Mali: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
m panangiletra (via JWB) |
Lam-ang (tungtungan | aramid) m baliwan ti pannakaiparang ti petsa |
||
Linia 81:
|footnote_a = Kas ti [[Pranses a Sudan|Sudanes a REpublika]], a ti [[Senegal]] a kas ti [[Pederasion ti Mali]].
}}
Ti '''Mali''' ({{IPA-fr|mali|lang}}), opisial a ti '''Republika ti Mali''' ({{lang-fr|link=no|République du Mali}}), ket ti maysa a [[napalikmutan iti daga a pagilian]] idiay [[Laud nga Aprika]]. Ti Mali ket ti maikawalo a kadakeklan a pagilian idiay [[Aprika]], nga addaan iti kalawa iti sumurok a {{pagbaliwen|1240000|sqkm|sqmi}}. Ti populasion ti Mali ket 14.5 a riwriw. Ti kapitoliona ket ti [[Bamako]]. Ti Mali ket buklen dagiti walo a rehion ken dagiti pagbeddenganna iti amianan ket nauneg nga umabot iti tengnga ti [[Sahara|Desierto ti Sahara]], bayat a ti akin-abagatan a parte ti pagilian, nga ayan ti kaaduan dagiti agtataeng, ket mangiladawan kadagiti karayan ti [[Karayan Niger|Niger]] ken [[Karayan Senegal|Senegal]]. Dagiti sentro ti ekonomia ti pagilian ket ti agrikultura ken panagkalap. Adda dagiti prominente a masna a rekurso ti Mali ket mairaman ti balitok, ken isu ti maikatlo a kadakkelan nga agpatpataud iti balitok iti kontinente ti Aprika,<ref>[http://www.sabc.co.za/news/a/65656d0049a2edb0a589ef9f13675c4c/Mali-gold-reserves-rise-in-2011-alongside-price-20120101 ''Mali gold reserves rise in 2011 alongside price'']. Naala idi 17 Enero 2013</ref> ken asin. Agarup a kagudua tu populasion ket agbibiagda iti baba ti linia ti kinapanglaw iti lubong iti $1.25 (E.U.) iti maysa nga aldaw.<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf ''Human Development Indices''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120112083827/http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf
Ti agdama nga aldaw a Mali ket parte idi dagiti tallo a Laud nga Imperio ti Aprika a tinengngel babaen ti trans-Sahara a panagtagilako: ti [[Imperio a Ghana]], ti [[Imperio a Mali]] (ti nakainaganan ti Mali), ken ti [[Imperio a Songhai]]. Idi las-ud ti nabalitokan a panawenna, adda idi ti rumangrang-ay a matematika, [[astronomia]], literatura, ken arte.<ref>[https://web.archive.org/web/20131214115452/http://muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=371 Topics]. MuslimHeritage.com (5 Hunioe 2003). Naala idi 8 Oktubre 2012.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110822200824/http://muslimmuseum.org/1005/sankore-university Sankore University]. Muslimmuseum.org. Naala idi 8 Oktubre 2012.</ref> Iti kalatakanna idi 1300, ti Imperio a Mali ket sinakopna iti kalawa iti kadakkel ti agdama nga aldaw a Pransia ken gimmay-at iti laud nga aplaya ti Aprika.<ref>[http://www.blackpast.org/gah/mali-empire-ca-1200 Mali Empire (ca. 1200- ) | The Black Past: Remembered and Reclaimed]. The Black Past. Naala idi 8 Oktubre2012.</ref> Idi naladaw a maika-19 a siglo, idi las-ud ti [[Karapkap para iti Aprika]], innla ti Pransia ti Mali, ken inaramidna akas parte ti [[Pranses a Sudan]]. Ti Pranses a Sudan (ammo idi a kas ti Sudanes a Republika) ket kimmaddua iti [[Senegal]] idi 1959, ken nakagun-od iti wayawaya idi 1960 a kas ti [[Pederasion ti Mali]]. Kalpasan ti nabiit, kalpasan ti ipapanaw ti Senegal manipud iti pederasion, bukod nga inrangarang ti Sudanes a Republika a kas ti nawaya a Republika ti Mali. Kalpasan ti napaut a paset ti panawen iti turay ti maysa a partido, ti kudeta idi 1991 ket isu ti nakaiturongan ti pannakaisurat ti baro a batay-linteg ken ti pannakaipatakder ti Mali a kas demoratiko, ken kas adu a partido nga estado.
| |||