Diabetes: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Ti '''Diabetes mellitus''', wenno '''diabetes''', ket maysa a grupo iti metaboliko a sakit a ti maysa ataoa tao ket addaaddaan tiiti nangato nga [[asukar ti dara]], no gapu ti bagi ket saan nga agpataud ti makaanay nga [[insulina]], wenno gapu dagiti sellula ket saanda asumungbata tisumungbat insulina aiti napataud nga insulina.<ref name=Green2011>{{cite book|last=Shoback|first=inurnos babaen ni David G. Gardner, Dolores|title=Batayan ken klinikal nga endokrinolohia ni Greenspan|year=2011|publisher=McGraw-Hill Medical|location=New York|isbn=0-07-162243-8|pages=Kapitulo 17|edition=Maika-9}}</ref> Daytoy a nangato nga asukar ti dara ket agpataud tiiti klasiko a sintoma iti [[poliuria]] (kanayon a makaisbo), [[polpdipsia]] (panakaaduan a panakawaw) ken [[polipahia]] (panakaaduanpannakaaduan a mabisin).

Adda dagiti tallo a nangruna akitaa kita iti diabetes mellitus (DM). Ti [[Diabetes mellitus a kita 1|Kita&nbsp;1 DM]] ket pagbanagan ti panakapaaypannakapaay ti bagi nga agpataud tiiti insulina, ken agdama a makasapul titaoti tao a mangisumpit ti insulina wenno agusar tiiti insulina a bomba. Daytoy a porma ket dati a nakunkuna a kas ti "nakasapsapul tiiti insulina a diabetes mellitus" (IDDM) wenno "diabetes ti ubbing". Ti [[Diabetes mellitus a kita 2|Kita&nbsp;2 DM]] ket nagbanagan manipud tiiti [[resistansia ti insulina]], ti maysa akasaadan a dagiti sellula ket mapaayda ti husto a panagusar ti insulina, a sagpaminsan a nairamraman ti patingga a panagkurang ti insulina. Daytoy a porma ket dati a nakunkuna a kas ti saan nga makasapulan ti insulina a diabetes mellitus (NIDDM) wenno "manakman a panakaada ti diabetes". Ti maikatlo a nagruna a porma, ket ti [[gestasional a diabetes]] ket mapasamak no ti masikog a babbai nga awan kadagiti dati a panagsukimat ti puon ti sakit iti diabetes ket makaparan-ay ti nangato nga agpang ti glukos iti dara. Daytoy ket mabalin a sarunuen ti panagrang-ay ti kita a&nbsp;2 DM.

Amin a porma ti diabetes ket mabalinen a maagasan manipud idi ti [[insulina]] ket nagbalin a magun-od idi 1921, ken ti kita a&nbsp;2 a diabetes ket mabalin a matengngel babaen ti medikasion. Ti kita 1 ken kita 2 ken [[Kroniko (medisina)|kroniko]] a kasasaad a saan a maagasan. Dagiti [[transplante ti pankreas]] ket napadasen nga adda laeng ti limitado a panakaballigipannakaballigi iti kita&nbsp;1 DM; ti [[gastriko a panagiballasiw a pagaoperar]] ket nagballigi kadagiti adu nga adda ti [[morbid obesity|nakaro ti panaglukmegda]] ken ti kita&nbsp;2 DM. Ti gestasional a diabetes ket kadawyan a malaingan kalpasan tipanagiyakti panagiyak. Ti diabetes nga awan ti husto a panakaagasnapannakaagasna ket maikagapuana kadagitikomplikasionkadagiti komplikasion. Dagiti [[nakaro (mediko)|nakaro]] komplikasion ket mairaman ti [[hypoglycemia]], [[diabetiko a ketoacidosis]], wenno [[nonketotic hyperosmolar coma]]. Ti nakaro napaut a komplikasion ketmairamanket mairaman ti [[cardiovascular disease|sakit ti puso ket ururat ti dara]], [[chronic renal failure|nakaro a sakit ti biel]], ken [[diabetic retinopathy|diabetiko retinopatia]] (panakadadael ti retina). Ti nasayaat a panagagaspanangagas iti diabetes ket nasken a nagruna, ken ti panagtengngel ti [[presion ti dara]] ken ti estilo ti biag a kas ti panagsardeng iti [[panagsigarilio iti tabako|panagsigarilio]] ken ti panagtaripatu ti nasalun-at a [[dagsen ti tao|kadagsen ti bagi]].

== KasilpoDagiti itiakinruar ruara silpo ==