Wikipedia

Pagsasao nga Ilokano: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Inter-aktibo nga agbasabasa iti pakasaritaan
← Nadadaan nga urnosBarbaro nga urnos →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m Ni Lam-ang ket inyalisna ti panid Pagsasao nga Ilokáno iti Pagsasao nga Ilokano: ikkaten ti diakritiko
Saluyot (tungtungan | aramid)
6,170 edits
m panangilawlawag iti nagdumaan ken nagsupadian ti Ilokano ken/iti Iloko
Linia 26:
}}
 
Ti '''[[Ilokano]]''' (wenno Iloko, Iluko, Iloco, mabalin met nga Ilocano) ket maysa kadagiti kangrunaan a pagsasao (maikatlo a kadakkelan ti bilang ti agsasao) iti [[Pilipinas]]. Daytoy ti pagsasao a kangrunaan nga aramat ([[lingua franca]]) ti agarup isuamin a pakabuklan ti [[Amianan a Luzon]], nangruna iti [[Rehion ti Ilocos]], iti [[Tanap ti Cagayan]] ken iti adu a paset ti [[Abra]], [[Pangasinan]], ken [[Zambales]]. Adu met ti agsasao iti Iloko iti [[Nueva Ecija]], [[Tarlac]], [[Mindoro]] ken iti dadduma a probinsia iti [[Mindanao]].
 
Mairaman ti IlokoIlokano iti pamilia ti [[Sassao nga Austronesio]] a nagpuonan dagiti pagsasao kadagiti puro iti [[Pasipiko]] ken Umabagatan-a-Daya nga [[Asia]]. Kabagian ti Iloko dagiti nadumaduma a dildila kas iti [[Bahasa Indonesia]], [[Bahasa Melayu]], [[Maori]], [[Hawayano]], [[Malagasi]], ken [[Paiwan]].
 
Adda aganay a walo (8) [[riwriw]] ti agus-usar iti Iloko iti Pilipinas.
 
Adu a paset ti lubong, a napanan ken pagnanaedan dagiti [[Ilokano]], ti pakasarakan met iti dakkel a porsiento dagiti agsasao iti IlokoIlokano, kas kadagiti estado ti [[Hawaii]] ken [[California]] iti [[Estados Unidos]].
 
=== ''Iloko'' ken ''Ilokano'' ===
 
Ti awag wenno termino nga "Iloko" ken "Ilokano" awan paggidiatanna no ti pagsasao ti madakdakamat. Ti laeng pagdumaanna ket no dakamaten ti sao wenno pagsasao ken ti tao nga agsasao wenno agus-usar iti pagsasao (kas patneng wenno natibo nga agsasao). Kadawyan nga Iloko wenno Iluko ti awag iti sao wenno pagsasao, ket Ilokano met wennono iti tao. Nupay kasta, gagangayen a maawagan a kas Ilokano ti agpada a tao ken pasasao. IlocanoKaaduan no di man amin a natibo nga agsasao wenno agar-aramat iti taodaytoy a pagsasao ket awaganda iti Ilokano.
 
=== Panakaidasig ken dialekto ===
 
Ti IlokoIlokano ket isu ti kakaisuna a sanga ti pamilia lingguistika a Kordiliera ti Pilipinas, maibilang nga inauna wenno kabaketan kadagiti pagsasao iti amianan. Kakabsatna ti [[Pangasinense]], [[Ibanag]] ken dagiti nadumaduma a pagsasao iti kabambantayan ti [[Rehion Administratibo ti Kordiliera|Kordiliera]].
 
Dua ti makuna a dialekto ti IlokoIlokano: ti maawagan iti “Umamianan” wenno “nauneg nga IlokoIlokano,” pagsasao dagiti taga-Ilokos, ken ti “Umabagatan,” a kaaduan a pagsasao dagiti adda iti probinsia ti [[La Union]] ken [[Pangasinan]]. Agassideg ketdi dagitoy a dialecto. Bassit ti pagdumaanda, ti laeng panangibalikas iti letra nga ''e''.
 
Maysa laeng ti balikasna daytoy a letra para kadagiti "umamianan"—nakalukat, tengnga’t-sango, ken di nabukel a bokal. Dagiti met "umabagatan" ket dua ti balikasna. Kas kadagiti "umamianan," no ti sao ket ganggannaet ti naggapuananna, wenno nakarikep, ket impalikud, ken di nabukel a bokal, no ti agsarita ket patneng nga Ilokano. Daytoy a panangibalikas ket naiseknan iti pagsasao dagiti sabsabali kas iti [[Pagsasao a Pangasinense|Pangasinense]] ken [[Pagsasao a Kankanaey|Kankanaey]].
 
Saan ketdi a madlaw unay dagitoy a naggidiatan kadagiti talaga a patneng nga [[Ilokano]] iti man abagatan wenno abagatan nga Ilocos. Madlaw laeng ti naiduma a panangibalikas iti ''e'' kadagiti saan a patneng nga Ilokano wenno dagiti nasanay iti [[Tagalog]] wenno [[Pagsasao nga Ingglés|Ingglés]] a saan unayen nga agsasao iti IlokoIlokano. Wenno dagiti nakasursuro iti IlokoIlokano a saan a natibo nga Ilokano (kas pagarigan maysa a natibo a Tagalog wenno [[Pagsasao a Cebuano|Bisayano]] a nakasursuro nga agsao iti IlokoIlokano).
 
Dagiti patneng nga Ilokano ken umiiloko, maymaysa ti panangisaoda iti letra ''e'' kadagiti balikas a kas koma ''"wen," "met," "bedbed," "ilem," "isem," "panagem," "nakem," "timel," "belleng," "aweng," "palileng," "baket," "ubet," "gawed," "kerret," "siket," "lengleng" "alimuteng," "alsem," "pekkel," "kuribetbet," "pamulinawen"'' ken dadduma pay.
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/wiki/Pagsasao_nga_Ilokano"