Rebision manipud idi 20:42, 22 Mayo 2017 urnosen Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m sinimpa dagiti nagibasaran ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 06:08, 12 Marso 2019 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika Barbaro nga urnos →
Linia 6: \| image = [[Papeles:Central America (orthographic projection).svg\|220px\|Mapa ti Tengnga nga Amerika]] \| label1 = Kalawa \| data1 = {{pagbaliwen\|523780\|km2\|sqmi\|sp=us}}<ref name=handbook2013 /> \| label2 = Populasion \| data2 = 42,688,190 (2012 karkulo)<ref name=IndexMundi2012 /> \| label3 = Densidad \| data3 = {{pagbaliwen\|77\|/km2\|/sqmi\|sp=us}} Linia 16: \| data5 = Taga-Tengnga nga Amerika, Taga-Sentral nga Amerika \| label6 = GDP \| data6 = $107.7 bilion ([[gatad ti sukat]]) (2006) <br /> $226.3 bilion ([[pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang]]) (2006). \| label7 = GDP tunggal maysa a tao \| data7 = $2,541 (gatad ti sukat) (2006) <br /> $5,339 (Pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang) (2006). \| label8 = Dagiti pagsasao \| data8 = Espaniol, Ingles, [[Sasao a Mayan]], [[Pagsasao a Garifuna\|Garifuna]], [[Kreol ti Belis]], ken [[Sasao a Mesoamerika\|dadduma pay a sasao ti Mesoamerika]] Linia 24: \| data9 = [[UTC−06:00]], [[UTC−05:00]] \| label10= Dagiti kadakkelan a siudad (2010) \| data10 = [[Listaan dagiti kadakkelan a siudad idiay Tengnga nga Amerika\|Listaan dagiti 10 a kadakkelan a siudad idiay Tengnga nga Amerika]]<ref name=Hubbard2015 /><!--This list is specifically the city, not the metropolitan area. If you believe it is inaccurate, then find a reference that states other information. The reference we have (just before this comment) states the following:--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Nicaragua}} [[Managua]]<!--2,201,000--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Honduras}} [[Tegucigalpa]]<!--1,126,534--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Guatemala}} [[Siudad ti Guatemala]]<!--1,104,890--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Panama}} [[Siudad ti Panama]]<!--880,691--><!----><br /> {{wagaywayikono\|El Salvador}} [[San Salvador\|Siudad ti San Salvador]]<!--540,898--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Honduras}} [[San Pedro Sula]]<!--538,101--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Costa Rica}} [[San José, Costa Rica\|San José]]<!--347,281--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Panama}} [[Distrito ti San Miguelito\|San Miguelito]]<!--293,745--><!----><br /> {{wagaywayikono\|El Salvador}} [[Santa Ana, El Salvador\|Santa Ana]]<!--245,241--><!----><br /> {{wagaywayikono\|Honduras}} [[Choloma]]<!--222,828--><!----> }} Ti '''Tengnga nga Amerika''' wenno '''Sentral nga Amerika''' ({{lang-es\|link=no\|América Central'', ''América del Centro'' wenno ''Centroamérica}}) ket ti akin-abagatan unay, nga [[Ismo ti Panama\|ismo]] a paset ti [[kontinente]] ti [[Amianan nga Amerika]], a mangikapet iti [[Abagatan nga Amerika]] iti abagatan a daya. Ti Tengnga nga Amerika bineddengan babaen ti [[Mehiko]] iti amianan, ti [[Colombia]] iti abagatan a daya, ti [[Baybay Karibe]] iti daya, ken ti [[Taaw Pasipiko]] iti laud. Ti Tengnga nga Amerika ket buklen dagiti pito a pagilian: ti [[Belis]], [[Costa Rica]], [[El Salvador]], [[Guatemala]], [[Honduras]], [[Nicaragua]], ken [[Panama]]. Ti naipagkaykaysa a populasion ti Tengnga nga Amerika ket ti nagbaetan ti 41,739,000 (2009 karkulo)<ref name=handbook2013 /> ken 42,688,190 (2012 karkulo).<ref name=IndexMundi2012 /><!--determined by calculating the numbers from all seven Central American countries--> Ti masa ti daga ti Tengnga nga Amerika ket addaan iti kalawa iti {{pagbaliwen\|523780\|km2\|sqmi\|sp=us}},<ref name=handbook2013 /> wenno gangani a 0.1% iti rabaw ti Daga. Daytoy ket paset ti [[hotspot ti biodibersidad]] ti [[Mesoamerika]], a gumay-at manipud tiiti akin-amianan a Guatemala aginggana ti sentral a Panama. Gapu ti kaadda dagiti nadumaduma nga [[aktibo a tukki\|heolohiko nga aktibo a tukki]] ken ti [[Bulkaniko nga Arko ti Tengnga nga Amerika]], adu dagiti seismiko nga aktibidad iti daytoy a rehion. Kanayon a mapaspasamak dagiti [[Dagiti kita ti panagbettak ti bulkan\|panagbettak ti bulkan]] ken dagiti gingined; dagitoy a masna a didigra ket nagresultaan dagiti adu a pannakapukaw iti biag ken adu a tagikua. Idi [[panawen ti sakbay ti Colombiano]], ti Tengnga nga Amerika ket natagtagitao babaen dagiti [[Indihenio a tattao ti Kaamerikaan\|patneng]] a tattao ti Mesoamerika, a naipangpangruna dagiti [[Tattao a Maya\|Mayan]] ken dagiti [[Aztec]]. Kalpasan kadagiti panagbanbanniaga iti Kaamerikan ni [[Christopher Columbus]], dagiti Espaniol ket nangrugrugida a [[Kolonisasion ti Espaniol ti Kaamerikaan\|nangkolonia ti Kaamerikaan]]. Manipud idi 1609 aginggana idi 1821, kaaduan ti teritorio ti uneg ti Tengnga nga Amerika—malaksid dagiti daga nga agbalinto iti Belis ken Panama—ket tinurayan idi a kas ti [[Kapitania Heneral ti Guatemala]]. Kalpasan ti pannakagun-od iti wayawaya manipud tiiti Espania idi 1821, ti dati a Kapitania Heneral ket naisilpo idi iti [[Umuna nga Imperio ti Mehiko]], ngem intono kuan ket pimmanaw manipud tiiti Mehiko tapno mangporma iti [[Pederal a Republika ti Tengnga nga Amerika]], ken nagpaut daytoy manipud idi 1823 aginggana idi 1838. Dagiti pito a pagilian a kanungpalan a nagbalin a nawaya nga autonomo a pagpagilian, a nangrugi iti Nicaragua, Honduras, Costa Rica, ken Guatemala (1838), ken sinaruno babaen ti El Salvador (1841), kalpasanna ti Panama (1903), ken ti Belis (1981). Ita nga aldaw, kalpasan ti ad-adu ngem dua gasut a tawtawen iti sosial a riribok, naranggas a suppiat ken rebolusion, panglaw, sosial nga inhustisia ken ranggas ken nakaro pay laeng iti amin a paset ti Tengnga nga Amerika. == Dagiti nota == {{Reflist\|refs= <ref name=handbook2013>{{cite book\|title=Central America economic integration and cooperation handbook\|edition=2013\|volume=Volume 1: Strategic information, organizations and programs\|chapter=Central America: strategic information\|pages=8\|publisher=International Business Publications, USA\|location=Washington, D.C.\|year=2013\|isbn=1-4387-4280-0\|url=http://books.google.com/?id=9AWWBQAAQBAJ&pg=PA8&lpg=PA8&dq=Central+America+has+an+area+of+523,780+square+kilometers#v=onepage&q=523%2C780%20&f=false}}</ref> Linia 53: }} == Adu pay a mabasbasa == * [http://www.bartleby.com/65/ce/CentrAm.html Central America]. ''[http://www.bartleby.com/65/The Columbia Encyclopedia]'', 6th ed. 2001–6. New York: Columbia University Press. * [http://www.bartleby.com/61/8/C0200800.html American Heritage Dictionaries, Central America]. Linia 60: * Hernández, Consuelo (2009). Reconstruyendo a Centroamérica a través de la poesía. ''Voces y perspectivas en la poesia latinoamericana del siglo XX''. Madrid: Visor. == Dagiti silpo ti ruar == {{commons-inline\|Central America\|{{PAGENAME}}}} * [http://repository.library.georgetown.edu/handle/10822/552494/search?query=geographic-region%3A%22Mexico%2C+Central+America+and+the+Caribbean%22&rpp=20&sort_by=0&order=DESC&submit=Go Silsilpo ti Video ti Tengnga nga Amerika] manipud tiiti [http://repository.library.georgetown.edu/handle/10822/552494 Dagiti Dihital nga Arkibo ti Ganganaet a Pannakibiang ti Dean Peter Krogh] * [http://lanic.utexas.edu/country/central/LANIC Pampanid ti pagilian ti Tengnga nga Amerika]

Tengnga nga Amerika: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision