Biolohia: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Lam-ang (tungtungan | aramid) m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika |
Lam-ang (tungtungan | aramid) m ikkaten ti |ref=harv (via JWB) |
||
Linia 29:
Urayno ti biolohia iti moderno a pormana ket maysa a kabarbaro ken agdama a panakarang-ay, dagiti siensia a maikabagian ken mairaman iti daytoy ket naadadalen manipud kadagiti taga-ugma a panawen. Ti [[masna a pilosopia]] ket kinasapsapa nga inadal idi dagiti sibilisasion iti [[Mesopotamia]], [[Ehipto]], ti [[Indiano a subkontinente]], ken [[Tsina]]. Nupay kasta, ti taudan ti moderno a biolohia ken ti arngianna ti panagadal iti masna ket kaaduan a nasursurotan manipud idi [[tag-ugma a Gresia]].<ref>Magner, ''Pakasaritaan dagiti Siensia ti Biag''</ref> Bayat a ti ormal a panagadal iti [[medisina]] ket nanipud pay idi ni [[Hippocrates]] (ca. 460 BC – ca. 370 BC), ni [[Aristotle]] (384 BC – 322 BC) nga isu ti kaadua a nagparawad ti panagrangrang-ay ti biolohia. Dagiti naipangpangruna ket dagiti [[Dagiti Pakasaritaan iti Ayup]] ken dagiti sabsabali nga obrana a nangipakita kadagiti naturalista panagirayna, ken dagiti simmakbay nga ad-adu nga emperiko nga obrana a nagipatengnga ti isip iti bilohiko a gapuanan kendibersidda iti biag. Ti simmaruno kenni [[Aristoteles]] idiay [[Lyceum]], a ni [[Theophrastus]], ket nagsurat kadagiti serye ti liblibro iti [[botania]] a nabati a kas ti kangrunaan a kontribusion iti taga-ugma iti siensia dagiti mula, ken dagiti pay mapan iti [[Tengnga a Pannpanawen]].
Dagiti eskolar iti medibal nga Islamiko a lubong a nagsurat iti biolohia ket mairaman ni [[al-Jahiz]] (781–869), [[Al-Dinawari]] (828–896), nga isu ket nagsurat ti botania,<ref name=Fahd-815>{{Cite journal|last=Fahd|first=Toufic|title=Botania ken agrikultura|page=815
Ti biolohia ket napardas a naparang-ay ken nagtubo babaen ti dramatiko a pannakaparang-ay ti [[mikroskopio]] ni[[Antony van Leeuwenhoek]]. Isu daytoyen nga idi a dagiti eskolar ket nakaduktal ti [[spermatozoa]], [[bakteria]], [[inpusoria]] ken ti aragaag a panakakaskasdaaw ken dibersidad iti mikroskopiko a biag. Dagiti panagsukimat babaen ni [[Jan Swammerdam]] ket nangiturong kadagiti baro a panagayat iti [[entomolohia]] ken nangitakder ti kangrunaan a pamay-an iti mikroskopiko a [[panagrangkay]] ken [[panagmantsa]].<ref>Magner, ''Pakasaritaan dagiti Siensia ti Biag'', pp 133–144</ref>
|