Ingmar Bergman: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Ni '''Ernst Ingmar Bergman''' ({{IPA-sv|ˈɪŋmar ˈbærjman|-|sv-Ingmar Bergman.ogg}}; 14 Hulio 1918&nbsp;– 30 Hulio 2007) ket maysa idi a [[Suésia|Sueko]] a direktor, mannurat ken produser para iti [[direktor ti pelikula|pelikula]], [[direktor ti teatro|enteblada]] ken [[direktor ti telebision|telebision]]. Nga inpalpalawagan ni [[Woody Allen]] a kas "mabalin a ti kalatakan nga artista ti pelikula, amin a banag a naipanunotan, namipud ti panakaparnuay ti kamera ti agkutkuti a ladawan," isu ket mabigbigan a kas maysa kadagiti kaaduan ti naaramid ken makaimpluensia a direktor ti pelikula iti amin a panawen.<ref>{{cite news |first= Mervyn|last= Rothstein|authorlink= |coauthors= |title=Ingmar Bergman, Naipammadayawan a Direktor, Pimmusay iti edad nga 89 |url=http://www.nytimes.com/2007/07/30/movies/30cnd-bergman.html |quote=Ingmar Bergman, ti 'mannaniw iti kamera' ngaisunga isu ti naipanpanunotan a maysa kadagiti kalatakan a direktor ti pakasaritaan ti agkutkuti a ladawan, ket pimmusay tatta nga aldaw idiay bassit nga isla ti Faro a nagtaenganna idiay aplaya a Baltiko ti Suesia, Astrid Soderbergh Widding, kinuna ti presidente Ti Pundasion ti Ingmar Bergman Foundation. Ni idi Bergman ket 89. |work=New York Times |date=30 Hulio 2007 |accessdate=31 Hulio 2007 }}</ref>

Ni Bergman ket aktibo idi para kadagiti adaduad-adu ngem innem a dekada. Idi 1976 ti kareerna ket nakaro a nadangran a kas nagbanagan ti madi nga inbestigasionimbestigasion para iti naipabasol a saan a panagbayad ti buis. Nakaungunget, ni Bergman ket nangipasardeng kadagiti adu a bilang a maararamid a produksion, inrikepna dagiti estudiona, ken kinabukbukodan a timmalaw idiay Alemania ti walo a tawtawen.

Naiyanak idi ni Ingmar Bergman diay [[Uppsala, Suesia]], ti anak a lalaki ni [[Erik Bergman (Luterano a ministro)|Erik Bergman]], ti maysa a [[Luterano a simbaan|Luteranona]] ministro ken intonokua ket maysa a kapelian ti [[Monarkia ti Suesia|Ari ti Suesia]], ken ni Karin (Åkerblom), ket maysa a nars.<ref>Iti maysa a libro a naipablaak idi 2011, ti kaanakan a babai ni Bergman a ni Veronica Ralston ket nangisingasing a ti direktor ket saan a kapadpada ti ubing a naipasngay kenni Erik ken Karin Bergman idi Hulio 1918. Ni Ralston aket nagtunton a daytoy nga ubing ket pimmusay ken nasukatan ti sabali nga ubing a naipasngay iti panagkamalala ni Erik Bergman. (Kitaen ti [http://www.dn.se/kultur-noje/film-tv/who-was-the-mother-of-ingmar-bergman Sino kadi ti ina ni Ingmar Bergman?] ''Dagens Nyheter'', 26 Mayo 2011, naala idi 28 Mayo 2011.) Ti DNA nga ebidensia ket napakapsot kalpasan ti laboratorio a nakiumanan babaen ni Ralston ket nangipalplawagnangipalpalawag a mabalin laeng ti makaala ti DNA manipud maysa a kadagiti dua a selio a naited para iti panagsubok, ken ti ubing a nakunkuna a naisukat para iti baro nga anak ni Karin Bergman ket nainaganan a napan idiay Estados Unidos idi 1923 a kaduan dagiti nangampon a kaniana ken nagtaeng idiay aginggana idi 1982 (Clas Barkman, "[http://www.dn.se/kultur-noje/nya-turer-i-mysteriet-kring-bergman Nya turer i mysteriet kring Bergman]", Dagens Nyheter 4 Hunio 2011, naala idi 8 Hunio 2011).</ref> Isu ket kaduana a dimmakel ti laklakay a kabsatna a lalaki a ni Dag ken ti kabsatna ababai a ni [[Margareta Bergman|Margareta]] a napalikmutan kadagiti relihioso a ladladawan ken panakisinnaritaan. Ti amana ket maysa idi a nalaing a makisao a ministro ti parokia nga adda ti nainget a konsepto ti pananganak. Ni Ingmar ket narikpan kadagiti nasipnget a kasilia idi naisbuanna ti katrena. "Bayat a niamani ama ket agsersermon ken ti konsegrasion ket aglulualo, nagkankanta, wenno dumdumngeg", nga insursurat ni Ingmar iti autobiograpiana ''Laterna Magica'':<blockquote>"Nagipaspasnekak ti kinaayat kadagiti misterioso a lubong dagiti ababa nga arko ti simbaan, dagiti napuskol a diding, ti ayumuom ti eternidad, ti namarisan a lawag ti init nga agpigpigerger itingato ti kakaskasdaawan a mulmula kadagiti mediebal a pinintaan ken dagiti nakitikitan a pigura kadagiti kisame ken dagitididingdagiti diding. Adda amin kadagitoy ti essem a mapanpanunotan&nbsp;— dagiti anghel, dagiti santo, dagiti dragon, dagiti propeta, dagiti demonio, dagiti tao."</blockquote>

Urayno isu ket dimmakkel ti sangkabalayan iti Lterano nga agraraem, ni Bergman ket inbagbagana idi a napukawna ti pammatina iti isu ket walo a tawen, ken nakaikeddeng laeng daytoy a kinapudno bayat idi nagararamid ti ''[[Lawag ti Kalamiisan]]''.<ref>''Dagiti pelikula ni Ingmar Bergman'', babaen ni Jesse Kalin, 2003, pg. 193</ref> Ti panagayat ni Bergman iti teatro ket nasap a nangrugi: "Idi agtawen ti 9, isu ket nakisinnukat kadagiti agasmang ti lata a soldaona para iti maysa nga [[enkantoengkanto a parol]], ti maysa a tagikuana a nangbalbaliw ti dalan ti biagna. Iti kaunegan timaysa a tawen, isu ket nangpartuat, babaen ti panagay-ayam kadagityo nga abalbalay, ti maysa a pribado a lubong a nakapnuan ti riknana a pagnaedan, a linaglagipna. Isu ket nagar-aramid kadagiti bukodna a senario, dagitimarionetadagiti marioneta, ken dagiti panagsilaw ken nagited dagiti pataud ti tirtiris kadagitipabuya ni Strindberg nga isu ti nangisasao kadagiti amin a papel."<ref>"Ni Ingmar Bergman, Apo nga Agar-aramid ti Pelikula, Pimmusay ti tawen a 89" babaen ni Mervyn Rothstein, New York Times, 31 Hulio 2007</ref><ref>Para kadagiti adaduad-adu a pakisinnaritaan kadagiti kaaduan nga impluemsiaimpluensia dagiti obra ni August Strindberg iti papel ken biag ni Bergman, kitaen ti: Rolandsson, Ottiliana, ''Puro a kinaarte: Ingmar Bergman, ti Rupa a kas mays a Portal ken ti Panagpabuya ti Kararua '', Unibersidad ti California, Santa Barbara, 2010; kangrunaan a kitaen ti kapitulo 3, “Bergman, Strindberg ken dagiti Teritorio ti Panagpanpanunot”</ref>

Idi 1934, idi agtawen ti 16, isu ket naipatulod idiay Alemania tapno kalgaw nga agbakasion kadagiti gagayyem ti pamiliana. Isu ket napan iti maysa a [[NSDAP|Nazi]] dakkel a gimongan idiay [[Weimar]] a nakakitaanna ni [[Adolf Hitler]].<ref>''Ingmar Bergman: Ti Biagna ken dagiti Pelikulana'', babaen ni Jerry Vermilye, 2001, pg. 6; kitaen pay ti autobiograpiana, ''Laterna Magica''.</ref> Insursuratna idi iti ''Laterna Magica'' (''Ti Enkanto a Parol'') tikapanggepan tipanagbisitan iti Alemania, a nangipalpalawag a ti Aleman a pamilia ketnangibitinket tinangibitin iti maysa a ladawan ni Adolf Hitler idiay diding ti asideg ti katrena, ken kadagiti "adu a tawtawen, Addak iti sikig ni Hitler, a nayayatan kadagitipanagballiginakadagiti panagballigina ken nalidlidayan kadagiti pannkapaaynapannakapaayna".<ref>Ingmar Bergman, ''Ti Enkanto a Parol'' (patarus manipud tiiti Sueko a: Laterna Magica), Chicago: Unibersidad ti Chicago a Pagmalditan, 2007; {{ISBN|978-0-226-04382-1}}</ref> Ni Bergman nagtignay ti dua a gay-at ti kammasapulan a serbisio iti milisiamilitar.

Idi 1937, isu ket simrek idiay UnibersidaUnibersidad a Kolehio ti Stockholm (a napanaganan itan ti [[Unibersidad ti Stockholm]]), tapno agadal ti literatura ken arte. IsuketIsu kaaduanket kaaduana a nakibingbinglay kadagiti teatro ti estudiate ken nagbalin a maysa a "napudno a nasanay ti pelikula".<ref>''Ingmar Bergman: Ti Biagna ken dagiti Pelikulana'', babaen ni Jerry Vermilye, 2001, pg. 6</ref> Iti isu met laeng a panawen, ti maysa a romantiko a pannkairamannpannakairamann ket nangiturongan ti pannakisinana iti amana a nagpaut ti adu a tawtawen. Urayno isu ket saan anagturposa nagturpos, isu ket nagsursurat kadagiti adu a pabuya, ken maysa pay nga opera, ken nagbalin a katakunaynay a direktor iti maysa a teatro. Idi1942, isu ket naikkan ti gundaway a mangiturong ti maysa kadagiutikadagiti sinursuratna, ti ''Ipupusay ni Caspar''. Ti pabuya ket nabuya babaen dagiti kameng ti [[Svensk Filmindustri]], a nangidaton kenni Bergman ti maysa a puesto nga agobra kadagiti sinuratan. Idi 1943, isu ket inasawana ni [[Else Fisher]].

* ''Bergman kenni Bergman: Panakisasao kenni Ingmar Bergman.'' Babaen ni Stig Björkman, Torsten Manns, ken Jonas Sima; Inpatarus babaen ni Paul Britten Austin. Simon & Schuster, New York. Sueko nga edision karnengan ti kopia ti 1970; IngglesIngles a panakaipatarus 1973.

* ''TTiTi Enkanto a Parol'', Ingmar Bergman, Inpatarus babaen ni Joan Tate New York, Viking Press, 1988, {{ISBN|0-670-81911-5}}