Arte: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m panangiletra (via JWB)
m Nagsimpa kadagiti biddut ti CS1, nagsimpa iti panangiletra/gramatika
Linia 1:
[[Papeles:Art-portrait-collage 2.jpg|thumb|right|300px|Agpakanawan manipud tiiti akin-ngato a kanigid: ti [[kabukbukodan a ladawan]] manipud kenni [[Vincent van Gogh]], ti maysa nga Aprikano nga estatua ti [[tattao a Chokwe |Chokwe]], ti salaysay manipud tiiti ''[[Ti Pannkaipasngay ni Benus (Botticelli)|Pannakaipasngay ni Benus]]'' babaen ni [[Sandro Botticelli]] ken ti maysa a Hapon a [[Shisa|Shisa]] a leon]]]]
 
Ti '''arte''' ket ti nadumaduma a kita a sakopsakup dagiti [[panagkukua ti tao|aramid ti tattao]] ken dagiti nagbanagan kadagiti nga inararamid; daytoy nga artikulo ket mangipatengnga ti isip ti [[makitkita nga ar-arte]], a mairaman ti pnankaparuta kadagiti ladawan wenno banbanag iti lugar a pagobraan a mairaman ti [[pinintaan]], [[eskultura]], [[panagaramid ti prenta]], [[potograpia]], ken dagiti dadduma pay a makitkita amidia. Ti [[arkitektura]] ket sagpaminsan pay a mairamraman a kas maysa kadagiti makitkita nga arte; nupay kasta, a kasla iti [[dekoratibo nga ar-arte]], daytoy ket kapanggepan ti panakapartuat kadagiti banag a ti praktikal a panangiraman ti panag-usarpanagusar ket nasken iti pamay-an a dagitoy ket saan a kadawyan para iti pinintaan, kas pagarigan, ti [[musika]], [[teatro]], [[pelikula]], [[sala]], ken dadduma pay a [[mabuybuya nga ar-arte]], ket ti pay [[literatura]], ken dagiti dadduma pay a midia a kas ti [[interaktibo a midia]] ket nairamramanda iti nawatwatiwat a panangipalpalawag ti arte wenno [[ti ar-arte]].<ref>"Arte, n. 1". OED Online. Disiembre 2011. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. http://www.oed.com. (Naala idi Pebrero 26, 2012.)</ref> Manipud idi maika-17 a siglo, ti ''arte'' ket naitudtudo a ti aniamanania man a kalaing wenno ti kinalaing ken saan idi a naigidgiddiat manipud kadagiti [[artesania]] wenno dagiti [[siensia]], ngem ti moderno a panag-usarpanagusar ti [[napino nga ar-arte]], a dagiti estatiko konsiderasion ket nasken unay, ket sapasap a nailaslasin manipud kadagiti naal-ala a kalaing, wenno ti dekoratibo [[naipakat nga ar-arte]].
 
Adu kadagiti panagipalplawag ti arte a naisingsingasing babaen dagti pilosopo ken dagiti dadduma pay a nangidasdasig ti arte iti termino ti [[mimetismo]], panagiyebkas, pannakisinnarita ti rikna, wenno dadduma pay a pat-pateg. Idi las-ud ti [[Romantisismo|Romantiko a paset ti panawen]], ti arte ket nagbalin a nakitkita a kas ti "maysa a nangruna a ramit ti isip ti tao a naidasig iti relihion ken siensia".<ref>{{cite web |author=Gombrich, Ernst. |url=http://www.gombrich.co.uk/showdoc.php?id=68 |title=Insasao a damdamag Ti Sarita ti Arte|accessdate=2008-11-18 |year=2005 |work=The Gombrich Archive| archiveurl= http://web.archive.org/web/20081006212330/http://www.gombrich.co.uk/showdoc.php?id=68| archivedate= 6 Oktubre 2008 <!--DASHBot-->| deadurlurl-status= nolive}}</ref> Urayno ti panangipalpalawag ti arte ket sinupsuppiat ken nagbalbaliw kadagiti napalabas a panawen, ti sapasap a panangipalpalawag ket nangibagbaga ti kapanunotan ti [[Ahensia (pilosopia)|ahensia ti tao]]<ref>http://www.ubc.ca/okanagan/creative/links/arthistory/What_is_Art_.html</ref> ken ti panagpartuat babaen ti panagpanpanunot ken tekn ikal a kalaing.<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/630806/art</ref>
 
Ti katutubo ti arte, ken dagiti mainaig a konsepto a kas ti panagparpartuat ket panagipatpatarus, ket sinuksukimat iti maysa a sanga ti [[pilosopia]] a naamammoan a kas ti [[estetika]].<ref>Kennick, William ed, and W. E. Kennick, ''Arte ken pilosopia : dagiti binasbasa iti estetika'' New York: St. Martin's Press, 1979, pp. xi–xiii. {{ISBN|0-312-05391-6}}.</ref>
Linia 9:
{{pungol-nangruna}}
 
== Paammo ==
{{Reflist}}