Wikipedia

Akbar: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Inter-aktibo nga agbasabasa iti pakasaritaan
← Nadadaan nga urnosBarbaro nga urnos →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m File renamed: File:Potrait of Akbar by Manohar.jpg → File:Portrait of Akbar by Manohar.jpg File renaming criterion #5: Correct obvious errors in file names (e.g. incorrect [[:en:Proper noun|prop...
Naipatarus manipud iti en:Akbar/646518941
Linia 1:
{{Infobox kaarian
|name = Jalal-ud-Din Muhammed Akbar
|title =
|image = Portrait of Akbar by Manohar.jpg
|caption = Naladaw a maika-16 a asiglo a pannakailadawan ni Akbar babaen ni [[Manohar Das|Manohar]]
| succession = Maikatlo a [[Mughal nga Emperador]]
|succession =[[Papeles:Flag of the Mughal Empire (triangular).svg|border|22x20px]] Maika-3 a [[Dagiti Mogol nga emperador|Mogol nga Emperador]]
|Full title = Ti Kinatan-ok nga Al-Sultan al-'Azam wal Khaqan al-Mukarram, Imam-i-'Adil, Sultan ul-Islam Kaffat ul-Anam, Emir ul-Mu'minin, Malik-e-Hindustan, Khalifat ul-Muta'ali Sahib-i-Zaman, Padshah Ghazi Zillu'llah ['Arsh-Ashyani], Shahanshah-E-Sulatanat Wal Mughaliya,<ref name="South"/>▼
|reign =11 Pebrero 1556 – 27 Oktubre 1605<ref name=Eraly04>{{cite book|last=Eraly|first=Abraham|title=The Mughal Throne: The Saga of India's Great Emperors|year=2004|publisher=Phoenix|isbn=9780753817582|pages=115, 116|edition=}}</ref><ref>{{cite web|title=Akbar (Mughal emperor)|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/11421/Akbar|publisher=Encyclopedia Britannica Online|accessdate=18 Enero 2013}}</ref>
|coronation =14 Pebrero 1556<ref name=Eraly04/>
▲|Full title = Ti Kinatan-okNagayed nga Al-Sultan al-'Azam wal Khaqan al-Mukarram, Imam-i-'Adil, Sultan ul-Islam Kaffat ul-Anam, Emir ul-Mu'minin, Malik-e-Hindustan, Khalifat ul-Muta'ali Sahib-i-Zaman, Padshah Ghazi Zillu'llah ['Arsh-Ashyani], Shahanshah-E-Sulatanat Wal Mughaliya,<ref name="South">{{cite web|accessdate=23 Mayo 2008|url=http://www.the-south-asian.com/Dec2000/Akbar.htm|title=Akbar|publisher=The South Asian}}</ref>
|predecessor = [[Humayun]]
|successor = [[Jahangir]]
|regent = [[Bairam Khan]] (1556–1561f1556–1561)
|spouses=[[Ruqaiya Sultan Begum]]<br>[[Salima Sultan Begum]]<br>[[Mariam-uz-Zamani|Mariam-uz-Zamani Begum]]<br>Khandeshi Begum<br>Begum Raj Kanwari Bai<br>Begum Nathi Bai<br>Qismiyah Banu Begum<br>Kashmiri Begum<br>Qazwini Begum<br>Mughli Begum<br>maysa nga asawa a saan a nainaganan<br>'''kamalala:'''<br>Salima Sultana Bibi<br>Daulat Shad Bibi<br>maysa a sabali a kamalala
|spouses = 30 nga assawa a mairaman ni [[Mariam-uz-Zamani]]
|spouses-type=Assawa
|issue = Jahangir, Murad, Danyal, 6 nga annak a babbai ken dadduma pay
|issue =Hassan<br>Hussain<br>[[Jahangir]]<br>[[Prinsipe Murad|Murad]]<br>[[Prinsipe Daniyal|Daniyal]]<br>Aram Banu Begum<br>Shakr-un-Nissa Begum<br>Shahzadi Khanum
|full name = Abu'l-Fath Jalal ud-din Muhammad Akbar I
|house = [[Timurid a dinastia|Timurid]]
|dynastyhouse = [[MughalTimurid ngada ImperioDinastia|MughalKamara ti Timur]]
|father = [[Humayun]]
|mother = [[Hamida Banu Begum]]<ref>[{{cite web|url=http://www.google.com.pk/imgres?q=akbarnama&hl=en&biw=1024&bih=673&tbm=isch&tbnid=ZV3LjbwYAx0Q1M:&imgrefurl=http://collections.vam.ac.uk/item/O9283/painting-akbars-mother-travels-by-boat/&docid=roKrcHUoKz9a5M&w=498&h=768&ei=VIiFTrXVPMPf4QTGspWHDw&zoom=1&iact=hc&vpx=316&vpy=157&dur=12469&hovh=279&hovw=181&tx=129&ty=197&page=3&tbnh=143&tbnw=95&start=41&ndsp=21&ved=1t:429,r:9,s:41 Ladladawan|title=Google tiImages |publisher=Google.com.pk Images]|date= |accessdate=2014-01-18}}</ref>
|birth_name = Jalal ud-Din Muhammad
|birth_date = {{birth date|1542|10|1514|df=y}}<ref>{{cite web | url=http://www.historyorb.com/birthdays/october/15 | title=DagitiFamous NadayagBirthdays aon Kasangayan15th iti Oktubre 15October | accessdate=Oktubre 21, Oktubre 2012}}</ref>
|birth_place = [[Umerkot]], [[Sindh|Sind]]
|death_date = {{death date and age|1605|10|27|1542|10|14|df=y}}
|death_place = [[Fatehpur Sikri]], [[Agra]]
|date of burial =
|place of burial = [[Sikandra, Agra]]
|religion = [[Islam]]<ref>{{cite book|last=Eraly|first=Abraham|title=Emperors of the Peacock Throne : The Saga of the Great Mughals|year=2000|publisher=Penguin books|isbn=9780141001432|page=189|edition=}}</ref> ([[Sunni Islam|Sunni]]), [[Din-e-Illahi]]
|religion = [[Din-i-Ilahi]]
}}
 
Ni '''Abu'l-Fath Jalal ud-din Muhammad Akbar''', popular nga ammo a kas ni '''Akbar''' ({{IPA-ur|əkbər|IPA}}, literal a "ti natan-ok"; 14 Oktubre 1542 – 27 Oktubre 605), ammo pay a kas ni '''Akbar thi Natan-ok''' wenno '''Akbar I''',<ref name="iranicaonline1">{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/akbar-i-mughal-india |title=Akbar I|publisher=Encyclopaedia Iranica|date=2011-07-29 |accessdate=2014-01-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199546091.001.0001/acref-9780199546091-e-209 |title=Akbar I |publisher=Oxford Reference |date=2012-02-17 |accessdate=2014-01-18}}</ref> ket isu idi ti [[Dagiti Mogol nga emperador|Mugoll nga Emperador]] manipud idi 1556 aginggana idi pimusay. Isu idi ti maikatlo ken maysa kadagiti nalatak a nagturturay iti [[Mogol a Dinastia]] idiay India. Ni Akbar sinarunona ti amana, ni [[Humayun]], babaen ti rehente, a [[Bairam Khan]], a nangtulong ti ubing nga emperador a nangpadakkel ken nangikaykaysa dagiti dominio ti Mogol idiay India. Ti napigsa ti personalidad ken naballigi a heneral, ni Akbar ket nagin-inut a nagpadakkel ti Moggol nga Imperio tapno mairaman iti gangani amin nga [[Indiano a Subkontinente]] iti amianan ti karayan [[Godavari]]. Ti bileg ken impluensiana, nupay kasta, ket naigay-at iti intero a pagilian gapu ti kinaturay ti militar, politikal, kultural, ken ekonomia ti Mogol. Tapno maikaykaysa tinawatiwat ng estado ti Mogol, ni Akbar ket nangbangon ti setralisado a sistema ti administrasion iti amin a paset ti imperio ken nangampon ti annuroten iti panagikappia dagiti naparukama a nagturturay babaen ti pannakiassawa ken diplomasia. Tapno mapreserba ti kappia ken urnos iti agdumaduma iti relihion ken kultura nga imperio, isu ket nangampon kadagiti annuroten a nakaala kaniana iti suporta kadagiti saan a muslim a suheto. Binalbaliwanna dagiti piansa ti tribu ken identidad ti Islamiko nga estado, ni Akbar ket nangregget iti panangikaykaysa kadagiti adayo a daga iti pagturayanna babaen ti tulnog, a naiyebkas babaen ti Persiano a kultura, iti bagina a kas maysa nga emperador nga addaan idi iti gangani a nainlangitan a kasasaad.
Ni '''Jalal-ud-Din Muhammad Akbar''' ({{lang-ar|جلال الدین محمد أکبر }} - ''Jalāl ud-Dīn Muḥammad Akbar''), naamammoan pay a kas ti [[Ari dagiti Ari|Shahanshah]] Akbar-e-Azam wenno '''''Akbar [[ti Natan-ok]]''''' (14 Oktubre 1542 &nbsp;– 27 Oktubre 1605),<ref name="TENNYSON'S">{{cite web|accessdate=18 Mayo 2011|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00generallinks/tennyson/akbarsnotes.html|title=Akbar|publisher=DAGITI BUKOD A NOTA NI ITI TAGTAGAINEP NI AKBAR}}</ref><ref name="date">[http://www.oriold.uzh.ch/static/hegira.html Panakisinnarita kadagiti Islamiko ken Kristiano a petsa (Dua)] A kas segun ti pangbaliw a Baadshah ti pannakaipasngay ni Akbare, a kas segun ti ''Humayun nama'', ti 04 [[Rajab]], 949 AH, a maipada ti 14 Oktubre 1542.</ref> ket isu idi ti maikatlo a [[Mughal nga Imperio|Mughal nga Emperador]]. Isu ket [[Timurid a dinastia|Timurid]] a kaputotan; ti anak a lalaki ni Emperador [[Humayun]], ken ti apo a lalaki ti Mughal nga Emperador a ni Zaheeruddin Muhammad [[Babur]], ti nagturay a nangbangon ti Mughal a dinastia idiay India. Iti gibus ti panagturayna idi 1605 ti Mughal nga Imperio ket sinakupna ti kaaduan ti amianan ken tengnga nga India. Isu ti kaaduan nayamyamanan para iti kaada ti liberal a panagsirmata kadagiti amin a pammati ken alam idi las-ud ti panawenna, ti kultura ken arte ket nasayaat a ngimmato no maipada kadagiti sinarsarunona.
 
Ti Mogol nga iNdia ket nakaparang-ay iti napigsa ken natalinaay nga ekonomia, ken nakaiturongan daytoy ti panagpadakkel ti komersio ken ti ad-adu a panagsurot iti kultura. Ni Akbar met idi ket patron ti arte ken kultura a patron. Isu ket nagay-ayat iti literatura, ken nagpartuat iti biblioteka kadagiti sumurok a 24,000 tomtomo iti naisurat iti [[Sanskrito]], [[Pagsasao a Hindi|Hindustani]], [[Pagsasao a Persiano|Persiano]], [[Pagsasao a Griego]], [[Pagsasao a Latin|Latin]], [[Pagsasao nga Arabiko|Arabiko]] ken [[Pagsasao a Kashmiri|Kashmiri]], nga addaan kadagiti empleado dagiti eskolar, agipatpatarus, dagiti artista, [[kaligrapia|kaligrapo]], dagiti agsursurat, dagiti agur-urnos iti libro ken dagiti agbasbasa. Dagiti nasantuan a tattao kadagiti adu a pammati, dagiti mannaniw, dagiti arkitekto ken dagiti artisano ket nangarkos ti kortena manipud kadagiti amina a paset ti lubong para iti panagadal ken pannakitungtung. Dagiti korte ni Akbar idiay [[Delhi]], [[Agra]], ken [[Fatehpur Sikri]] ket nagbalin dagitoy a sentro dagiti arte, letletra, ken panagadal. Ti kultura ti Perso-Islamiko ket nangrugi a naitipon ken nailaok kadagit indehenio nga indiano nga elemento, ken ti naisalunima nga [[Indo-Persiano a kultura]] ket rimsua a nailaslasin babaen ti estilo dagiti arte ti Mogol, [[Mugol apinintaan|pinintaan], ken ti [[Mugol nga arkitektura|arkitektura]]. Napukpukaw iti pakinakem iti ortodokso nga Islam ken mabalin a nagnamama a makaited iti panagkaykaysa ti relihion iti uneg ti imperiona, ni Akbar ket nangiragpat iti [[Din-i-Ilahi]], ti sinkretiko a kredo a naala manipud ti Islam, Hinduismo, Soroastrianismo, ken Kristianidad. Ti nalaka, monoteistiko a kulto, managbaybay-a iti tpanangisakbay, daytoy ket naisentro kenni Akbar a kas propeta, a daytoy ket nakapungtotan ti [[ulema]] ken dagiti ortodokso a Muslim.
{{pungol-nangruna}}
 
Ti turay ni Akbar ket adu a nakaimpluensia ti kurso ti pakasaritaan ti India. Iti las-ud ti panagturayna, ti imperio ti Mogol nagpamitlo iti kadakkelna ken kabaknang. Isuket nangpartuat iti nabileg a sistema ti militar ken nangipatakder kadagiti epektibo a reporma iti politika ken sosial. Babaen ti panagikkat iti [[Jizya|sekteriano a buis]] kadagiti saan a Muslim ken ti panangidutok kaniada kadagiti nangato a puesto ti sibil ken militar, isu idi ti immuna a nagturay a Mogol iti nakaala iti talek ken tulnog kadagiti patnenga suheto. Isu ket nagipatarus iti [[Sanskrito a literatura]], nakibinglay kadagiti patneng a piesta, ken pinampanunotna a ti natalinaay nga imperio ket agdepdepende iti panagtitinnulong ken naimbag a pammati kadagiti suhetona. Isu a dagiti pundasion para iti multikultural nga imperio babaen ti turay ti Mogol ket naipundar iti las-ud iti panagturaynaa. Ni Akbar ket sinaruno idi a kas emperador babaen ti anakna a lalaki a ni [[Jahangir]].
==Paammo==
 
{{Reflist|colwidth=30em}}▼
==Dagiti nota==
▲{{Reflist|colwidth=30em25em}}
 
==Dagiti nagibasaran==
* {{cite book|title=Mughal India: DagitiStudies Panagadadalin ti GobiernoPolity, Dagiti KapanunotanIdeas, KagimonganSociety kenand KulturaCulture|first=M. Athar|last=Ali|year=2006|publisher=[[Unibersidad ti Oxford aUniversity Pagmalditan]]Press |isbn=978-0-19-569661-5 |ref=harv}}
* {{cite book|title=PakasaritaanHistory tiof Mediebal ngaMedieval India|first=Satish|last=Chandra|authorlink=Satish Chandra|year=2007|publisher=[[Orient Longman]]|place=New Delhi|isbn=978-81-250-3226-7|ref=harv}}
* {{cite book|title=Akbar kenand ti Bukodna ngaHis India|first=Irfan|last=Habib|authorlink=Irfan Habib|year=1997|publisher=Unibersidad ti Oxford aUniversity PagmalditanPress|place=New Delhi|isbn=978-0-19-563791-5|ref=harv}}
* {{cite book|title=RelihionReligion, EstadoState kenand KagimonganSociety itiin Mediebal ngaMedieval India|first=Nurul|last=Hasan|authorlink=Saiyid Nurul Hasan|year=2007|publisher=Unibersidad ti Oxford aUniversity PagmalditanPress|place=New Delhi|isbn=978-0-19-569660-8|ref=harv}}
* {{cite book|title=TattaoPeople, PanagbuisTaxation kenand PanaglaklakoTrade itiin Mughal nga India|first=Shireen|last=Moosvi|year=2008|publisher=Unibersidad ti Oxford aUniversity PagmalditanPress|place=New Delhi|isbn=978-0-19-569315-7|ref=harv}}
* {{cite book|title=PakasaritaanHistory tiof Mughal nga ArkitekturaArchitecture|first=R.|last=Nath|year=1982|publisher=Abhinav Publications|isbn=978-81-7017-159-1|ref=harv}}
* {{cite book |last=Sangari |first=Kumkum |editor-first=J.S.| editor-last=Grewal |title=TiThe EstadoState kenand KagimonganSociety itiin Mediebal ngaMedieval India |publisher=Unibersidad ti Oxford aUniversity PagmalditanPress |year=2007 |pages=475–501 |chapter=Akbar: The Name of a Conjuncture|place=New Delhi|isbn=978-0-19-566720-2 |ref=harv}}
* {{cite book|title=TiA PakasaritaanHistory tiof Jaipur|first=Jadunath|last=Sarkar|authorlink=Jadunath Sarkar|year=1984|publisher=Orient Longman|place=New Delhi|isbn=81-250-0333-9|url=http://books.google.com/books?id=O0oPIo9TXKcC|ref=harv}}
* {{cite book|title=TiThe Oxford aHistory Pakasaritaan tiof India|first=Vincent A.|last=Smith|authorlink=Vincent Arthur Smith|year=2002|publisher=Unibersidad ti Oxford aUniversity PagmalditanPress|isbn=978-0-19-561297-4|ref=harv}}
 
==Adu pay a mabasbasa==
* Abu'l-Fazl ibn Mubarak ''Akbar-namah'' Edited with commentary by Muhammad Sadiq Ali (Kanpur-Lucknow: Nawal Kishore) 1881–3 Three Vols. ([[Pagsasao a Persiano|Persiano]])
* Abu al-Fazl ibn Mubarak ''Akbarnamah'' Edited by Maulavi Abd Al-Rahim|Abd al-Rahim. Bibliotheca Indica Series (Calcutta: Asiatic Society of Bengal) 1877–1887 Three Vols. ([[Pagsasao a Persiano|Persiano]])
* Henry Beveridge (Trans.) ''The Akbarnama of Ab-ul-Fazl'' Bibliotheca Indica Series (Calcutta: Asiatic Society of Bengal) 1897 Three Vols.
* Haji Muhammad 'Arif Qandahari ''Tarikh-i-Akbari (Better known as Tarikh-i-Qandahari)'' edited & Annotated by Haji Mu'in'd-Din Nadwi, Dr. Azhar 'Ali Dihlawi & Imtiyaz 'Ali 'Arshi (Rampur Raza Library) 1962 ([[Pagsasao a Persiano|Persiano]])
* Martí Escayol, Maria Antònia. "Antoni de Montserrat in the Mughal Garden of good government European construction of Indian nature", ''Word, Image, Text: Studies in Literary and Visual Culture'', ed. Shormistha Panja et al., Orient Blackswan, New Delhi, 2009. ISBN 978-81-250-3735-4
* Satyananda Giri, ''Akbar'', Trafford Publishing, 2009, ISBN 978-1-4269-1561-1
* {{cite book|last=Augustus|first=Frederick|author2=(tr. by Annette Susannah Beveridge)|title=The Emperor Akbar, a contribution towards the history of India in the 16th century (Vol. 1)|url=http://www.archive.org/stream/emperorakbaraco00buchgoog#page/n8/mode/1up|year=1890|publisher=Thacker, Spink and Co., Calcutta}}
* {{cite book|last=Augustus|first=Frederick|author2=(tr. by Annette Susannah Beveridge)|editor= Gustav von Buchwald|title=The Emperor Akbar, a contribution towards the history of India in the 16th century (Vol. 2)|url=http://www.archive.org/stream/emperorakbaraco00augugoog#page/n4/mode/1up|year=1890|publisher=Thacker, Spink and Co., Calcutta}}
* {{cite book|last=Malleson|first=Colonel G. B.|title=Akbar And The Rise Of The Mughal Empire|series=Rulers of India series|url=http://www.archive.org/stream/rulersofindiaakb009177mbp#page/n7/mode/2up|year=1899|publisher=Oxford at the Clarendon Press}}
* {{cite book|last=Garbe|first=Dr. Richard von |title=Akbar - Emperor of India. A Picture of Life and Customs from the Sixteenth Century|url=http://www.archive.org/stream/akbaremperorofin00garb#page/n7/mode/2up|year=1909|publisher=The Opencourt Publishing Company, Chicago}}
** [http://www.gutenberg.org/ebooks/14134 ''Akbar, Emperor of India'' by Richard von Garbe 1857-1927 - (ebook)]
* [http://www.gutenberg.org/etext/18307 ''The Adventures of Akbar'' by Flora Annie Steel, 1847-1929 -(ebook)]
* {{cite book|last=Smith |first=Vincent Arthur|title=Akbar the Great Mogul, 1542-1605|url=http://www.archive.org/stream/cu31924024056503#page/n7/mode/2up|year=1917|publisher=Oxford at The Clarendon Press}}
* {{cite book|last=Havell|first=E. B.|title=The History of Aryan Rule In India from the earliest times to the death of Akbar|url=http://www.archive.org/stream/historyofaryanru00have#page/n9/mode/2up|year=1918|publisher=Frederick A. Stokes Co., New York}}
* {{cite book|last=Moreland|first=W. H.|title=India at the death of Akbar: An economic study |url=http://www.archive.org/stream/cu31924022895001#page/n5/mode/2up|year=1920|publisher=Macmillan & Co., London}}
* {{cite book|last=Monserrate|first= Father Antonio|title=The commentary of Father Monserrate, S.J., on his journey to the court of Akbar|url=http://www.archive.org/stream/commentaryoffath00monsuoft#page/n7/mode/2up|year=1922|publisher=Oxford University Press}}
 
==Dagiti silpo ti ruar==
Line 57 ⟶ 81:
}}
{{DEFAULTSORT:Akbar}}
[[Kategoria:Akbar]]
[[Kategoria:1542 a pannakaipasngay]]
[[Kategoria:1605 nga ipupusay]]
[[Kategoria:DagitiNangruna ubbingnga a naturay manipud idiay Asiaartikulo]]
[[Kategoria:Dagiti Indiano a monarkia]]
[[Kategoria:Dagiti Mughal nga emperador]]
[[Kategoria:Dagiti Indiano a mannakigubat]]
[[Kategoria:Tattao manipud idiay Agra]]
[[Kategoria:Dagiti Indiano a dati a Muslim]]
[[Kategoria:Dagiti Indiano nga erudito]]
 
{{Link FA|hi}}
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/wiki/Akbar"