Rebision manipud idi 00:41, 13 Enero 2015 urnosen Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Nagsimpa ti panangiletra/gramatika ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 16:12, 21 Septiembre 2015 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Nagsimpa ti panangiletra/gramatika Barbaro nga urnos →
Linia 1: [[Papeles:World map indicating tropics and subtropics.png\|thumb\|right\|200px\|Dagiti nadumaduma a sona ti heograpia]] Iti [[heograpia]], dagiti '''kalalainganna''' wenno '''temperado''' a [[latitud]] iti [[globo]] ket naisanglad iti nagbaetan ti [[tropiko]] ken dagiti [[rehion ti polar]].<ref>{{cite web \| url=http://www.educationscotland.gov.uk/weatherandclimatechange/climate/worldclimates/temperate.asp \| title =Weather & climate Change Climates around the world \| author =''Education Scotland'' \| publisher =educationscotland.gov.uk}}</ref> Dagiti panagbalbaliw kadagitoy a rehion a nagbaetan ti [[kalgaw]] ken [[~~kalamiisan~~panaglalam-ek]] ket kadawyan a relatibo a moderado, imbes a nakaro a napudot wenno nalamiis. Nupay kasta, iti dadduma a luglugar, kasla idiay [[Asia]] ken sentral nga [[Amianan nga Amerika]], dagitoy a panagduduma a nagbaetan ti kalgaw ken ~~kalamiisan~~panaglalam-ek ket mabalin a nakaro gapu ta dagitoy a lugar ket adayoda manipud ti baybay, a gapuanan dagitoy ket kaadda ti [[kontinental a klima]]. Kadagiti rehion a naikeddeng a tropikal, dagiti lokalidad kadagiti nangato nga [[altitud]] (kasla dagiti paset tie [[Andes]]) ket mabalin nga addaanda iti kalalainganna a [[klima]]. ==Dagiti sona ken klima== Ti '''amianan a kalalainganna a sona''' ket gumay-at manipud ti [[Tropiko ti Kanser]] (agarup a 23.5° amianan a latitud) aginggana idiay [[Sirkulo ti Artiko]] (agarup a 66.5° amianan a latitud). Ti '''abagatan a kalalainganna a sona''' ket gumay-at manipud ti [[Tropiko ti Kaprikornio]] (agarup a 23.5° abagatan a latitud) aginggana idiay [[Sirkulo ti Antartiko]] iti agarup a 66.5° abagatan a latitud). <ref>{{cite book \|last= McColl \|first= R. W. \|title= Encyclopedia of World Geography, Volume 1 \|location= New York \|publisher= Facts on File \|date= 2005 \|page= 919 \|series= (Facts on File Library of World Geography) \|ISBN= 0-816-05786-9}}</ref><ref>{{cite web \|url= http://www.encyclopedia.com/topic/Daylight.aspx \|title= Solar Illumination: Seasonal and Diurnal Patterns \|publisher= Encyclopedia.com \|accessdate= Oktubre 4, 2012}}</ref> Ti kalalaingann a klina ket adu pay a manginayon ti '''[[subtropikal a klima]]''' dagiti karuay: subtropikal a medio-desierto/[[desierto]], nadam-eg a subtropikal, ~~ocseaniko~~oseaniko a subtropikal ken [[Mediteraneo a klima]]. Nupay kasta, kadawyan a ti kalalainganna a klima ket maysa kadagiti uppat a sona ti klima ti lubong (malaksid dagiti [[polar a klima\|sona ti polar]], [[subtropikal a klima\|subtropikal]], ken [[tropikal a klima\|tropikal]]). Ti '''[[oseaniko a klima\|maritimo a klima]]''' ket maapektaran babaen dagiti [[taaw]], ken mangtulong daytoy a mangtalinaay kadagiti natalna met a temperatura iti amin a paset ti tawen. Kadagiti kalalainganna a sona ti kaaduan a pul-oy ti angin ket manipud ti laud, isu a ti igid dagiti temperado a kontinente ket kaaduanda a makasanay iti daytoy a maritimo a klima. Dagiti kastoy a rehion ket mairaman ti [[Akinlaud nga Europa]], ken akinlaud nga [[Amianan nga Amerika]] kadagiti latitud a nagbaetan ti 40° ken 60° amianan (65°N idiay Europa). Ti '''[[Kontinental a klima\|kontinental]]''', '''[[namaga bassit a klima\|namaga-bassit]]''' ken '''[[namaga a klima\|namaga]]''' ket kadawyan a mabirukan iti akin- uneg ti daga, nga addaan iti napudpudot a kalgaw ken nalamlamiis a ~~kalamiisan~~panaglalam-ek. Ti pannankapukaw ti pudot ken resepsion ket tulongan babaen ti nawatiwat a masa ti daga. Idiay Amianan nga Amerika, ti [[Nabato a Banbantay]] ket agtignay a kas panglapped ti klima iti maritimo nga angin nga agpulpul-oy manipud ti laud, ken agpartuat ti namaga bassit ken kontinental a klima iti daya.<ref>{{cite web \|url= http://old.thesustainabilitycouncil.org/climates/temperate/default.php \|date= 2008 \|title= Ti Temperado a Klima \|publisher= The International Sustainability Council \|quote= ...ti nailinia ti amianan-abagatn a Nabato aBanbantay ket agtignay a kas lapped ti klima iti kalalainganna a maritimo nga angin nga agpulpul-oy manipud ti laud. \|accessdate= Oktubre 4, 2012}}</ref><ref>{{cite web \|url= http://www.swissuniversity.ch/print/country-climate.htm \|title= Klima ti Suisa \|publisher= Swiss University \|quote= Ti [[Alpes]] ket agtigtignay a kas lapped ti klima: Ti Akin-abagatan a Suisa, a nagruna a maimpluensiaan babae ti [[Baybay Mediteraneo]], ket nailaslasin babaen ti nasaysayaat a klima ngem ti Akin-amianan a Suisa. \|accessdate= Oktubre 4, 2012}}</ref><ref>{{cite journal \|url= http://usatoday30.usatoday.com/weather/tg/wrnshdw/wrnshdw.htm \|last= Brinch \|first= Brian \|date= 2007-11-01 \|title= Kasano a dagiti banbanaty ket maimpluensianna dagiti tabas ti panagtudtudo \|journal= USA Today \|location= Tysons Corner, Virginia \|publisher= Gannett \|issn= 0734-7456 \|quote= Kas agpangato ti angin kadagiti banatay, kasla dagiti Sariap a Bambantay ti Washington, daytoy ket mapilit nga agpangato. Ti agpangato nga angin ket malamiisan, maubbawan, ken agtudo kadagiti lokasion a mabirukan kadagiti agpababa a bakras, kasla ti [[Seattle]]. No agpababa ti angin iti likud a bangir ti banatay a mapan iti [[Spokane]], daytoy a mapekkelan, papudotenna ken pamaganna daytoy. Daytoy a panaglenned ti namaga nga angin ket agpataud ti anniniwan ti tudo, iti agpangato a bantay nga addaan ti basbassit a tudo ket abungot ti ulep.\|accessdate= Oktubre 4, 2012}}</ref> Idiay [[Europa]], ti maritimo a klima ket makapabaelan a mangipatalna ti temperatura iti akin-uneg ti daga, gapu ti nangruna a kabambanatayan – ti [[Alpes]] – daytoy ket naiturong iti daya-laud (malaksid ti daya a lugar ti atiddog a [[Banbanaty ti Eskandinabia\|kabambanatayan ti Eskandinabia]]). Ti kaaduan a populasion ti lubong ket agnaed kadagiti kalalainganna a sona (no maipalawag a buklen pay dagiti subtropiko), ken naipangpangruna idiay [[Akin-amianan a Hemisperio]] gapu ti kadakkel ti masa ti daga.<ref>{{cite book \|last= Cohen \|first= Joel E. \|author2= Christopher Small \|chapter= Hypsographic demography: The distribution of human population by altitude \|title= Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Vol. 95 \|location= Washington, D.C. \|publisher= The Academy \|date= Nobiembre 24, 1998 \|url= http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC24316/ \|pages= 14009–14014\|accessdate= Septiembre 19, 2012}}</ref>

Kalalainganna a klima: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision