Sicilia: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m binaliwan ti nagan ti kategoria (via AWB script)
m España→Espania
Linia 43:
Ti Sicilia ket mabirukan idiay tengnga a Mediteraneo. Daytoy ket gumay-at manipud ti ungto ti [[Apennine a peninsula]] a nakasinaan daytoy babaen ti akikid a [[Ilet ti Messina]], a mapan idiay aplaya ti Amianan nga Aprika. Ti kangrunaan a dulon daytoy ket ti [[Bantay Etna]], nga iti {{convert|3320|m|abbr=on}} ket isu ti katayagan nga aktibo a [[bulkan]] idiay Europa ken maysa kadagiti kaaktiboan iti lubong. Ti isla ket adda ti kayarigan a [[Mediteraneo a klima]].
 
Ti kasapaan nga arkeolohiko nga ebidensia ti panagtaeng ti tao ti isla ket napetsaan manipud idi kasapaan ti 8000 BC. Iti agarup a 750 BC, ti Sicilia ket nagbalin a maysa a [[Tattao a Griego idiay Italia|Griego a kolonia]] ken para kadagiti sumaganad a 600 a tawtawen daytoy ket sitio idi ti [[Griego-Punico a gubgubat|Griego-Punico]] ken [[Punico a Gubgubat|Romano-Punico a gubgubat]], a naipatingga nga adda ti [[Romano a Republika|Romano]] a [[Panakadadael ti Kartago|panakadadael]] ti [[Pakasaritaan ti Kartago|Kartago]]. Kalpasan ti panakatnag ti [[Romano nga Imperio]] idi maika-5 a siglo AD, ti Sicilia ket kankanayon a nabalbaliwan kadagiti nagtengtengngel, ken idi las-ud ti nasapa a Tengnga a Panpanawen daytoy ket tinurayan babaen dagiti [[Bandalos]], [[Ostrogodos]], dagiti [[Bisantino nga Imperio|Bisantino]], dagiti [[Emirato ti Sicilia|Arabo]] ken dagiti [[Normano apanagrukma ti akinabagatan nga Italia|Normano]]. Iti kaladawan, ti [[Pagarian ti Sicilia]] ket nagpaut ti baetan ti 1130 ken 1816, a pinarparukma kadagiti balangat ti [[Balangat ti Aragon|Aragon]], [[Balangat ti EspañaEspania|EspañaEspania]], ti [[Nasantuan aRomano nga Imperio]], ken ti kanunpalan dagiti [[Borbones]], idi ti [[Pagarian dagiti Dua a Sicilia]]. Daytoy idi ket [[Italiano a panagkaykaysa|naipagkaykaysa]] kadagiti amian a paset ti Italia idi 1860, ngem ti simmarsaruno a panakarebba ti ekonomiko ket nangiturong ti maysa nga [[Italiano a diaspora|allon ti emigrasion]], separatismo, ken ti irurumsua ti [[Mapia]], a dagiti kriminal anga araramidda ket nangikaso kadagiti parikut aginggana ti tatta nga aldaw. Kalpasan ti [[pannakaipasngay ti Italiano a Republika]] idi 1946, ti Sicilia ket naikkan ti naipangpangruna a kasasaad a kas maysa a naturay a rehion.
 
Ti Sicilia ket adda ti nabaknang ken naisalsalumina a kultura, a naipangpangruna iti kapanggepan dagiti arte, [[Musika ti Sicilia|musika]], literatura, [[Siciliano a panagluto|panagluto]], [[Siciliano a Baroko|architektura]] ken [[pagsasao a Siciliano|pagsasao]]. Ti Sicilia ket agtengtengngel pay ti kinapangruna para iti [[arkeolohiko]] ken dagiti taga-ugma a sitio a kas ti [[Necropolis ti Pantalica]], ti [[Valle dei Templi|Ginget dagiti Templo]] ken ti [[Selinunte]].