dagitoy ket kaaduan a naindumadumaan a kas [[pamilia ti pagsasao]].{{efn|Dagiti nadumaduma a a pagarigan ket mairaman ti:
{{pungol-nangruna}}
* David Crystal, ''The Cambridge Encyclopedia of Language'' (Cambridge: Cambridge University Press, 1987), p. 312. "The mutual unintelligibility of the varieties is the main ground for referring to them as separate languages."
* Charles N. Li, Sandra A. Thompson. ''Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar'' (1989), p. 2. "The Chinese language family is genetically classified as an independent branch of the Sino-Tibetan language family."
* {{harvtxt|Norman|1988}}, p. 1. "[...] the modern Chinese dialects are really more like a family of languages [...]"
* {{harvtxt|DeFrancis|1984}}, p. 56. "To call Chinese a single language composed of dialects with varying degrees of difference is to mislead by minimizing disparities that according to Chao are as great as those between English and Dutch. To call Chinese a family of languages is to suggest extralinguistic differences that in fact do not exist and to overlook the unique linguistic situation that exists in China."
Linguists in China often use a formulation introduced by Fu Maoji in the ''Encyclopedia of China'': 汉语在语言系属分类中相当于一个语族的地位。 ("In language classification, Chinese has a status equivalent to a language family."){{sfnp|Mair|1991|pp=10, 21}}
}}
Ti akinuneg a dibersidad ti Insik ket naisilpon iti [[sasao a Romanse]], ngem mabalin nga ad-adu a naindumadumaan. Adda dagiti baetan ti 7 ken 13 a nangruna a rehional a grupgrupo iti Insik (depende iti isbangan ti pannakaidasig), iti kaaduan a naisasao, ti kaaduan ket ti [[Mandarin nga Insik|Mandarin]] (agarupa 960 a riwriw), sarunuen babaen ti [[Wu nga Insik|Wu]] (80 a riwriw), [[Yue nga Insik|Yue]] (70 a riwriw) ken [[Min nga Insik|Min]] (70 a riwriw). Kaaduan kadagitoy a grupo ket saan nga agsinnaranay a maawatan, ngem adda met dagiti dadduma, kasla ti [[Xiang Cnga Insik|Xiang]] ken dagiti dialekto ti Abagatan a laud a Mandarin, ket mabalin a makibinningay kadagiti kadawyan a termino ken iti manmano a grado ti agsinnaranay a pannakaawat. Amin dagiti karuay iti Insik ket [[aweng (lingnguistikas)|maaweng]] ken [[Analitiko a pagsasao|analitiko]].
 
Ti [[Pagalagadan nga Insik]] ''(Putonghua/Guoyu/Huayu)'' ket pagalagadan a porma ti naisasao nga Insik a naibatay iti [[dialekto ti Beijing]] iti Mandarin. Daytoy ti opisial a pagsasao ti [[Tsina]] ken [[Taiwan]], ken ti pay maysa kadagiti uppat nga opisial a pagsasao ti [[Singapur]]. Daytoyket maysa kadagiti [[Dagiti opisial a pagsasao ti Nagkaykaysa a Pagpagilian|innem nga opisial a pagsasao]] ti [[Nagkaykaysa a Pagpagilian]]. Ti [[naisurat nga Insika|naisurat a porma]] ti pagalagadan a pagsasao ({{lang|zh|中文}}; ''Zhōngwén''), a naibatay kadagiti [[logogramo]] nga ammo a kas dagiti [[Insik a karakter]] ({{lang|zh|汉字/漢字}}; ''hànzi''), ket nagbibingayan babaen dagiti nalaing a makasao kadagiti saan koman a agsisinnaranay a maawatan a pagsasao.
 
Kadagiti sabali a karuay ti Insik, ti [[Kantones]] (ti prestihio a karuay ti Yue) ken inpluensial iti probinsia ti [[Guangdong]] ken idiay [[Hong Kong]] ken [[Macau]], ken kaaduan a naisasao kadagiti komunidad ti ballasiw taaw. Ti [[Min Nan]], ti paset ti grupo ti Min, ket kaaduan a naisasao idiay akin-abagatan a [[Fujian]], idiay kaaruba a Taiwan (nga idiay ket ammo a kas ti [[Taiwanes a Hokkien|Taiwanes]] wenno Hoklo) ken idiay [[Abagatan a daya nga Asia]] (ammo pay a kas ti [[Hokkien]] idiay [[Pilipinas]], Singapur, ken [[Malaysia]]). Adda pay dagiti adu a [[diaspora]] ti [[Hakka]] ken [[Shanghaines]], kas pagarigan idiay Taiwan, a kaaduan dagiti komunidad ti Hakka ket makasao pay ti Taiwanes ken Pagalagadan nga Insik.
 
== Dagitinota ==
{{notelist}}
 
== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}
 
==Adu pay a mabasbasa==
* {{citation|first=William C.|last=Hannas|title=Asia's Orthographic Dilemma|publisher=University of Hawaii Press|year=1997|isbn=978-0-8248-1892-0|postscript=.|ref=none}}
* {{citation |last=Qiu |first=Xigui |title=Chinese Writing |others=trans. Gilbert Louis Mattos and Jerry Norman |publisher=Society for the Study of Early China and Institute of East Asian Studies, University of California, Berkeley|year=2000|isbn=978-1-55729-071-7|postscript=.|ref=none}}
* {{citation|first=S. Robert|last=Ramsey|title=The Languages of China|publisher=Princeton University Press|year=1987|isbn=978-0-691-01468-5|postscript=.|ref=none}}
* {{citation|title=ABC Etymological Dictionary of Old Chinese|first=Axel|last=Schuessler|location=Honolulu|publisher=University of Hawaii Press|year=2007|isbn=978-0-8248-2975-9|postscript=.|ref=none}}
* R. L. G. "[http://www.economist.com/blogs/johnson/2013/06/language-borrowing Language borrowing Why so little Chinese in English?]" ''The Economist''. Hunio 6, 2013.
 
==Dagiti silpo ti ruar==
{{InterWiki|code=zh}}
* [http://ctext.org/ Dagit iesto ti Klasikal nga Insik]
 
 
[[Kategoria:Pagsasao nga Insik|Insik]]
[[Kategoria:Dagiti pagsasao iti Pilipinas|Insik]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo]]
 
{{Link FA|mk}}