Himalaya: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Lam-ang (tungtungan | aramid) m Nagsimpa kadagiti biddut ti CS1, panangiletra |
Lam-ang (tungtungan | aramid) m Nagsimpa kadagiti naulit a parametro |
||
Linia 36:
==Ekolohia==
{{Nangruna|Elolohia ti Himalaya}}
Dagiti mula ken ayup ti Himalaya ket agdumaduma babaen ti klima, tudo, kangato, ken dagiti daga. Dagiti panagbalbaliw ti klima ket sumakup mabnipud ti tropikal a babba ti kabambantayan aginggana iti permanente a yelo ken niebe kadagiti kangatuan pantok. Iti kangatuan a lugar ti [[Tropiko ti Kanser]], ti permanente [[linia ti niebe]] ket isu kadagiti kangatuan iti lubong iti agarup a {{pagbaliwen|5500|m|ft|-2}}.<ref>{{cite journal|last1=Shi|first1=Yafeng|last2=Xie|first2=Zizhu|last3=Zheng|first3=Benxing|last4=Li|first4=Qichun|url=http://itia.ntua.gr/hsj/redbooks/126/iahs_126_0111.pdf|title=Pannakaiwarwaras, Langa ken
Ti naisangsangayan a kabaknang ti agsabsabong ken mulmula ti Himalaya ket mapmapan kadagiti estruktural ken komposisional a panagbalbaliw gapu ti [[panagbalbaliw ti klima]]. Ti panagpangato ti temperatura ket mabalin a mangiyalis kadagiti nadumaduma a sebbangan kadagiti nangatngato nga elebasion. Ti kabakiran ti diraan ket pinarparukma babaen dagiti kabakiran ti pino idiay rehion ti Garhwal Himalaya. Adda dagiti reporta dagiti nasapa a panagsabsabong ket panagbungbunga kadagiti sebbangan ti kayo, a naipangpangruna ti [[rododendro]], [[mansanas]] ken ''[[Myrica esculenta]]''. Ti kangatuan nga ammo a sebbangan ti kayo idiay Himalayas ket ti ''Juniperus tibetica'' a mabirukan idiay {{pagbaliwen|4900|m|ft|-1}} idiay Akin-daya a Tibet.<ref name>{{cite journal|url=http://www.uni-marburg.de/fb19/personal/professoren/miehe/pdfs/20074.pdf|title=Kangatuan a Linia ti kayo idiay Akin-amianan a Hemisperio ket Mabirukan idiay Akin-abagatan a Tibet|first1=Georg|last1=Miehe|first2=Sabine|last2=Miehe|first3=Jonas|last3=Vogel|first4=Sonam|last4=Co|first5=La|last5=Duo|journal=Panagsukisok ken Panagrang-ay ti Bantay|volume=27|issue=2|date=Mayo 2007|pages=169–173|doi=10.1659/mrd.0792}}</ref>
Linia 50:
Ti Indo-Australiano a palato ket aggungunay pay laeng iti 67 mm ti tunggal maysa a tawen, ken kadagiti sumaruno a 10 a riwriw a tawtawen daytoy ket mapanto iti agarup a 1,500 km idiay Asia. Agarup a 20 mm ti tunggal maysa a tawen iti India-Asia c a panagsabsabat ket masagepsep babaen ti [[Duyok a babak|panagduyok]] iti igid ti akin-abagatan a sanguanan ti Himalaya. Daytoy ket pagbanagan ti Himalayas nga agpanagto babaen ti agarup 5 mm ti tunggal maysa a tawen, a mangaramid kadagitoy a heolohiko nga aktibo. Ti panagggunay ti Indiano a plato idiay plato ti Asian ket mangaramid daytoy a rehion a [[seismiko]] nga aktibo, a agbanagan kadagiti [[giingined]]
Idi las-ud ti kinaudi a [[panawen ti yelo]], adda idi ti maysa a naikapet nga alog ti yelo dagiti [[glasier]] ti baetan ti [[Kangchenjunga]] iti daya ken [[Nanga Parbat]] iti laud.<ref name=K2011>{{cite book|last=Kuhle|first=M.|year=2011|chapter=Ti Nangato a Glasial (Kinaudi a Panawen ti Yelo ken Kinaudi a Glasial Maximum) a Yelo a Kalob ti Nangato ken Tengnga nga Asia, nga adad ti Maysa a Kritiko a Panagrepaso Kadagiti Kinaudi a Petsa ti OSL ken TCN|editor1-last=Ehlers|editor1-first=J.|editor2-last=Gibbard|editor2-first=P.L.|editor3-last=Hughes|editor3-first=P.D.|title=Kuatenario a Glasiasion - Gay-ay ken Kronolohia,Ti Asasideg a Panagkita|location=Amsterdam|publisher=Elsevier BV|pages=943–965}} (dagiti imapa ti glasier [http://booksite.elsevier.com/9780444534477/ mabalin a maikarga])</ref> Iti laud, dagiti glasier ket timmiponda ti network iti alog ti yelo idiay [[Karakoram]], ken iti amianan, timmiponda ti dati a [[Tibet]]ano a kaunegan ti daga a yelo iti abagatan, ti ruar a panagayos dagiti glasier ket nagpatingga iti baba ti elebasion iti {{pagbaliwen|1000|-|2000|m|ft}}.<ref name=K2011/><ref>{{cite journal|last=Kuhle|first=M|year=1987|title=Subtropikal a bantay- ken bambantay a gasasion idi ti panawen ti yelo ket nangkalbit ti panagawan dagiti maipapan ti glasier a paset ti panawen iti Pleistoseno|journal=GeoJournal|volume=14|issue=4|pages=393–421|doi=10.1007/BF02602717}}</ref> Bayat a ti agdama a ginget dagiti glasier ti Himalaya ket umabot ti {{pagbaliwen|20|to|32|km|mi}} iiti kaatiddog, adda dagiti kangrunaan a ginget dagiti glasier idi ket {{pagbaliwen|60|to|112|km}} ti kaatiddogda idi las-ud ti yelo a panawen.<ref name=K2011/> Ti glasier a linia ti niebe (ti altitud a lugar ti pakapenpenan ken [[ablasion]] ti glasier ket natimbeng) ket agaru idi a {{pagbaliwen|1400|-|1660|m|ft}} nga abab-baba ngen tatta nga aldaw. Isu nga, ti klima ket saana a {{pagbaliwen|7.0|to|8.3|C|F}} a nalamlamiis ngem tatta nga aldaw.<ref>{{cite journal|last=Kuhle|first=M.|year=2005|title=The maximum Ice Age (Würmian, Last Ice Age, LGM) glaciation of the Himalaya – ti glasioheomorpolohiko a pangsukisok dagiti linia a pagrimriman ti glasier, kapuskol ti yelo ken kababaan a dati nga igid a puespuesto dagiti Bantay Everest-Makalu-Cho Oyu a massif (Khumbu- ken Khumbakarna Himal) a mairaman kadagiti pakaammo ti naladaw a glasial-, neoglacsial-, ken dagiti naipakasaritaan nga agpang ti glasier, dagiti depresion ti linia ti niebe ken tawtawen
== Dagiti nagibasaran ==
| |||