Naturay nga estado: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m phab:T164230, usaren ti dakkel a letra (via JWB)
m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika
Linia 1:
[[Papeles:CIA WorldFactBook-Political world.pdf|thumb|300px|Dagiti naturay nga estado iti [[Lubong]]]]
Ti '''naturay nga estado''' ket isu ti politikal a gunglo nga addaan iti [[naitengngaan a gobierno]] nga adda ti kangatuan a nawaya a katurayan iti maysa a heograpiko a lugar.<ref>"Dagiti bileg ti akin ruar a kinaturay iti paset ti Estado ket saan nga agkamkammatalek iti pammaneknek a panagited iti daytoy iti Batay-linteg. ... Ti Estado ket met a kompleto a naturay no awan ti pakaitunosanna kadagiti sabali a kameng kadagiti pamilia ti pagilian ti karbengan ken bileg iti pagobraan kadagiti sangalubongan a pannakibiag a maipadpada iti karbengan ken bileg kadagiti sabali nga estado. Dagitoy a bileg ti Estado ket mangiraman ti bileg ti panangirangarang ti gubat wenno makibinglay iti maysa a gubat, ti mangileppas ti kappia, ti mangaramid kadagiti tulagan, ken mangtaripatu kadagiti diplomatiko a pannakibiang kadagiti sabsabali nga estados." — {{Cite BAILII |country=ie |litigants=Crotty v An Taoiseach |court=IESC |year=1987 |num=4 |date=1987-04-09}}</ref> Daytoy ket addaaniaddaan tiiti agnanayon a [[populasion]], maysa a [[gobierno]], ken ti pannakabael a sumrek kadagiti [[Sangalubongan a pannakibiang|pannakibiang]] kadagiti dadduma a naturay nga estado.<ref>Kitaen dagiti sumaganad:
*{{Cite book|title=International law|first1=Malcolm Nathan|last1=Shaw|year=2003|publisher=Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan|page=178|quote=Artikulo 1 iti [[Montevideo Convention|Montevideo a Taripnong]] kadagiti Karbengan ken dagiti Rebbeng dagiti Estado, idi 1933 ket nagikabil kadagiti kaaduan a naaw-awat a pagannurotan iti pagsurotan iti pannaka-estado iti sangalubongan a linteg. Nangibagbaga a ti estado a kas maysa a sangalubongan a tao ket nasken nga agtagtagikua kadagiti sumaganad nga an-anay: '(a) ti agnanayon a populasion; (b) ti naipalawagan a teritorio; (c) gobierno; ken (d) pannakabael a sumrek kadagiti pannakibiang kadagiti sabali nga estado'}}
*{{Cite book|title=Perspectives on international law|editor1-first=Nandasiri|editor1-last=Jasentuliyana|publisher=Kluwer Law International|year=1995|page=20|quote=Kadagiti pakaikeddengan ti Estado, dagiti tradisonal a pannagipalpalawagpanagipalpalawag a naited para iti Montevideo a Taripnong ket agtaltalinaay a sapasap a naaw-awat.}}</ref> Daytoy ket kadawyan pay a maaw-awatan a daytoy ket maysa nga estado a saan nga agkamkammatalek iti wenno suheto ti ania man a bileg wenno estado.<ref>Kitaen dagiti sumaganad:
*{{Cite book|title=Dagiti elemento ti sangalubongan a linteg: nga adda ti panagiladawanpanangiladawan ti pakasaritaan ti siensia|first1=Henry |last1=Wheaton|publisher=Carey, Lea & Blanchard |year=1836|page=51|quote=Ti naturay nga estado ket sapsap a naipalpalawagan iti aniamanania man a pagilian wenno tattao, urayno ania man a porma ti kabukbukodanna a kaunegan a batay-linteg, a mangibukbukodan a naturay a mangituray kaniana kadagiti ganganaetgangganaet a turay.}}
*{{Citation|title=sovereign|work=Ti Amerikano a Tinawtawid a Diksionario iti pagsasao nga Ingles|edition=Maika-4|publisher=Houghton Mifflin Company|year=2004|accessdate=21 Pebrero 2010|url=http://dictionary.reference.com/browse/sovereign|quote=adj. 1. Kabukbukodan nga agturturay; nawaya: ti naturay nga estado.}}
*{{Citation|title=naturay|work=Ti Baro nga Oxford a Diksionario ti Amerikano|edition=Maika-2|year=2005|publisher=Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan|place=Oxford|isbn=0-19-517077-6|quote=panangilasin ... [ pammadayaw. ] (iti maysa nga estado wenno pagilian) napno a nawaya ken mangikedkeddeng kadagiti bukodna a pannakibiang.}}</ref> Ti kaada wenno pannapapukaw ti maysa nga estado ket maysa a saludsod iti kinapudno.<ref name="Lalonde2002">{{cite book |url=http://books.google.com/books?id=x7qEqVpq9poC |title=Panagikeddeng kadagiti pagbeddengan iti maysa a naisuppiatan a lubong: ti papel ti uti possidetis |first=Suzanne |last=Lalonde |chapter=Dagiti pangipalpalagip ti pampanid |publisher=McGill-Queen's Press - MQUP |year=2002 |isbn=978-0-7735-2424-8 |page=181}}</ref> Bayat a segun ti nairangarang a teoria ti pannakabigbig ti estado ket mabalin a rumsua nga awan ti [[Diplomatiko a pammigbig|pannakabigbigan]] babaen dagiti dadduma nga estado, dagiti saan a nabigbigan nga estado ket kadawyanda a marigatan a mangsapul a mangisanay ti napno a panagaramid ti tulagan kadagiti bileg ken makibinglay kadagiti [[Diplomasia|diplomatko]] a pannakibiang kadagiti sabali a naturay nga estado.
 
Ti balikas a "[[pagilian]]" ket kankanayon a [[pangsarsarita|naipangsarsarita]] nga inus-usar a mangibagbaga kadagiti naturay nga estado, urayno daytoy ket kaibusilanna, a kasisigud, iti maysa laeng a [[heograpiko a rehion]], ken dimteng a ti kaibuksilanna ket nagbalin a naipalawa iti naturay a gobierno a mangtengtengngel ti heograpiko a rehion.
 
== Dagiti adu pay a mabasbasa ==
*Chen, Ti-chiang. ''Ti Internasional a Linteg a Pammigbigan , nga adda ti Naipangpangruna a Nangibasaran ti Panagsanay idiay Gran Brtania ken Estados Unidos''. Londres, 1951.
*Crawford, James. ''Ti Panagpartuat kadagiti Estado iti Internasional a Linteg''. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2005. {{ISBN|0-19-825402-4}}, pp.&nbsp;15–24.
*[[Hersch Lauterpacht|Lauterpacht, Sir Hersch]]. ''Pammigbigan iti Internasional a Linteg''. Cambridge, U.K., 1947.
*Raič, D. ''Pannaka-estado ken ti Linteg ti Kabukbukodan a panagikeddeng''. Martinus Nijhoff Publishers, 2002. {{ISBN|978-90-411-1890-5}}. p 29 (nga addaaddaan tiiti nagibasaran ti Oppenheim iti Internasional a Linteg Tom. 1 1905 p110)
 
== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}
 
== Dagiti silpoakinruar tia ruarsilpo ==
*[http://ejil.oxfordjournals.org/cgi/reprint/3/1/178 Dagiti pamanunotan ti Badinter a Komite ti Pangkapiaen] iti ''Europeano a Warnakan ti Internasional a Linteg''
*[http://www.burneylawfirm.com/international_law_primer.htm Ti Ababa a Pangyuna iti Internasional a Linteg] Nga adda dagiti kaso ken komentario. Nathaniel Burney, 2007.
*[http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=1&fid=6305536&jid=RIS&volumeId=22&issueId=04&aid=6305528&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession= Ania ti pakaibuklan ti naturay nga estado?] babaen ni Michael Ross Fowler ken Julie Marie Bunck
*[http://www.ipoliticalrisk.com/ Dagiti silpo kadagiti kasayaatan sapot ti pagsaadan ti nariego a politiko, ipoliticalrisk.com] pakaammo ti panagsurot, panarepasopanagrepaso ken panangimaton ti naturay a riesgo para iti panaglako ken agnanayon a puonan
 
{{DEFAULTSORT:Naturay nga Estado}}