Biolohia: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Ti termio a ''[[wiktionary:biology|biolohia]]'' ket naala manipud tiiti [[Pagsasao a Griego|Griego]] a balikas a {{lang|grc|[[wikt:βίος|βίος]]}}, ''bios'', "[[biag]]" ken ti suldong a {{lang|grc|[[wikionaryt:-λογία|-λογία]]}}, ''-logia'', "panagadal iti." Daytoy ket agparang iti Aleman (a akskas ti ''biologie'') a nasapsapa ngem idi 1791, ken mabalin a maysa a [[likud a pormasion]] manipud ti daan a balikas a ''amphibiolohia'' (a kayatna a sawen ket ti panagadal dagiti anpibio ) babaen ti panagikkat ti immuna nga''amphi-''. Ti nagan ket namatmati nga immuna nga inusar babaen ni Karl Burdach (1776-1847) a mangibanga ti panagadal ti tao. Ni [[Jean-Baptiste Lamarck]] idi ti (1744-1829) immuna a nagusar iti nalawlawa a kapanunotan.<ref>{{cite web |url=http://topics.info.com/Who-coined-the-term-biology_716 |title=Sino ti nagrugi ti termino a biolohia? |author= |date= |work=Info.com |publisher= |accessdate=2012-06-03}}</ref>

Urayno ti biolohia iti moderno a pormana ket maysa a kabarbaro ken agdama apanakaranga panakarang-ay, dagiti siensia a maikabagian ken mairaman iti daytoy ket naadadalen manipud kadagiti taga-ugma a panawen. Ti [[masna a pilosopia]] ket kinasapsapa nga inadal idi dagiti sibilisasion iti [[Mesopotamia]], [[Ehipto]], ti [[Indiano a subkontinente]], ken [[Tsina]]. Nupay kasta, ti taudan ti moderno a biolohia ken ti arngianna ti panagadal iti masna ket kaaduan a nasursurotan manipud idi [[tag-ugma a Gresia]].<ref>Magner, ''Pakasaritaan dagiti Siensia ti Biag''</ref> Bayat a ti ormal a panagadal iti [[medisina]] ket nanipud pay idi ni [[Hippocrates]] (ca. 460 BC – ca. 370 BC), ni [[Aristotle]] (384 BC – 322 BC) nga isu ti kaadua a nagparawad ti panagrangrang-ay ti biolohia. Dagiti naipangpangruna ket dagiti [[Dagiti Pakasaritaan iti Ayup]] ken dagiti sabsabali nga obrana a nangipakita kadagiti naturalista panagirayna, ken dagiti simmakbay nga ad-adu nga emperiko nga obrana a nagipatengnga ti isip iti bilohiko a gapuanan kendibersidda iti biag. Ti simmaruno kenni [[Aristoteles]] idiay [[Lyceum]], a ni [[Theophrastus]], ket nagsurat kadagiti serie ti liblibro iti [[botania]] a nabati a kas ti kangrunaan a kontribusion iti taga-ugma iti siensia dagiti mula, ken dagiti pay mapan iti [[Tengnga a Pannpanawen]].

Dagiti eskolar iti medibal nga Islamiko a lubong a nagsurat iti biolohia ket mairaman ni [[al-Jahiz]] (781–869), [[Al-Dinawari]] (828–896), nga isu ket nagsurat ti botania,<ref name=Fahd-815>{{Cite journal|last=Fahd|first=Toufic|contributiontitle=Botania ken agrikultura|page=815|ref=harv}}, iti {{Cite book |last1=Morelon |first1=Régis |last2=Rashed |first2=Roshdi |year=1996 |title=Ensiklopedia iti Pakasaritaan iti Arabiko a Siensia|volume=3 |publisher=Routledge |isbn=0415124107 |ref=harv |postscript=<!--None-->}}</ref> ken ni [[Muhammad ibn Zakarīya Rāzi|Rhazes]] (865–925) nga isu ket nagsurat iti [[anatomia]] ken [[pisiolohia]]. Ti medisina ket naipangpangruna nga inadadal babaen dagiti Islamiko nga eskolar a nagob-obra iti tinawtawid a Griego a pilosopia, bayat a ti masna a pakasaritaan ket kaaduan a nakaala kadagiti Aristoteliano a kapanunutan, a naipangpangruna ti panagtengtengngel ti natalinaay a pagsasarunuan iti biag.