Kamatis: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Lam-ang (tungtungan | aramid) m nagsimpa bassit |
Lam-ang (tungtungan | aramid) Naipatarus manipud iti Tomato/882591280 |
||
Linia 1:
{{speciesbox
|name = Kamatis
|image = Tomatoes-on-the-bush.jpg
|image_caption = Bunga
▲| genus = ''[[Solanum]]''
▲| species = '''''S. lycopersicum'''''
▲| binomial_authority = [[Carl Linnaeus|L.]]
| synonyms = ''Lycopersicon lycopersicum'' <small>(L.) H. Karst.</small><br />
''Lycopersicon esculentum ''<small>Mill.</small><ref name="NHM">{{cite web | quote = Molecular phylogenetic analyses have established that the formerly segregate genera ''Lycopersicon'', ''Cyphomandra'', ''Normania'', and ''Triguera'' are nested within ''Solanum'', and all species of these four genera have been transferred to ''Solanum'' | url = http://solanaceaesource.org/content/phylogeny-0 | publisher = | title = Phylogeny }}</ref>
}}
Ti '''kamatis''' ket ti makan, masansan a nalabbasit, a [[Berry (botanika)|berry]] ti [[nightshade]] ''Solanum lycopersicum'',<ref name="eol">{{cite web | url=http://eol.org/pages/392557/overview | title=Solanum lycopersicum- Tomato | publisher=Encyclopedia of Life | accessdate=Enero 1, 2014}}</ref><ref name="NHM" /> a kadawyan nga ammo a kas ti mula a kamatis. Nagtaud ti sebbangan iti akinlaud nga [[Abagatan nga Amerika]].<ref name="eol" /><ref name="eb">{{cite web|url=https://www.britannica.com/plant/tomato|title=Tomato|publisher=Encyclopaedia Britannica|date=Enero 4, 2018|accessdate=Enero 15, 2018}}</ref> T [[Nahuatl]] (pagsasao nga Azteca) a balikas iti ''tomatl'' ket isu ti nagtaudan ti Espaniol a balikas iti ''tomate'', nga isu met ti nakaalaan ti balikas nga Ingles iti ''tomato''.<ref name="eb" /><ref name="oed">{{cite web|url=https://www.etymonline.com/word/tomato|title=Tomato|publisher=Etymology Online Dictionary|date=2018|accessdate=Enero 15, 2018}}</ref>Daytoy ket naus-usar a kas [[Hortikultura|naimuyongan]] a makan a mabalin a nagtaud kadagiti [[indihenio a tattao]] ti [[Mehiko]].<ref name="eol" /><ref>{{cite web|url=http://www.tomato-cages.com/tomato-history.html |title=Tomato History | newspaper= |date= |accessdate=Hulio 27, 2017}}</ref> Nasarakan dagiti Espaniol ti kamatis manipud iti pannakaiyammoda iti [[Azteca]] idi las-ud ti [[Kolonisasion ti Espaniol iti Kaamerikaan]] ken inyegda met iti Europa. Manipud iti dayta, naipayammo ti kamatis kadagiti sabali a parte iti nakolonisado a Europa a lubong idi las-ud ti maika-16 a siglo.<ref name="eol" />
Makmakan ti kamatis kadagiti nadumaduma a waya, makilaw wenno maluto, kadagiti adu a potahe, pagsawsawan, dagiti [[ensalada]], ken dagiti mainum. Bayat a dagiti kamatis ket dagiti [[bunga]] — [[botanika|botaniko]] a maidasig a kas dagiti [[Berry (botanika)|berry]] — kadawyanda a maus-usar a kas ramen a [[nateng]] wenno sabali a masida.<ref name=eb/>
Adu a naimulmula sagiti nadumaduma a kita ti kamatis kadagiti [[kalalainganna a klima]] iti amin a paset iti lubong, ken dagiti [[inbernadero]] ket mangipalubos para iti panagpataud kadagiti kamatis iti amin a paset dagiti tiempo iti tawen. Kadawyan nga dumakkel ti mula a kamatis iti {{pagbaliwen|1|-|3|m|ft|0|sp=us}} iti katayag. Agkalatkatda nga addaan iti nakapsot nga ungkay nga agdalupakpak ken kadawyan a makasapul iti suporta.<ref name="eol" /> Dagiti indeterminado a mula kamatis ket dagiti [[perenial a mula|perenial]] iti patneng a habitatda, ngem maimuyonganda a kas dagiti [[tinawen a mula|atinawen]]. Ti determinado, wenno bassit a mula, dagiti mula ket tinawen nga agsardeng a dumakkel iti naikeddeng a katayag ken agpataud iti maminsan a dagus nga apit. Agdumaduma ti kadakel ti kamatis segun ti [[kultibar]], nga agraman iti sakop iti {{pagbaliwen|0.5|-|4|in|cm}} iti kaakaba.<ref name="eol" />
== Dagiti nagibasaran ==
| |||