Mahatma Gandhi: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
Zsx
Et-etiketa: Reverted Urnos ti mobile Urnos ti web ti mobile
m Insubli ti panagurnos babaen ni 111.125.120.106 (tungtungan), naisubli iti naudi a rebision babaen ni Lam-ang
Etiketa: Rollback
Linia 29:
Isu ket anak ti nagato nga opisial iti gobierno, ni Gandhi ket naipasngay ken dimmakkel iti maysa a [[Hindu]] ''[[Bania (kasta)|Bania]]'' a komunidad idiay aplaya ti [[Gujarat]], ken nagadal ti linteg idiay Londres. Ni Gandhi ket nagbalin a nalatak babaen ti pannakilabanna para kadagiti karbengan a sibil dagiti Indiano a Muslim ken Hindu Idiay Abagatan nga Aprika, a nagaramat kadagiti pinarang-ayna a wagas iti di-naranggas a sibil a di-panagtungpal. Isu ket nagsubli idiay India idi 1915, isu ket nangirugi a nagurnos kadagiti agtaltalon tapno agsuppiatda kadagiti adu unay a panag-buis kadagiti dagdaga. Isu ket nabayagen a sumupsupiat iti "komunalismo" ( a kas iti panagibatay ti politika iti relihion) isu ket nawatiwat a gimmay-at kadagiti amin a grupo ti relihion. Isu ket nagbalin a daulo dagiti Muslim a nagprotesta ti agapapday a kasasaad iti [[Khilafat a Tignay|Kalipato]]. Isu ket nagidaulo ti [[Nailian a Kongreso ti India]] idi 1921, ni Gandhi ket nangidaulo kadagiti dagup ti pagilian a kampania para iti panag-namay ti kinapanglaw, nangipadakkel kadagiti karbengan ti babbai, isu ket nangipatakder kadagiti pagtutunosan dagiti relihion ken etniko, nangipasardeng ti [[dalit|di-panakasagid]], nagpaadu ti bukod a panagtalek ti ekonomia, ken ti ngato ti amain a naibaga ti panaggun-od ti ''[[Swaraj]]''—ti panakawayawaya ti India manipud iti Britaniko a panagturay.
 
Ni Gandhi ket nangidaulo kadagiti Indiano iti panagprotesta ti nailian a panagbuis ti asin nga adda ti {{convert|400|km|mi|abbr=on}} a [[Asin a Satyagraha|Martsa ti Asin a Dandi]] idi 1930, ken kalpasan daytoy ti panagtunton iti Britako nga ''[[Ikalusay ti India]]'' idi 1942, idi panawen ti [[aikaduaMaikadua a Sangalubongan a Gubat]]. Naibalod isuna para iti daytoy ken dagiti dadduma pay a politiko a basol nga inaramidna kadagiti napalabas a panawen. Ni Gandhi ket nagbirbiruk kadagiti panagsanay ti di-naranggas ken kinapudno kadagiti amin a kasasaad, ken mangipatakder a dagiti dadduma atao ket kastoy met ti aramidenda. Nasirmatana a dagiti purok ket isu dagitoy ti bugas iti pudno nga India ken nagparang-ay ti kinabukodan a panagnamay; isu ket saan a nagsuporta kadgiti programa ti industrilisasion ti disipulona a ni [[Jawaharlal Nehru]]. Isu ket nalanay a nagbiag iti maysa a [[Sabarmati Ashram|nanamay a pagtaengan a komunidad]] ken nagkawes kadagiti tinawtawid ti India a ''[[dhoti]]'' ken mantilia, a nalaga iti sag-ut ken naimanbi ti ima iti maysa a ''[[charkha]]''. Ti kasupiatna ti politika a ni [[Winston Churchill]] ket sinusuronna a kas ti "gudua a labus a pakir."<ref>{{cite book|author=Richard Toye|title=Imperio ni Churchill: Ti Lubong a Nagaramid Kaniana ken ti Lubong nga Inaramidna|url=http://books.google.com/books?id=Ca4DNx1iuRgC&pg=PA176|year=2010|publisher=Macmillan|page=176-7}}</ref> Isu ket maysa a naruknoy a mangmangan laeng ti dinegdeng, ken nagaramid kadagiti atiddog a [[Listaan dagiti panagayuno nga inaramid babaen ni Mahatma Gandhi|panagayuno ]] a kas ti pamay-an ti kinabukodan a panagpapuro ken politika a panagpagaraw.
 
Kadagiti kinaudi a tawenna, isu ket saan a naragsakan para iti [[panagbingay iti India]], ni Gandhi ket nagobra a mangipasardeng kadagiti panagpipinnatay a nagbaetan dagiti Muslims ken dagiti Hindu ken Sikh a simron idiay nagbeddengan ti lugar a nagbaetan ti India ken Pakistan. Isu ket napatay idi 30 Enero 1948 babaen ti maysa a Hindu nationalista a pimmanunot a ni Gandhi ket magipagrikna unay kadagiti Muslim ti India. Ti Enero 30 ket napalpaliiw a kas ti [[Aldaw ti Martir (India)|Aldaw ti Martir]] idiay India. Ti pammadayaw a ''Mahatma'' ([[Sanskrit]]: ''[[Mahatma|mahāt̪mā]]'' wenno "Nalatak a Kararua", ket naipakat kaniana idi 1914.<ref name=rajmohan_gandhi_p172>{{citation|last=Gandhi|first=Rajmohan|title=Gandhi: ti lalaki, dagiti tattaona, ken ti imperio|url=http://books.google.com/books?id=FauJL7LKXmkC&pg=PA172|year=2006|publisher=Unibersidad iti California a Pagmalditan|page=172}} Inadaw a sinao: "Dagitipanagtawag idiay Durban ken Verulam ket mangitudo kenni Gandhi a kas maysa a 'Mahatma', 'nalatak a kararua'. Isu ket nasirmata kas maysa a nalatak a kararua gapu ta isu ket nangpatakder kadagiti gapuana dagiti napanglaw. (p 172)"</ref> Idiay India isu ket tinawtawagan pay a ti ''Bapu'' ([[Pagsasao a Gujarati|Gujarati]]: ''bāpuː'' wenno "Ama"). Isu ket ammo idiay India a kas ti ''[[Ama iti Pagilian]]'';<ref name="Markovits2006">{{cite book|last=Markovits|first=Claude|title=Un-Gandhian Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=30e_maQ2vYQC&pg=PA59|year=2006|publisher=Permanente a Nangisit|isbn=978-81-7824-155-5|page=59}}</ref> ti kasangayna iti 2 Oktubre, ket nailaglagipan idiay a kas ti ''[[Gandhi Jayanti]]'', daytoy ket maysa a [[dagiti piesta idiay India|nailian a piesta]], ken ti sangalubongan akas ti [[Internasional nga Aldaw iti Di-Naranggas]]. Ti pilosopia ni Gandhi ket saan a teoretiko ngem daytoy ket maysa a pragmatismo, a daytoy ket ti, ti panagsanay kadagiti bukodna a prinsipio iti agdama a panawen. No damagen nga agited ti mensahe kadagiti tattao, isu ket agsungbat a, "Ti biagko ket isu ti mensahek."<ref>{{cite book|author=Douglas Allen|title=Ti Pilosopia ni Mahatma Gandhi para iti Duapulo ket Maysa a Siglo|url=http://books.google.com/books?id=bc53Vcr1eRYC&pg=PA34|year=2008|publisher=Lexington Books|page=34}}</ref>