Rebision manipud idi 17:46, 10 Agosto 2015 urnosen Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Filipinas->Filipinas (via AWB script) ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 22:01, 16 Mayo 2018 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika Barbaro nga urnos →
Linia 1: Ti '''kabambantayan''' wenno '''kordiliera''' ket heograpiko a lugar nga aglaon kadagiti adu a bilang dagiti heolohiko a mainaig a [[bantay\|banbantay]]. Ti sistema ti bantay wenno sistema dagiti kabambantayan ket inus-usar a panagtitipon dagiti nadumaduma a heolohiko a langa a heograpiko nga agkakabagian (maipapan ti rehion). Dagiti kabambantayan ket kadawyan nga insinsina babaen dagiti [[nangato a daga (heograpia)\|nangato a daga]] wenno dagiti [[bessang]] ken dagiti [[ginget]]. Dagiti agmaymaysa a bantay iti kaunegan ti isu met laeng a kabambantayan ket saan a nasken nga addaan ti isu met laeng nga [[estruktura ti heolohia]] wenno [[petrolohia]]. Mabalin nga adda met dagiti panagtitipon dagiti nadumaduma nga [[orohenesis~~\|orohenesis~~]] a panangiyebkas]] ken dagiti [[terrano]], kas pagarigan [[darusdos a pakababasan\|darusdos a sabanas]], dagiti [[pakababasan a muton ti bantay\|naitagnay a muton]], [[Kupin (heolohia)\|kupin]] a banbantay, ken dagiti [[bulkan~~\|bulkaniko~~]]iko a porma ti daga a nagbanagan dagiti nadumaduma a [[litolohia\|tipo ti bato]]. == Kangrunaan a kabambantayan == Kaaduan kadagiti heolokhiko nga ubbing a kabambantayan iti rabaw iti Daga ket mainaig iti [[Singsing ti Apuy ti Pasipiko]] wenno ti [[Alpide a Barikes]]. Ti Singsing ti Apuy iti Pasipiko ken mairaman ti [[Andes]] iti Abagatan nga Amerika, gumay-at iti [[Kordiliera ti Amianan nga Amerika]] iti igid ti Pantar ti Pasipiko, ti [[Kabambantayan ti Aleutiana]], ken iti [[Kamchatka]], [[Hapon]], [[Taiwan]], ti [[Filipinas]], [[Papua Baro a Guinea]], aginggana iti [[Baro a Selanda]].<ref>{{cite web\|url=http://geography.about.com/cs/earthquakes/a/ringoffire.htm\|first=Matt\|last=Rosenberg\|publisher=About.com\|title=Singsing ti Apuy iti Pasipiko}}</ref> Ti Andes ket {{convert\|7000\|km\|mi\|0}} ti kaatiddogna ken masansan a naikedkeddeng nga isu ti kaatiddogan a sistema ti bantay iti lubong.<ref>{{cite book\|title=The Pearson General Knowledge Manual\|year=2012\|page=A-36\|first=Edgar\|last=Thorpe\|publisher=Pearson Education India}}</ref> Ti barikes ti Alpide ket mairaman ti [[Indonesia]] ken abagatan a daya nga Asia, babaen ti [[Himalaya]], ken agpatingga iti [[Alpes]].<ref>{{cite book\|title=Furnace of Creation, Cradle of Destruction\|first=Roy\|last=Chester\|page=77\|year=2008\|publisher=AMACOM Div American Mgmt Assn}}</ref> Ti barikes ket mangiraman pay kadagiti sabali a kabambantayan ti Europa ken Asia. Ti Himalaya ket aglaon kadagiti katayagan a bantay iti lubong, a mairaman ti [[Bantay Everest]], iti katayag iti {{convert\|8848\|m\|ft}}.<ref>{{cite news\|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/8608913.stm\|publisher=BBC\|title=Nagtulag ti Nepal ken Tsina ti kangato ti Bantay Everest\|date=8 Abril 2010}}</ref> [[~~File~~Papeles:World Distribution of Mid-Oceanic Ridges.gif\|thumb\|300px\|Ti [[Pantok Taaw]], ti kaatiddogan a kabambantayan iti lubong (kawar)]] Dagiti kabambantayan iti ruar dagitoy a sistema ket mairaman ti [[Kordiliera ti Artiko]], ti akin-amianan unay a sistema ti bantay iti lubong. No ti panangipalawag ti kabambantayan ket mangiraman kadagiti banbanatay ti sirok ti danum, ti [[Pantok ti Taaw]] ket isu ti mangporma ti kaatiddogan nga agtultuloy a sistema ti bantay iti Daga, nga addaan iti kaatiddog iti {{Convert\|65000\|km\|mi\|-2}}.<ref>{{cite web\|url=http://oceanservice.noaa.gov/facts/midoceanridge.html\|title=Ti pantok ti tengnga ti taaw ket isu ti kaatiddogan a kabambantayan iti Daga\|date=11 Enero 2013\|publisher=NOAA}}</ref> Linia 15: == Klima == [[~~File~~Papeles:Aerial photo of the Andes.jpg\|thumb\|upright\|Ti [[Andes]], ti kaatiddogan a kabambantayan iti rabaw ti kontinente, sa makitkita ti ngato.]] Ti puesto ti banbantay ket mangimpluensia ti klima, a kas ti tudo ken niebe. No dagiti masa ti angin ket agpangato kadagiti banbantay, mapalamiisan ti angin ken agpataud ti [[Orograpia\|orograpiko]] a presipitasion (tudo wenno niebe). No agpapaba ti angin iti turong a naggapuan ti angin, papudutenna manen daytoy ken namagmaga daytoy, gaputa naikakten ti kaaduan a kadamegna. Masansan nga iti [[anniniwan ti tudo]] ket pagbanagenna ti kabambantayan ti turong a naggapuan ti angin. == Nurunor == ~~Dagit~~Dagiti kabambantayan ket kankanayonda a suheto ti puersa ti [[nurunor]] nga agob-obra a mangdaddadael kaniada. Ti nurunor ket agob-obra no ti banbantay ket agdama a maitagtagnay ken iti kapaut kalpasan dagiti banatay ket napabassitdan kadagiti ababa a turod ken dagiti tanap. Ti lasonglasongan a topograpia ti kabambantayan ket produkto ti nurunor. Dagiti [[Sedimentario a labneng\|labneng]] nga asideg ti nagnurunor a kabambantayan ket mapunno kadagiti sedimento a naikali ket nagbalin a [[sedimentario a bato]]. Ti nasapa a [[Cenozoico]] pannakaitagnay ti [[Nabato a Banbantay]] iti Colorado ket makaited ti kas pagarigan. Idi las-ud ti pannakaitagnay adda idi ti {{convert\|10000\|ft\|m}} iti kaaduan a [[Mesozoico]] a sedimentario ti [[strato]] a naikkat babaen ti nurunor iti bugas ti kabambantayan ken naiwarwaris a kas darat ken sekka iti ballasiw ti [[Nalatak a Tantanap]] iti daya.<ref>[http://www.cr.nps.gov/history/online_books/romo5/wegemann/sec6.htm USGS: ''A Guide to the Geology of Rocky Mountain National Park, Colorado'']</ref> Daytoy a masa ti bato ket naikkat idi iti las-ud idi aktibo a pannakaitagnay. Ti pannakaikkat ti kastoy a masa manipud tiiti bugas ti kabambantayan ket mabalin a gapuanan ti adu pay a pananakaitagnay idi ti rehion ket [[isostasia]] a nagsimsimpa tapno mangsungbat ti naikkat a kadagsen == Kitaen pay == Linia 27: * [[Listaan ti banbantay]] == Dagiti nagibasaran == {{Reflist}}

Kabambantayan: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision