Wikipedia

Aristoteles: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Inter-aktibo nga agbasabasa iti pakasaritaan
← Nadadaan nga urnosBarbaro nga urnos →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m (via AWB script)
m (via AWB script)
Linia 1:
{{Infobox pagilianpilosopo
|region = Lumaud a pilosopia
|native_name = {{patubo a nagan|es|República Argentina}}
|era = [[Taga-ugma a pilosopia]]
|conventional_long_name = Arhentino a Republika
|color = #B0C4DE
|common_name = Arhentina
|image = Aristotle Altemps Inv8575.jpg
|image_flag = Flag of Argentina.svg
|caption = Marmol a busto ni Aristoteles. Romano a kopia manipud ti Griego a gambang nga orihinal babaen ni [[Lysippus]] c. 330 BC. Ti alabastror a manto ket moderno.
|image_coat = Coat of arms of Argentina.svg
|name ={{lang|grc|Ἀριστοτέλης}}, ''Aristotélēs''
|national_motto = {{lang|es|"[[En unión y libertad]]"}}</sup>{{spaces|2}}<small>(Espaniol)<br />({{lang-ilo|Iti Panagkaykaysa ken Panakawayawayas}})
|birth_date =384 SK<br />[[Stageira]], [[Chalcidice]]
|national_anthem = {{lang|es|"[[Argentine National Anthem|Himno Nacional Argentino]]"}}</sup>{{spaces|2}}<small>(Espaniol)<br />({{lang-ilo|Nailian a Kanta ti Arhentino}})<br /><center>[[Papeles:United States Navy Band - Himno Nacional Argentino.ogg]]</center>
|death_date =322 SK (edad 61 wenno 62)<br />[[Euboea]]
|image_map = Argentina_orthographic.svg
|nationality = [[Tattao a Griego|Griego]]
|map_width = 220px
|school_tradition = [[Peripatetiko a pagadalan]]<br />[[Aristotelianismo]]
|map_caption = {{map caption |location_color=Berde}}<p style="margin-top:0;margin-bottom:-2px;line-height:1em;"><span style="font-size:11px;">Nota: Ti Arhentino a panagadal iti [[Arhentino nga Antartika|Antartika]] (panagtuton ti [[Antártika|Chileano]] ken [[Teritorio nga Antartiko ti Britaniko|Britaniko]] nga Antartiko nga inal-ala) a mairaman ti [[Supiat a pannakaturayan ti Is-isla ti Falkland|Is-isla ti Falkland]], [[Suppiat a pannakaturayan ti Abagatan a Georgia ken Abagatan nga Is-isla ti|Abagatan a Georgia, ken the Is-isla ti Abagatan a Sandwich]] (tartaripatuen babaen ti Nagkaykaysa a Pagarian) a naipakita ti napusasaw a berde.
|main_interests = [[Pisika]], [[Metapisika]], [[Daniw]], [[Teatro]], [[Musika]], [[Retoriko]], [[Politika]], [[Gobierno]], [[Etika]], [[Biolohia]], [[Soolohia]]
|capital = [[Buenos Aires]]
|notable_ideas = [[Nabalitokan a pakatengngaan (pilosopia)|Nabalitokan a pakatengngaan]], [[Rason]], [[Lohika]], [[Silogismo]], Regget
|latd= 34 | latm= 36 | latNS = S
|influences = [[Parmenides]], [[Sokrates]], [[Plato]], [[Heraklito]], [[Demokrito]]
|longd= 58|longm= 23 |longEW = W
|influenced = Gangani amin a [[Lumaud a pilosopia]] a simmaruno kalpasan dagiti obrana; [[Alehandro ti Natan-ok]], [[Avicenna]], [[Averroes]], [[Maimonides]], [[Albertus Magnus]], [[Thomas Aquinas]], [[Duns Scotus]], [[Ptolemy]], [[Nicolaus Copernicus|Copernicus]], [[Galileo]], ken kaaduan kadagiti [[Islamiko a pilosopia]], [[Hudio a pilosopia]], [[Kristiano a pilosopia]], [[siensia]] ken'''[[Listaan dagiti mannurat a naimpluensian babaen ni Aristoteles|adu pay...]]'''.
|largest_city = capital
|official_languages = [[Pagsasao nga Espaniol|Españiol]] <small>(''[[de facto]]'')</small>
|ethnic_groups = 86.4% [[Dagiti Arhentino iti Europa a nagtaudan|Europa]] <br />8.5% [[Mestiso]]<br />3.3% [[Arabe nga Arhentino|Arabe]]<br />1.6% [[Patneng a tattao idiay Arhentina|Amerindian]]<br />0.4% [[Asiano nga Arhentino|Asiano]] ken dadduma pay
|ethnic_groups_year = 2005<ref name=encuesta>{{cite web|url=http://www.indec.gov.ar/webcenso/ECPI/index_ecpi.asp|publisher=Nailian a Pagadalan ti Estadistika ken Senso iti Arhentina|title=Encuesta Complementaria de Pueblos Indígenas 2004–2005}} {{es ikono}}</ref>
|demonym = [[Arhentino a tattao|Arhentino]]
|government_type = [[Pederal a republika|Pederal]] a [[Pannakabagi a demokrasia|pannakabagi]] a [[panag-presidente a sistema|panag-presidente]] a republika
|leader_title1 = [[Presidente iti Arhentina|Presidente]]
|leader_name1 = [[Cristina Fernández de Kirchner]]
|leader_title2 = [[Bise Presidente iti Arhentina|Bise Presidente ken Presidente iti Senado]]
|leader_name2 = <br />[[Amado Boudou]]
|leader_title3 = [[Korte Suprema ti Arhentina|Presidente ti Korte Suprema]]
|leader_name3 = [[Ricardo Lorenzetti]]
|legislature = [[Nailiana Kongreso ti Arhentina|Kongreso]]
|upper_house = [[Senado ti Arhentina|Senado]]
|lower_house = [[Kamara dagiti Deputado ti Arkhentina|Kamara dagiti Deputado]]
|sovereignty_type = [[Panakawayawayas]]
|sovereignty_note = manipud ti [[Imperio ti Españiol|España]]
|established_event1 = [[Mayo a Rebolusion]]
|established_date1 = 25 Mayo 1810
|established_event2 = [[Panakairangarang ti Panakawayawayas ti Arhentino|Nairangarang]]
|established_date2 = 9 Hulio 1816
|established_event3 = [[Batay-linteg ti Arhentino|Agdama a batay linteg]]
|established_date3 = 1 Mayo 1853
|area_rank = Maika-8
|area_magnitude = 1_E12
|area_km2 = 2791810
|area_sq_mi = 1068302
|area_footnote =
|percent_water = 1.1
|population_estimate =
|population_estimate_rank =
|population_estimate_year =
|population_census = 40,117,096<ref>{{cite web|url=http://www.buenosairesherald.com/article/77606/argentinas-population-at-40-117096-says-indec|title=Ti populasion ti Arhentina iti 40, 117,096, nga inbaga ti INDEC|author=[http://www.buenosairesherald.com Buenos Aires Herald]}}</ref>
|population_census_year = 2010
|population_census_rank = Maika-32
|population_density_km2 = 14.49
|population_density_sq_mi = 37.53
|population_density_rank = Maika-207
|GDP_PPP = $710.7&nbsp;billion<ref name=imf-2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/02/weodata/weorept.aspx?sy=2011&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=50&pr1.y=11&c=213&s=NGDP%2CNGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Argentina — World Economic Outlook Database, Septiembre 2011 |publisher=Imf.org |date=2006-09-14 |accessdate=2012-01-07}}</ref>
|GDP_PPP_rank = Maika-22
|GDP_PPP_year = 2011
|GDP_PPP_per_capita = $17,376<ref name=imf-2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank = Maika-51
|GDP_nominal = $435.2&nbsp;bilion<ref name=imf-2/>
|GDP_nominal_rank = Maika-27
|GDP_nominal_year = 2011
|GDP_nominal_per_capita = $10,640<ref name=imf-2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank = Maika-62
|Gini_year = 2011 <!-- use the year to which the data refers, not the publication year-->
|Gini_change = decrease <!--increase/decrease/steady-->
|Gini = 43.6 <!--number only-->
|Gini_ref = <ref name=gini>{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |title= GINI index (World Bank estimate) |publisher= World Bank |accessdate= 19 Pebrero 2015}}</ref>
|Gini_rank =
|HDI_year = 2013 <!-- use the year to which the data refers, not the publication year-->
|HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady-->
|HDI = 0.808 <!--number only-->
|HDI_ref = <ref name=hdi>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf|title=Human Development Report 2014 – Summary|format=PDF|publisher=United Nations Development Programme|place=New York, NY, USA|year=2014|pages=15, 16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140727205555/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf|archivedate=27 Hulio 2014|deadurl=no}}</ref>
|HDI_rank = Maika-49
|currency = [[Arhentino a piso|Piso]] ([[Doliar a senial|$]])
|currency_code = ARS
|time_zone = [[Oras idiay Arhentina|ART]]
|utc_offset = −3
|date_format = dd.mm.yyyy ([[Kadawyan a panawen|CE]])
|drives_on = kanawan (tren ti kanagid)
|cctld = [[.ar]]
|calling_code = [[+54]]
}}
<!--{{Aristotelianismo}}-->
[[Papeles:ViñedoCafayate.jpg|thumb|right|250px|Salta.]]
Ni '''Aristoteles''' ({{lang-grc|Ἀριστοτέλης}}, ''Aristotélēs'') (384 SK&nbsp;– 322 SK)<ref>A dagitoy a saan a nasuppiatan a petsa (ti iimuna akagudua ti Olimpiada a tawen idi 384/3, ken idi 322 a kalpasan idi pimmusay ni Demosthenes) ket husto ken naipakitana babaen ni [[August Boeckh]] (''Kleine Schriften'' VI 195); para iti adu pay a panakitungtungan, kitaen ti [[Felix Jacoby]] iti ''[[FGrHist]]'' 244 F 38. Ingemar Düring, ''Aristoteles iti Taga-ugma a Biograpiko a Tinawtawid'', Göteborg, 1957, p. 253.</ref> ket maysa idi a [[Tattao a Griego|Griego]] a [[Pilosopia|pilosopo]] ken [[erudito]], maysa nga estudiante ni [[Plato]] ken maestro ni [[Alehandro ti Natan-ok]]. Dagiti sinursuratna ket nakasakup kadagiti adu a suheto, a mairaman ti [[Pisika (Aristoteles)|pisika]], [[metapisika]], [[Daniw (Aristoteles)|daniw]], [[teatro]], [[musika]], [[lohika]], [[retoriko]], [[lingguistika]], [[politika]], [[gobierno]], [[etika]], [[biolohia]], ken [[soolohia]]. A kinaduana ni [[Plato]] ken ni [[Socrates]] (maestro ni Plato), ni Aristoteles ket maysa kadagiti nangruna a nangipatakder a pigura iti Lumaud a pilosopia. Dagiti sinursurat ni Aristotles ket isu dagiti immuna a nagpartuat ti konprehensibo a sistema iti [[Lumaud a pilosopia]], a sumakop kadagiti [[moralidad]], [[estetika]], [[lohika]], [[siensia]], [[politika]], ken [[metapisika]].
Ti '''Arhentina''' {{IPAc-en|audio=en-us-Argentina.ogg|ˌ|ɑr|dʒ|ən|ˈ|t|iː|n|ə}}, opisial nga '''Arhentino a Republika''' ({{lang-es|link=no|República Argentina}} {{IPA-es|reˈpuβlika aɾxenˈtina|}}), ket isu ti maikadua a kadakkelan a pagilian idiay [[Abagatan nga Amerika]] babaen ti kadakkel ti daga, kalpasan ti [[Brasil]]. Naibuklan a kasla [[Pederalismo|pederasion]] dagiti 23 a [[Dagiti probinsia iti Arhentina|probinsia]] ken maysa a [[naturayan a siudad]], ti [[Buenos Aires]]. Isu daytoy ti [[Listaan dagiti pagilian ken territorio babaen ti dagup a kadakkel|maikawalo]] a kadakkelan a pagilian iti lubong babaen ti kadakkel ti daga ken ti kadakkelan kadagiti [[Hispanopona|agsasao ti Espaniol a pagpagilian]].
 
Ti panakaimatangan ti Aristotles kadagiti [[Aristoteliano a pisika|maipapan iti bagi a siensia]] ket nalatak a nangsuksukog ti mediebal a pannakaeskolar, ken dagiti inpluensiada ket gimmay-at iti [[Renasimiento]], urayno dagitoy ket nasukatan babaen ti [[Klasiko a mekanika|Newtoniano a pisika]]. Kadagiti soolohiko a siensia, adda dagiti napalpaliiwna ket napasingkedan a dagitoy ket napudno idi laeng maika-19 a siglo. Dagiti obrana ket naglaon kadagiti kasapaan a naamammuan a pormal a panagadal iti lohika, ken dagitoy ket nainayon idi naladaw a maika-19 siglo iti moderno a [[pormal a logika]]. Iti metapisika, ti [[Aristotelianismo]] ket adda ti nalatak nga inpluensia iti [[Dagiti Hudio-Islamiko a pilosopia (800 - 1400)|pilosopiko ken teolihiko a panagpanpanunot iti Islamiko ken Hudio a tinawtawidan]] iti [[Tengnga a Panawen]], ken agtultuloy nga aginipluensia ti [[Kristiano a Teolohia]], a naipangpangruna ti [[eskolastisismo|eskolastiko]] a tinawtawid iti [[Katoliko a Simbaan]]. Dagiti etikana, a kanayon a nakainpluensia, ket nakagun-od ti napabaro a panagayat iti moderno panakapartuat iti [[kinasingpet nga etika]]. Amin nga aspeto ti polosopia ni Aristoteles ket agtultuloy a banag ti aktibo nga akademiko a panagadal tatta nga aldaw. Urayno ni Aristoteles ket nagsurat kadagiti adu ken napintas a tratado ken dialogo (ni [[Cicero]] ket nangipalpalawag kadagiti literario nga estilona a kas ti maysa a "karayan ti balitok"),<ref>{{cite web
== Dagiti nagibasaran ==
| last =Cicero
{{Reflist}}
| first =Marcus Tullius
 
| coauthors =
== Dagiti silpo ti ruar ==
| title =flumen orationis aureum fundens Aristoteles
*[http://www.argentina.ar Opisial a website] {{es icon}}
| work =Academica
| publisher =
| date =106SK-43SK
| url =http://www2.cddc.vt.edu/gutenberg/1/4/9/7/14970/14970-h/14970-h.htm#BkII_119
| doi =
| accessdate =25-Enero-2007}}</ref> naipanunotan a kaaduan kadagiti sinursuratna ket napukaw tattan ken adda laeng ti agarup a maysa a pagkatlo kadagiti orihinal nga obrana ti nabatbati.<ref>[[Jonathan Barnes]], "Biag ken Obra" iti ''Ti Cambridge a Kumaduaan iti Aristoteles'' (1995), p. 9.</ref>
 
{{pungol-nangruna}}
 
==Paammo ken dagiti nagibasaran==
{{Latinunion}}
{{Reflist|30em}}
 
==Dagiti silpo ti ruar ==
{{commons-inline|Aristotle|Aristoteles}}
 
{{Turay a panagtengngel|VIAF=7524651|GND=118650130|LCCN=n/79/4182}}
 
{{DEFAULTSORT:Aristoteles}}
[[Kategoria:Arhentina| ]]
[[Kategoria:Dagiti384 pagilianSK a nagbeddengan ti Taaw Atlantikopannakaipasngay‏‎]]
[[Kategoria:Dagiti322 pederalSK anga pagilianipupusay]]
[[Kategoria:DagitiAristoteles| dati a kolonia ti Espana]]
[[Kategoria:G15Dagiti akademiko a pagpagilianpilosopo]]
[[Kategoria:G20 a pagpagilian]]
[[Kategoria:Dagiti liberal a demokrasia]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Mercosur]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Kappon ti Pagpagilian ti Abagatan nga Amerika]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian]]
[[Kategoria:Dagiti republika]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ti Abagatan nga Amerika]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian nga agsasao ti Espaniol]]
[[Kategoria:Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1816]]
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/wiki/Aristoteles"