Rebision manipud idi 05:52, 28 Pebrero 2015 urnosen Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m kitaen ti d:Wikidata:Development plan#Badges ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 20:07, 5 Marso 2015 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Nagsimpa ti panangiletra/gramatika Etiketa: Bisual a panagurnos Barbaro nga urnos →
Linia 130: Ti ''[[Nagan ti Mehiko\|Mēxihco]]'' ket isu idi ti Nahuatl a termino para iti puseg a daga ti [[Aztec nga Imperio]], a nainaganan, ti [[Ginget ti Mehiko]], ken dagiti taona, ti [[Mexica]], ken dagiti naipalikmut a teritorio a nagbalin nga isu ti [[Estado ti Mehiko]] a kas maysa a panakabingbingay ti [[Baro nga España]] sakbay ti panakawayawaya (ipada ti ''[[Latium]]''). Daytoy ket sapasap a naipanunotanm a maysa a [[toponimo]] para iti ginget a nagbalin a ti kangrunaan nga [[etonimo]] para iti nagbanagan ti [[Tinallo a Kumaduaan ti Aztec]], wenno ti baliktadna daytoy. Ti pasaruno a ''-co'' ket isu ti [[lokatibo]] ti Nahuatl , a mangaramid a nagan ti lugar ti balikas. Iti labes ti daytoy, ti etimolohia ket di ~~amammo~~am-ammo. Daytoy ket naisingasing a daytoy ket naala manipud ti [[Mextli]] wenno Mēxihtli, ti nalimed a nagan para iti dios ti gubat ken patron dagiti Aztec, ti [[Huitzilopochtli]], nga iti kaso ti Mēxihco ket kayatna asaoen ti "Lugar a pagtaengan ti Huitzilopochtli".<ref>{{Cite book\|last=Aguilar-Moreno\|first=Manuel\|title=Manual ti Biag idiay Aztec a Lubong\|year=2006\|publisher=Facts of Life, Inc.\|isbn=0-8160-5673-0\|page=19}}</ref> Ti sabali pay a hipotesis<ref name=edomex/> ket mangisingasing ti ''Mēxihco'' ket naala manipud ti maysa a [[portmanteau\|a panagtipon ti dua a balikas]] ti Nahuatl a balikas para iti "bulan" (''mētztli'') ken puseg (''xīctli''). A kayat a saoen daytoy ti ("Lugar iti Tengnga ti Bulan") a mabalin a mangibagbaga ti puesto ti Tenochtitlan idiay tengnga ti [[Danaw Texcoco]]. Ti sistema dagiti nagsisilpo a danaw, a nakapormaan ti sentro ti Texcoco, ket adda ti porma ti maysa a kuneho, a dagiti Mesoamerikano a [[pareidolia]] a mainaig iti [[kuneho ti bulan\|bulan]]. Ti sabali pay a hipotesis ket mangisingasing a naala daytoy manipud ti Mēctli, ti diosen ti [[Agave americana\|maguey]].<ref name="edomex">{{cite web\|title=Nombre del Estado de México\|publisher=Gobierno ti Estado ti Mehiko\|url=http://www.edomexico.gob.mx/identidad/civica/htm/NomMexico.htm\|accessdate=Oktubre 3, 2007 \|archiveurl = http://web.archive.org/web/20070427111842/http://www.edomexico.gob.mx/identidad/civica/htm/NomMexico.htm \|archivedate = Abril 27, 2007}} {{es icon}}</ref> Ti nagan ti siudad-estado ket naisurat ti Espaniol iti México nga dda ti ponetiko a pateg ti <x> a letra iti Mediebal nga Espaniol, a nangirepresenta ti [[voiceless palato-alveolar sibilant\|awan timek a prikatiba a postalbeolar]] ti {{IPA\|[ʃ]}}. Daytoy nga uni, ken ti pay [[voiced palato-alveolar sibilant\|natimekan a prikatiba a postalbeolar]] ti {{IPA\|[ʒ]}}, a nangirepresenta ti <j>, ket nagbalin ti maysa a [[voiceless velar fricative\|awan timek a makedngan a prikatiba]] ti {{IPA\|[x]}} idi las-ud ti maika-16 a siglo. Daytoy ket nangiturong ti sabsabali a panakaibaga ti ti Méjico kadagiti nadumaduma apablaak iti Espaniol, a kangrunaan idiay España, nga idiay Mehiko ken dagiti pagilian nga agsasao ti Esoaniol ket kinaykayatda ti panagiletra a México. Kadagiti napalabas a tawen ti [[Real Academia Española]], nga agalalagad ti pagsasao nga Espaniol, ket nangikeddeng a dagitoy dua a kita ket mabalin a maawat iti Esoaniol ngen ti maipatpatalked a [[panangiletra]] ket ti México.<ref>http://buscon.rae.es/dpdI/SrvltConsulta?lema=méxico</ref> Kaaduan kadagiti pablaak kadagiti amin nga agsasao ti Espaniol a pagilian ket sursurotendan daytoy, urayno ti pagpilia a sabali a kita ket sagpaminsan pay laeng a maus-usar.Iti Inggles, ti <x> iti Mexico ket saan a mangirepresenta ti kasisigud wenno ti agdam nga uni, ngem ti konsonante a rimpuok ti {{IPA\|[ks]}}. Ti opisial a nagan ti pagilian ket nagbalbaliw kadagiti panagbalbaliw ti [[porma ti gobierno]]. Iti dua nga okasion (1821–1823 ken 1863–1867), ti pagilian ket ~~naamammoan~~naam-ammuan idi a kas ti Imperio Mexicano ([[Mehikano nga Imperio]]). Amin kadagiti tallo a batay-linteg (1824, 1857 ken ti 1917, ti agdama abatay-linteg) ket agus-usar ti nagan nga Estados Unidos Mexicanos<ref>{{cite web\|url=http://ierd.prd.org.mx/coy128/hlb.htm \|title=El cambio de la denominación de "Estados Unidos Mexicanos" por la de "México" en la Constitución Federal \|publisher=Ierd.prd.org.mx \|accessdate=Nobiembre 4, 2009}}</ref>—wenno ti sabali a panakaibaga nga Estados Unidos mexicanos<ref>{{cite web\|url=http://tarlton.law.utexas.edu/constitutions/text/image/A02.html \|title=Constitucion Federal de los Estados Unidos Mexicanos (1824) \|publisher=Tarlton.law.utexas.edu \|date=Septiembre 2, 2009 \|accessdate=Oktubre 30, 2010}}</ref> ken Estados-Unidos Mexicanos,<ref>{{cite web\|url=http://www.tlahui.com/politic/politi99/politi8/con1857.htm \|title=Constitución Mexicana de 1857 \|publisher=Tlahui.com \|accessdate=Mayo 30, 2010}}</ref> nga amindagitoy ket naipatarus ti Ilokano a kas ti "Estados Unidos Mehikanos". Ti termino a República Mexicana, "Mehikano a Repubika" ket nausar idi kadagiti Linteg ti Batay-linteg ti 1836.<ref>[http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/01361697524573725088802/p0000001.htm Leyes Constitucionales de 1836]. Cervantes Virtual</ref> ==Administratibo a pannakabingbingay== {{Nangruna\|Dagiti politikal a pannakabingbingay ti Mehiko\|Listaan dagiti Mehikano nga estado babaen ti populasion}} Dagiti Estados Unidos Mehikanos ket maysa a pederasion dagiti tallo pulo ket maysa a nawaya ken dagiti naturay nga estado, a mangporma ti maysa a kappon nga agsansanay ti grado ti pannakaturay kadagiti [[~~Pederala~~Pederal a Distrito ti Mehikano\|~~Pederala~~Pederal a Distrito]] ken dagiti dadduma a [[teritorio (administratibo a panakabingbingay)\|teritorio]]. Ti tunngal maysa nga estado ket adda ti bukodna a ~~baya~~batay-linteg, [[kongreso]], ken maysa nga ukom, ken dagiti umili ket agbutbutos babaen ti [[dagus a butos\|dagus a panagbutos]] ti [[Listaan dagiti gobernador ti Mehikano nga estado\|gobernador]] para iti innem atawen a termino, ken dagiti pannakabangi kadagiti bukodda a maymaysa a kamara a kongreso ti estado para iti tallo a tawen a termino.<ref>{{cite web\|title=Artikulo 116\|work=Politikal a Batay-linteg ti Estados Unidos Mehikanos\|publisher=Kongreso ti Kappon ti Estados Unidos Mehikanos\|url=http://constitucion.gob.mx/index.php?idseccion=12\|accessdate=Oktubre 7, 2007}}</ref> Ti Pederal a Distrito ket maysa a naipangpangruna a politikla a pannakabingbingay a tagikua ti sibubukel a pederasion ken saan a ti maysa a naisangsangayan nga estado, ken iti kastoy, ad-adu ti naipatingga a lokal a papel a panagturay ngem dagiti estado ti pagilian.<ref>{{cite web\|title=Artikulo 112\|work=Politikal a Batay-linteg ti Estados Unidos Mehikanos\|publisher=Kongreso ti Kappon ti Estados Unidos Mehikanos\|url=http://constitucion.gob.mx/index.php?idseccion=12\|accessdate=Oktubre 7, 2007}}</ref> Linia 153: [[Papeles:El Castillo Stitch 2008 Edit 2.jpg\|thumb\|right\|[[Chichen Itza]]]] [[Papeles:Piramide de la Luna 072006.jpg\|thumb\|right\|Pakaimatangan ti ~~piramide~~piramida ti bulan idiay [[Teotihuacan]], ti maysa a dakkel a a kasakbayan ti Columbiano a siudad, nga adda dagiti adadu ngem 150,000 a nagtataeng idi katurayna idi maika-5 a siglo.]] [[Papeles:Xipe Totec mask Louvre MH 78-1-60.jpg\|thumb\|left\|Jade a maskara ti Azteca manipud ti maika-14 a siglo a mangipakpakita ti dios a ni [[Xipe Totec]].]]

Mehiko: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision