Shia nga Islam: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m saanen a masapul
Naipatarus manipud iti Shia Islam/983336966
Linia 1:
[[Papeles:ImamHusaynMosqueKarbalaIraqPre2006.JPG|thumb|Ti [[Altar ni Imam Husayn|Altar ni Imam Hussein]] idiay [[Karbala]], ti Irak ket maysa anasantuana nasantuan a lugar para kadagiti Shia a Muslim]]
 
Ti '''Shia nga Islam''' wenno '''Shi'ismo''' ket maysa kadagiti dua a nangruna a sanga ti [[Islam]]. Mangtengngel daytoy a ni Islamiko a propeta [[Mahoma]] ket inkeddengna ni [[Ali]] ibn Abi Talib a kas ti Imam (daulo) ken ti mangsukat kaniana,<ref>{{cite book |url=https://www.al-islam.org/khilafah-ali-over-abu-bakr-toyib-olawuyi/preface |title=On the Khilafah of Ali over Abu Bakr |last=Olawuyi |first=Toyib |year=2014 |isbn=978-1-4928-5884-3 |pages=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160422181325/http://www.al-islam.org/khilafah-ali-over-abu-bakr-toyib-olawuyi/preface |archivedate=22 Abril 2016}}</ref> a naipangpangruna iti [[pasamak ti Ghadir Khumm]], ngemnapawilan manipud iti kalipato kas resulta ti insidente ti [[Saqifah]]. Maigiddiat daytoy a panirigan iti [[Sunni nga Islam]], a dagiti agraraem ket namatmatida a ni Mahoma ket saan a nangidutok iti mangsukat ken mangikeddeng a ni [[Abu Bakr]] ket naidutok a kas [[kalipa]] babaen dagiti grupo ti Muslim iti Saqifah, ket isu ti immuna a husto a kalipa kalpasan ni Mahoma.<ref>{{cite web|url=http://www.alhewar.com/SadekShura.htm|title=The Shura Principle in Islam – by Sadek Sulaiman|website=www.alhewar.com|access-date=18 Hunio 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160727210611/http://www.alhewar.com/SadekShura.htm|archivedate=27 Hulio 2016}}</ref> Ti maysa a tao nga agob-obserba iti Shia nga Islam ket ti nawtawagan iti maysa a '''Shi'i'''.
Ti '''Shia''' ({{lang-ar|شيعة}}, ''Shīʿah'') ket mangirepresenta ti kadakkelan sismatiko a sekta iti [[Islam]], a mangbukbukel kadagiti 10-20% kadagiti Muslim iti lubong.<!--<ref name="CIA" />--> Dagiti agraraem iti Shia nga Islam ket tinawtawagan ti '''Shi'ites''' wenno '''Shias'''. Ti "Shia" ket isu ti ababa a porma iti naipakasaritaan nga insasao iti ''Shīʻatul ʻAlī'' ({{lang|ar|شيعة العلي}}), a ti kaibuksilanna ket "dagiti sumursurot", "sangkatipunan", wenno "partido" ni [[Ali]] a manugang ken kasinsin Mahoma, a naipammatian dagiti Shia a simmaruno kenni Mahoma idiay Kalipato.
 
Naibatay ti Shia nga Islam babaen ti [[hadith]] (Ghadir Khumm) ni Mahoma.<ref name="Esposito, John 2002. p. 40">Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam". Oxford University Press, 2002 | {{ISBN|978-0-19-515713-0}}. p. 40</ref><ref>{{cite web |url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2189?_hi=26&_pos=238 |title=From the article on Shii Islam in Oxford Islamic Studies Online |publisher=Oxfordislamicstudies.com |accessdate=4 Mayo 2011 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120528231159/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2189?_hi=26&_pos=238 |archivedate=28 Mayo 2012}}</ref> Ikeddeng ti Shia a ni Ali ket nainlangitan a naidutok a kas ti sumaruno ken ni Mahoma, ken kas ti immuna nga Imam. Isakup pay ti Shia daytoy a [[Imamah (doktrina ti Shia)|Imammah]] iti pamilia ti Mahoma, ti ''[[Ahl al-Bayt]]'' ("ti tattao/pamilia iti Balay"),<ref>{{Cite encyclopedia|author=Goldziher, I.|author2= Arendonk, C. van |author3= Tritton, A.S. | year= 2012 | title=Ahl al- Bayt |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam| edition=2nd|publisher=Brill |editor=P. Bearman |editor2=Th. Bianquis |editor3=C.E. Bosworth |editor4=E. van Donzel |editor5=W.P. Heinrichs| doi= 10.1163/1573-3912_islam_SIM_0378 }}</ref> ken sumagmamano kadagiti tattao kadagiti putotna, nga ammo a kas dagiti ''[[Imam]]'', a namatmatida nga agtagikua iti naisangayan nga espiritual kenpolitikal a turay iti komunidad, di managkamaliken dagiti dadduma pay a nailangitan a naitakder a turay a kababalin.<ref name="franc46">{{cite web|url=http://www.al-islam.org/principles-shiite-creed-ayatullah-ibrahim-amini/lesson-13-imams-traits|title=Lesson 13: Imam's Traits|work=Al-Islam.org|url-status=live|archiveurl=https://archive.today/20150209161456/http://www.al-islam.org/principles-shiite-creed-ayatullah-ibrahim-amini/lesson-13-imams-traits|archivedate=9 February 2015|date=13 Enero 2015}}</ref> Uray no adda met dagiti adu asubsekto ti Shia, ti moderno a Shia nga Islam ket nabigbingay kadagiti dua a nangruna a grupo: dagiti [[Imamiyyah]] ken [[Ismailismo|Ismailis]], dagiti Imamiyyah a Shia ket isu ti kadakkelan ken kaimpluenisanna a grupo kadagiti Shia.<ref>Tabataba'i (1979), p. 76</ref><ref>''God's rule: the politics of world religions'', p. 146, Jacob Neusner, 2003</ref><ref>Esposito, John. ''What Everyone Needs to Know about Islam'', Oxford University Press, 2002. {{ISBN|978-0-19-515713-0}}. p. 40</ref>
== Dagiti nota ==
{{Reflist}}
 
Ti Shia nga Islam ket ti maikadua akadakkelan a sanga ti Islam: manipud kadagiti naladaw a tawen ti 2000, dagiti Shia a Muslim ket nagkontribusionda iti 10–15% kadagiti amin a Muslim.<ref name="PEW2009">{{cite web|title=Mapping the Global Muslim Population|url=http://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/|accessdate=10 Disiembre 2014|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151214172939/http://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/|archivedate=14 Disiembre 2015|date=7 Oktubre 2009|quote=The Pew Forum's estimate of the Shia population (10–13%) is in keeping with previous estimates, which generally have been in the range of 10–15%.}}</ref> Ti Imamiyyah a Shia ket ti kadakkelan a sangaa ti Shia nga Islam,<ref name="Newman2013">{{cite book|last=Newman|first=Andrew J.|title=Twelver Shiism: Unity and Diversity in the Life of Islam, 632 to 1722|url=https://books.google.com/books?id=-_M8BQAAQBAJ|year=2013|publisher=Edinburgh University Press|isbn=978-0-7486-7833-4|chapter=Introduction|chapterurl=https://books.google.com/books?id=-_M8BQAAQBAJ&pg=PP18|page=2|access-date=13 Oktubre 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160501201413/https://books.google.com/books?id=-_M8BQAAQBAJ|archive-date=1 Mayo 2016|url-status=live}}</ref> ken dagiti karkulo idi 2012 ket mangibaga a 85% kadagiti Shia ket dagiti Imamiyyah.<ref>{{cite book|last=Guidère|first=Mathieu|title=Historical Dictionary of Islamic Fundamentalism|url=https://books.google.com/books?id=tCvhzGiDMYsC&pg=PA319|year=2012|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-7965-2|page=319}}</ref>
== Dagiti nagibasaran ==
* {{Cite encyclopedia | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica Online]] | publisher = Encyclopædia Britannica, Inc.}}
* {{Cite encyclopedia | encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] | publisher=Sentro para dagiti Irani a Panagadal, Unibersidad ti Columbia| isbn=1-56859-050-4}}
 
== AduDagiti pay a mabasbasanagibasaran ==
{{Reflist}}
* Peter J. Chelkowski (ed.), ''Kankanayon a Pannagaramid: Ti Taziyah ken dagiti sabaliaRitu ti Shiite'' (Siudad ti Salt lake (UT), Seagull Books, 2010) (Seagull Books – Enactments).
* {{Cite book| last=Corbin | first=Henry | authorlink=Henry Corbin | title= Pakasaritaan ti Islamiko a Pilosopia, inpatarus babaen ni Liadain Sherrard ken ni[[Philip Sherrard]] | publisher=Kegan Paul Internasional iti pannakaikadduaan dagiti Islamiko a Pablaak para iti Instituto dagiti Ismaili a Panagadadal| year=1993 | isbn=0-7103-0416-1}}
 
== Dagiti akinruar a silpo ==
{{EB1911 poster|Shi'ites}}
* [http://shiabook.blogspot.co.uk/2011_01_01_archive.html Dagiti nasapa a Pakaringgoran]
* {{dmozcurlie|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Shia|Shia}}
* [http://www.yahusain.com/ YaHusain.com, Website ti Shia nga adda dagiti inpormatibo a lektura iti Ingles ken Urdu]
* [http://www.roshd.org/ Islamic – Website ti Shia]
*{{dmoz|Society/Religion_and_Spirituality/Islam/Shia|Shia}}
 
{{Kontrol ti autoridad}}
{{pungol-nangruna}}