Rebision manipud idi 16:16, 31 Mayo 2018 urnosen Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m panangiletra (via JWB) ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 05:03, 9 Hulio 2018 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika Barbaro nga urnos →
Linia 40: }} Ti '''Roma''' ({{IPA-en\|ˈroʊm}}; {{lang-it\|Roma}} {{IPA-it\|ˈroːma\|pron\|It-Roma.ogg}}; {{lang-la\|Rōma}}) ket maysa a siudad ken naipangpangruna a ''[[komuna]]'' ("Roma Capitale") idiay [[Italia]]. Ti Roma ket isu ti kapitolio iti [[Italia]], ti kapitolio iti [[Lazio]] (Latin: ''[[Latium]]'') ken ti kangrunaan nga ili iti [[Probinsia iti Roma]]. Nga addaan tiiti agarup ar 2.7 riwriw nga agtaeng {{~~convert~~pagbaliwen\|1285.3\|km2\|mi2\|1\|abbr=on}}, isu pay daytoy ti kadakkelan ken kaaduan apopulasion a siudad ken ''komuna'' iti daytoy a pagilian. Daytoy a siudad ket mabirukan idiay tengnga a laud a paset iti [[Italiano a Peninsula]], idiay [[Karayan Tiber]] ti uneg ti Lazio a [[Dagiti rehion iti Italia\|rehion iti Italia]]. Ti [[Pakasaritaan iti Roma\|pakasaritaan ti Roma]] sangadpaenna ti [[Listaan dagiti siudad babaen ti oras nga agnanayon a ~~panakataengan~~pannakataeng\|dua ken kagudua a ribo a tawtawen]]. Isu idi ti kapitolio a siudad ti [[Romano a Pagarian]], ti [[Romano a Republika]] ken ti [[Romano nga Imperio]], nga isu ti dominante a kabilegan idiay [[Lumaud Europa]] ken dagiti dagdaga a nabeddengan ti Mediterraneo para iti sumurok a pito gasut a tawtawen manipud idi umuna a siglo BC aginggana idi maika-7 a siglo AD ken daytoy a siudad ket naipammategan a kas maysa a nakaipasngayan iti lumaud a sibilisasion. Manipud idi umuna a siglo AD, ti Roma ket isun ti tugaw iti [[Papa]] ken, kalpasan ti gibus iti [[Bisantino nga Imperio\|Bisantino]] a dominasion, idi maika-18 a siglo nagbalin daytoy a kapitolio dagiti [[Dagiti Papa nga Estado\|Papa nga Estado]], a nagbayag daytoy aginggana idi 1870. Idi 1871 ti Roma ket nagbalin a kapitolio iti [[Pagarian iti Italia (1861–1946)\|Pagarian iti Italia]], ken idi 1946 ti kapitolio iti Italiano a Republika. Kalpasan [[dagiti Tengnga a Panawen]], ti Roma ket tinurayan babaen dagiti papa a kas ni [[Papa Alejandro VI\|Alejandro VI]] ken [[Papa Leon X\|Leon X]], a nagbaliw iti siudad iti maysa kadagiti kangrunaan a sentro iti [[Italiano a Renasimiento]], a nairaman ti [[Florencia]].<ref>{{cite encyclopedia\|title=Roma, siudad, Italia\|encyclopedia=Ensiklopedia ti Columbia\|edition=Maika-6\|year=2009\|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=117042793}}</ref> Ti agdama a bersion iti [[Basilika ni San Pedro]] ket inpatakder idi ken ti [[Kapilia Sistina]] ket pinintaan babaen ni [[Michelangelo]]. Dagiti nalatak nga artista ken arkitekto, a kas ni [[Donato Bramante\|Bramante]], [[Gian Lorenzo Bernini\|Bernini]] ken [[Rafael]] ket nagtaengda idiay Roma, nga isuda ket nagparawad kadagiti [[Renasimiento]] ken [[Baroko]] nga arkitektura. Linia 51: No ti maipanggep a taudan ti nagan a ''Roma'' adda dagiti nadumaduma a hipotesis a naibagnabaga.<ref>Claudio Rendina, ''Roma ieri, oggi, domani'', Newton Compton, Roma, 2007, pg. 17</ref> Ti kangrunaan ket dagiti sumaganad are the following: * Manipud ~~tii~~iti ''Rommylos'' ([[Romulus]]), tinaudan ni [[Ascanius]] ken nangbangon ti sudad; * Manipud ti ''Rumon'' wenno ''Rumen'', arkaiko a nagan ti [[Tiber]], ken nagtaudan ti adda met laeng nga isu a ramut a kas ti Griego a berbo ti ῥέω (rhèo) ken ti Latin a berbo ti ''ruo'', a kaibuksilan dagitoy dua ket "agayus";<ref>Daytoy a hipotesis ket nagtaud manipud iti Romano a Gramatiko a ni [[Maurus Servius Honoratus]].</ref> * Manipud ti [[Pagsasao nga Etruska\|Etruskano]] a balikas ti ''ruma'', a ti ramutna ket ti *rum- "mungay", a mabalin a mangitudo ti [[Pannakabangon ti Roma#Ti sarita\|totem a lobo a nangampon ket nagpaspasuso dagiti singain a kognado nga agnagan ti Romulus ken Remus]], wenno ti sukog dagiti turod ti [[Palatino]] ken [[Turod Aventino\|Aventino]]; Linia 61: === Kasapaan a pakasaritaan === {{Nangruna\|Pannkabangon ti Roma}} Adda ti arkeolohiko nga ebidensia ti panagsakup ti tao iti lugar a Roma manipud idi 14,000 a tawtawen, ngem ti napuskol a tuon ti ~~ububing~~ub-ubing a rugrugit ket ilemmengna dagiti lugar ti Palaeolitiko ken Neolitiko.<ref>Heiken, G., Funiciello, R. kenDe Rita, D. (2005), Dagiti Pityo a Turod ti Roma: Ti Maipapan ti Heolohiko a Panagpasiar iti Agnanayon a Siudad. Unibersidad ti Princeton a Pagmalditan.</ref> Adda dagiti ebisensia ti bato a ramramit, banga ken dagiti bato nga armas a mangikeddeng ti saan a basbassit ngem 10,000 a tawtawen a kaada ti tao. Adda dagiti nakalkali a mangsuporta ti panirigan a ti Roma ket dimakkel manipud kadagiti [[pastoralismo\|pastoral]] a pagtaengan idiay [[Turod Palatino]] a nabangon idiay ngato ti lugar iti masakbayan a [[Romano a Timpuyogan]]. Bayat nga adda met dagiti arkeologo a sumupsuppiat a ti Roma ket nabangon iti tengnga ti maika-8 a siglo BC (ti patesa ti tradision), daytoy a petrsa ket suheto ti kontrobersia.<ref name="foundation">{{cite news \|url=http://www.nytimes.com/2007/06/12/science/12rome.html \|title=Adu pay dagiti Mangibagnos iti Sarita (wenno Daytoy Kadi ket Kinapudno?) ni Romulus \|first=John Nobel \|last=Wilford \|date=12 Hunio 2007 \|work=New York Times \|accessdate=11 Agosto 2008}}</ref> Nupay kasta, ti bileg ti nadayeg a sarita ti naisalaysayan a pannakabangon ti Roma ket tarawidwidanna a mangilingay ti panangikaskaso manipud iti husto, ken dagiti naduduog a tinaudan. ==== Sarita ti pannakabangon ti Roma ====

Roma: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision