Mehiko: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m usaren ti {{iti sao}} (via JWB)
m Nagsimpa kadagiti biddut ti CS1
Linia 26:
|largest_city = Siudad ti Mehiko
|official_languages = [[Pagsasao nga Espaniol|Espaniol]] <ref name="SRE English">{{cite web|url=http://www.sre.gob.mx/en/index.php?option=com_content&view=article&id=10&Itemid=271 | publisher =Sekretario iti Ganganaet a Pannakibiang | title = Sapasap a Paammo a maipapan iti Mehiko | location = MX |date= 2011-04-26 | accessdate= 2011-04-26}}</ref><ref name="BritannicaLang">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/379167/Mexico/27385/Languages |title=Encyclopaedia Britannica – Dagiti pagsasao ti Mehiko |publisher=britannica.com |date=2011-04-26 |accessdate=2011-04-26}}</ref>
|national_languages = 62 a [[Dagiti pagsasao ti Mehiko|pagsasao dagiti patneng nga Amerindiano]]<ref name="ofc_lang">Ti Sapasap a Linteg dagiti Karbengan ti Lingguistika para kadagiti Patneng a Tattao ket maibigbiganna amin dagiti Amerindio a minoridad a pagsasao, a mairaman ti Espaniol, a kas nailian a pagsasao ken naitimbeng nga umisu laeng kadagiti teritorio a maisasao. Ti gobierno ket maibigbigan na dagiti 62 a patneg a pagsasao, ken dagiti sabsabali a kita a saan mawawatan. {{cite document | title = Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas | publisher = CDI | place = Méhiko | url = http://www.cdi.gob.mx/index.php?id_seccion=90|website=www.gob.mx}}</ref>
|regional_languages =
|languages_type =
|languages =
|ethnic_groups = - Mestiso 70%<ref name="Lizcano" /><br /> – Puraw 15%<ref name="Lizcano" /><br /> – Patneng 9.8%<ref name=CDI1>{{cite web|url=http://www.cdi.gob.mx/cedulas/sintesis_resultados_2005.pdf |title=Síntesis de Resultados |publisher=Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas |year=2006 |accessdate=2010-12-22}}</ref><br />- Sabsabali 1%<ref name="Lizcano">{{cite journal|last=Lizcano Fernández |first=Francisco |date=Mayo 2005 |title=Composición Étnica de las Tres Áreas Culturales del Continente Americano al Comienzo del Siglo XXI |journal=Convergencia |volume=38 |pages=185–232; table on p. 218 |publisher=Universidad Autónoma del Estado de México, Centro de Investigación en Ciencias Sociales y Humanidades |location=Méhiko|issn=1405-1435 |url=http://convergencia.uaemex.mx/rev38/38pdf/LIZCANO.pdf |language=Espaniol |format=PDF}}</ref>
|ethnic_groups_year =
|demonym = Mehikano
|government_type = {{nowrap|[[Pederalismo|Pederal]] a [[Presidensial a sistema|presidensial]]<br /> [[batay-linteg a republika]]<ref>{{cite web| format = PDF | location = MX | url=http://www.scjn.gob.mx/SiteCollectionDocuments/PortalSCJN/RecJur/BibliotecaDigitalSCJN/PublicacionesSupremaCorte/Political_constitucion_of_the_united_Mexican_states_2008.pdf |title = Politikal a Batay-linteg dagiti Nagkaykaysa nga Estado ti Méhiko Titulo 2 Artikulo 40 | publisher= SCJN | accessdate = 2010-08-14}}</ref>}}
|leader_title1 = [[Presidente ti Mehiko|Presidente]]
|leader_name1 = [[Enrique Peña Nieto]]
Linia 76:
|population_density_sq_mi = 142
|population_density_rank = Maika-142
|GDP_PPP = $1.629 trilion<ref name="imf-mx">{{cite web |url= http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=42&pr.y=9&sy=2009&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=273&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CGGXWDG_NGDP&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, Oktubre 2010 |author= |date= |work= |publisher=IMF |accessdate=5 Marso 2011}}</ref>
|GDP_PPP_rank = Maika-11
|GDP_PPP_year = 2011
Linia 121:
Ti [[Kasakbayan ti Kolumbiano a Mehiko]] adu kadagiti kultura ket nataenganda dagiti napalaing a sibilisasion a kas ti [[Olmec]], ti [[Toltec]], ti [[Teotihuacan]], ti [[Sapoteko a sibilisasion|Sapoteko]], ti [[Maya a sibilisasion|Maya]] ken ti [[Aztec|Asteka]] sakbay nga immunada a nakakita kadagiti Europeano. Idi 1521, ti Espania [[Espaniol a panagrukma ti Asteka nga Imperio|nangirukma]] ken nangikolonisado ti teritorio manipud iti kuartelna idiay [[Tenochtitlan|Mehiko-Tenochtitlan]], a daytoy ket naadministrado a kas ti Birreinato ti [[Baro nga Espania]]. Daytoy a teritorio ket dimteng a nagbalin a ti Mehiko a kas ti [[Mehikano a Gubat ti Panagwaywayas|panagwaywaya]] ket nabigbigan idi 1821. Ti kalpasan ti panagwayawaya a paset ti panawen ket naidasig idi babaen ti [[Ekonomiko a pakasaritaan ti Mehiko#Wayawaya|ekonomiko a pannakatalna]], ti [[Mehikano-Amerikano a Gubat]] ken ti [[Maipapan ti teritorio nga ebolusion ti Mehiko|maipapan ti teritorio a pannakaiyakar]] iti Estados Unidos, ti [[Reporma a Gubat|sibil a gubat]], dagiti [[Emperador ti Mehiko|dua nga imperio]] ken [[Listaan dagiti Presidente ti Mehiko|ti domestiko a diktadura]]. Ti kinaudi a naibaga ket nakaiturongan ti [[Mehikano a Rebolusion]] idi 1910, a nakaipatinggaan ti panakaiyebkas ti [[Batay-linteg ti Mehiko|1917 a Batay-linteg]] ken ti irurumsua ti agdama a [[Dagiti politika ti Mehiko|sistema ti politika]] ti Mehiko. Dagiti [[Sapasap a panagbutos ti Mehiko, 2000|panagbutos a natengngel idi Hulio 2000]] ket nangmarka ti immuna a panangabak ti presidensia ti kasuppiatan a partido manipud iti [[Partido ti Institusional a Rebolusionario]]. Manipud idi 2006 ti pagilian ket adda iti tengnga ti maysa a [[Mehikano a Gubat ti Druga|druga a gubat]] a nakatunton kadagiti 60,000 a biag.<ref>{{cite news|url=http://www.zetatijuana.com/2011/12/12/quinto-ano-de-gobierno-60-mil-420-ejecuciones/ |title=Quinto año de gobierno |work=Semanario Zeta | date=2011-11-12|archiveurl=https://archive.is/WLqY|archivedate=2012-12-17}}</ref>
 
Ti Mehiko ket maysa kadagiti kadakkelan nga ekonomia iti lubong, ken daytoy ket naipanunotan a kas maysa a [[rehional a bileg]] ken [[tengnga a bileg]].<ref>{{cite web|title=Kasano ti mangipada kadagiti rehional a bileg: dagiti panagusig a konsepto ken panagsukisok dagiti topiko|url=http://www.giga-hamburg.de/dl/download.php?d=/content/staff/nolte/publications/how_to_compare_nolte.pdf|publisher=Britaniko a Gimong ti Internasional a Panagadadal|accessdate=Abril 11, 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/policy/other/bluebook/2006/05.pdf |title=Ministro ti Ganganaet a Pannakibiang ti Hapon |format=PDF |date= |accessdate=2012-05-07}}</ref><ref>[http://www.oxanstore.com/displayfree.php?NewsItemID=130098 Oxford Analytica]</ref> Iti maipatinayon, ti Mehiko ket isu idi ti immuna a kameng ti Latino Amerikano nga [[Organisasion para iti Ekonomiko a Panagtitinnulongan ken Panagrangrang-ay]] OECD (manipud idi 1994), ken naipanpanunotan a maysa nga akinngato a tengnga a matgedan a pagilian babaen ti Banko ti Lubong.<ref name="wb-upper-middle">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lending-groups#Upper_middle_income |title=Pagilian ken Agpatpautang a Grupgrupo |publisher=Banko ti Lubong |accessdate=Marso 5, 2011|quote=Ti Akinngato a tengnga a Matgedan a naipalawagan a kas ti matgedan ti tungngal maysa a tao a nagbaetan ti $3,976 – $12,275}}</ref> Ti Mehiko ket naipanpanunotan a kas maysa a [[baro a naindustrialisado a pagilian]]<ref name=Globalization>{{cite book|title=Globalisasion ket Panagbalbaliw ti Ganganaet nga Annuroten ti Ekonomiko|author=Paweł Bożyk|chapter=Baro a Naindustrialisado a Pagilian|publisher=Ashgate Publishing, Ltd|year=2006|isbn=0-7546-4638-6|page=164}}</ref><ref name=Limits>{{cite book|title=Dagiti Patingnga ti Pagtutumpongan|author=Mauro F. Guillén|chapter=Dagiti Multinational, Ideolohia, ken Naurnos a Panagobra|pages=126 (Tabla 5.1)|publisher=Unibersidad ti Princeton a Pagmalditan|year=2003|isbn=0-691-11633-4}}</ref><ref name=AIA>{{cite book|title=Heograpia, Ti Napagkaykaysa nga Arngian|author=David Waugh|chapter=Dagiti Agpatpataud nga Industria (kapitulo 19), panagrangrang-ay ti Lubong (kapitulo 22)|pages=563, 576–579, 633, and 640|publisher=Nelson Thornes Ltd.|year=2000|isbn=0-17-444706-X}}</ref><ref name=Principles>{{cite book|title=Dagiti Punganayan dagiti Ekonomia|author=N. Gregory Mankiw|year=2007|isbn=978-0-324-22472-96|publisher=Thomson/South-Western|location=Mason, Ohio}}</ref> ken maysa a [[Rumrumsua a Bilbileg|rumrumsua a bileg]].<ref>{{cite web|url=http://ipsnews.net/news.asp?idnews=38056 |title=G8: Nupay dagiti paggiddiatan, ti Mehiko ket Nanam-ay a kas Rumrumsua a Bileg|publisher=Ipsnews.net |date=Hunio 5, 2007 |accessdate=Mayo 30, 2010}}</ref> Daytoy ket addaan iti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti GDP (nominal)|maikasangapulo ket tallo a kadakkelan]] ti nominal GDP ken ti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti GDP (PPP)|maikasangapulo ket maysa a kadakkelan]] babaen ti [[pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang]]. Ti [[Ekonomia ti Mehiko|ekonomiana]] ket napigsa a naisilpo kadagiti kumaduaanna ti [[North American Free Trade Agreement|Nawaya a Tulagan ti Komersio ti Amianan nga Amerika]] (NAFTA), a naipangpangruna ti Estados Unidos.<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/35749.htm Mehiko (05/09)]. Departamento ti Estado ti Estados Unidos. Naala idi:2009-11-25</ref><ref>[http://www.fas.org/sgp/crs/row/RL34733.pdf CRS a Reporta para iti Kongreso]. Serbisio ti Kongresional a Panagsukisok. Nobiembre 4, 2008</ref> Ti Mehiko ket mairanggo ti maikanem iti lubong ken umuna iti Kaamerikaan babaen ti bilang ti [[UNESCO]] a [[Tawid a Luglugar iti Lubong]] nga addaan iti [[Listaan dagiti Tawid a Llugar iti Lubong idiay Kaamerikaan#Mehiko (31)|31]],<ref>{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list |title=UNESCO World Heritage Centre – World Heritage List |publisher=UNESCO |accessdate=Mayo 25, 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/events/295 |title=Mexico's World Heritage Sites Photographic Exhibition at UN Headquarters |publisher=Whc.unesco.org |accessdate=Mayo 30, 2010}}</ref><ref>Tabla dagiti Tawid a Lugar iti Lubong babaen ti pagilian</ref> ken idi 2007 ket isu idi ti maikasangapulo a kaaduan a nabisbisita a pagilian iti lubong nga adda dagiti 21.4 a riwriw nga internasional a simmangsangpet ti tungngal maysa a tawen.<ref>{{cite web|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights08_en_HR.pdf |title=Turismo |format=PDF |accessdate=Mayo 30, 2010}}</ref>
 
== Etimolohia ==