Marso: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Ti '''Marso''' ket isu ti maika-3 a [[Bulan (panawen)|bulan]] ti [[tawen]] dagiti [[kalendario a Huliano]] ken [[kalendario a Gregoriano|Gregoriano]] . Daytoy ket maysa kadagiti pito a bulan nga addaan iti kaatidog iti 31 nga [[aldaw|al-aldaw]]. Idiay [[Akin-amianan a Hemisperio]], ti [[Meteorolohia|meteorolohikal]] a panangrugi iti [[primabera]] ket mapasamak iti umuna nga aldaw iti Marso. Ti [[ekuinokso ti Marso]] iti maika-20 wenno maika-21 ket mangmarka ti [[Bernal nga ekuinokso|astronomikal a panangrugi iti primabera]] idiay Akin-amianan a Hemisperio ken ti panangrugi ti [[otonio]] idiay Akin-abagatan a Hemisperio, a ti [[Septiembre]] ket ti ti tiempo a kapada ti Marso iti Akin-amianan a Hemisperio.

Ti nagan a Marso ket nagtaud manipud iti [[Pagsasao a Latin|Latin]] iti ''[[Martius (bulan)|Martius]]'', ti umuna a bulan iti kasapaan a [[kalendario a Romano]]. Daytoy ket nainaganan kenni [[Martre (mitolohia)|Marte]], ti [[Listaan dagiti diosen ti Romano|dios ti Romano]] iti gubat a naikeddeng pay a kas ti guardia ti agrikultura ken maysa a puon ti tattao a Romano babaen dagiti annakna a lalaki a ni [[Romulus ken Remus]]. Ti bulanna iti ''Martius'' ket isu idi ti pangrugian iti tiempo para iti panagtalon ken pannakigubat,<ref>Mary Beard, John North, ken Simon Price, ''Religions of Rome'' (Pagmalditan ti Unibersidad ti Cambridge, 1998), pp. 47–48 ken 53.</ref> ken dagiti [[Dagiti piesta ti Romano|piesta]] a natengngel a pammadayaw kaniana ket naipada babaen dagiti dadduma iti Oktubre, ken naipatingga ti tiempo para kadagitoy nga aktibidad.<ref>Michael Lipka, ''Roman Gods: A Conceptual Approach'' (Brill, 2009), p. 37. Dagiti panirigan ni Georg Wissowa kadagiti piesta ni Marte a nangikuadro ti tiempo ti kampania ti militar ket naipukpok babaen ni C. Bennett Pascal, "October Horse," ''Harvard Studies in Classical Philology'' 85 (1981), p. 264, nga agraman iti bibliograpia.</ref> Ti ''Martius'' ket mabalin a nagtultuloy nga isu ti umuna a bulan ti tawen ti kalendario a Romano aginggana idi 153 SK,<ref>H.H. Scullard, ''Festivals and Ceremonies of the Roman Republic'' (Pagmalditan ti UNibersidad ti Cornell, 1981), p. 84; Gary Forsythe, ''Time in Roman Religion: One Thousand Years of Religious History'' (Routledge, 2012), p. 14 (iti di pannakaikeddeng idi napasamak ti panagbaliw).</ref> ken dagiti nadumaduma a [[Relihion iti Taga-ugma a Roma|relihioso a rambakan]] iti umuna akaguduaa kagudua iti bulan ket kasisigud idi a dagiti rambakan ti [[baro a tawen]].<ref>Scullard, ''Festivals and Ceremonies of the Roman Republic'', p. 85ff.</ref> Uray idi [[naladaw a kinaugma]], dagiti [[Romano a mosaiko]] a nangiladawan kadagiti bulan ket sagpaminsanda nga umuna a nangikabkabil ti Marso.<ref>Aïcha Ben Abed, ''Tunisian Mosaics: Treasures from Roman Africa'' (Getty Publications, 2006), p. 113.</ref>

Iti [[Pagsasao a Pinlandes|Pinlandes]], ti bulan ket tinawtawagan iti ''maaliskuu'', a naipammatina a nagtaud manipud iti ''maallinen kuu'', iti las-ud ti Marso, ti Daga ket kanungpalanna a mabalin a makita iti sirok ti niebe (nupay kasta, naisingasing payen dagiti nadumaduma a teoria iti etomolohia). Iti [[Pagsasao nga Ukraniano|Ukraniano]], ti bulan ket tinawtawagan iti ''березень'', a ti kayatna a sawen ket ''kayo ti betula'', ken březen iti Tseko. Dagiti naipakasaritaan a nagan ti Marso ket mairaman ti [[Pagsasao a Sahon|Sahon]] iti ''Lentmonat'', a nainaganan manipud iti [[ekuinokso ti Marso]] ken ti panagin-inut nga iyaatiddog dagiti aldaw, ken ti kanungpalan a birngas ti [[Kuaresma]]. Dagiti [[Tattao a Sahon|Sahon]] ket tnawtawagandatinawtawaganda pay ti Marso a kas ''Rhed-monat'' wenno ''Hreth-monath'' (naal manipudnaala manipud iti diosenda a ni ''Rhedam''/''Hreth''), ken dagiti [[Tattao nga Anglo|Anglo]] ket tinawtawaganda iti ''Hyld-monath''. Iti [[Pagsasao nga Eslobeno|Eslobeno]], ti tradisional a nagan ket ''sušec'', a ti kayatna a sawen ket ti bulan a ti daga ket namagan tapno mabalinen a talonen. Ti nagan ket immuna a naisurat idi 1466 iti manuskrito ti Škofja Loka. Naus-usar pay dagiti dadduma a nagan, kas pagarigan ti ''brezen'' ken ''breznik'', "ti bulan dagitdagiti betula".<ref name="KoledarDPG2007">{{cite journal |url=http://www.dobrova-polhovgradec.si/doc/priponke/koledar%20prir%2007%20zadnji.pdf |title=Koledar prireditev v letu 2007 in druge informacije občine Dobrova–Polhov Gradec |language=Eslobeno |trans_title=The Calendar of Events and Other Information of the Municipality of Dobrova–Polhov Gradec <!--|issn=C505-5857 -->|publisher=Municipality of Dobrova-Polhov Gradec |year=2006}}</ref> Ti [[Pagsasao a Turko|Turko]] a balikas ti ''Mart'' ket naited kalpasan ti nagan ti ''[[Marte]]'' ti dios.