Rebision manipud idi 20:54, 3 Hunio 2021 urnosen Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Easter Island-->Rapa Nui (via JWB) ← Nadadaan nga urnos		Rebision manipud idi 20:57, 3 Hunio 2021 urnosen ibabawi Lam-ang (tungtungan \| aramid) Dagiti administrador ti interface, Dagiti administrador 182,014 edits m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika Barbaro nga urnos →
Linia 90: Ti '''Chile''' ({{IPA-es\|ˈtʃile\|lang}}), opisial a ti '''Republika ti Chile''', ket ti pagilian iti [[Abagatan nga Amerika]] a mangsakop iti ababa ken atiddog, akikid a pirgis ti daga a nagbaetan ti [[Andes]] iti daya ken ti Taaw Pasipiko iti laud. Daytoy ket beddenganna ti [[Peru]] iti amianan, ti [[Bolivia]] iti amianan a daya, ti [[Arhentina]] iti daya, ken ti [[Pasahe Drake]] iti adayo nga abagatan. Ti teritorio ti Chile ket mairaman dagiti isla ti Pasipiko ti [[Is-isla Juan Fernández\|Juan Fernández]], [[Salas y Gómez]], [[Is-isla Desventuradas\|Desventuradas]], ken [[Rapa Nui]] idiay [[Oceania]]. Tuntonen pay ti Chile iti agarup a {{pagbaliwen\|1250000\|km2}} iti [[Antartika]], urayno amin a panagtunton ket nasuspende babaen ti [[Tulag ti Antartiko]]. Ti namaga a [[~~Disierto~~Desierto Atacama]] idiay akin-amianan a Chile ket aglaon kadagiti adu a kinabaknang iti mineral, a naipangpangruna ti [[gambang]]. Ti bassit met laeng a lugar iti tengnga ket kaaduan iti termino iti populasion ken dagiti rekurso iti agrikultura, ken daytoy ti sentro ti kultura ken politika a dimmakkelan ti Chile idi naladaw a maika-19 a siglo idi inkorporadona dagiti rehion ti amianan ken abagatan. Ti akin-abagatan a Chile ket nabaknang kadagiti kabakiran ken dagiti daga a pagaraban, ken mangipakaita kadagiti agsasaruno a [[bulkan]] ken dagiti danaw . Ti akin-abagatan nga aplaya ket labirinto dagiti [[Dagiti piordo ken kanal ti Chile\|piordo, sabangan ken dagiti kanal]], dagiti agtirtiritir a peninsula, ken dagiti isla.<ref name="USDoS">{{cite web\|url=http://www.state.gov/outofdate/bgn/chile/192190.htm\|title=Bureau of Western Hemisphere Affairs, Background Note: Chile\|publisher=United States Department of State\|date=16 Disiembre 2011}}</ref> [[Papeles:Pueblo de San Pedro de Atacama 2013-09-21 11-52-31.jpg\|thumb\|left\|Atacama]] Pinarukma ken kinolonia ti Espania ti Chile idi tengnga ti maika-16 a siglo, ken sinukatanda ti turay ti Inca idiay akin-amianan a Chile, ngem napaay a nangparukma dagiti nawaya a [[Mapuche]] a nagtagtagitao ti abagatan a tengnga a Chile. Kalpasan ti panagirangarang ti wayawaya manipud iti Espania idi 1818, rimmuar ti Chile kadagiti tawen ti 1830 a kas relatibo a natalinaay nga autoritariano a republika. Idi maika-19 a siglo, nakakita ti Chile iti nasayaat a panagdur-as ti ekonomia, ken nangipatingga daytoy iti resistansia dagiti Mapuche kadagiti tawen ti 1880 ken nakagun-od iti agdama a teritoriona iti amianan iti [[Gubat ti Pasipiko]] (1879–83) kalpasan ti panangabakna iti Peru ken Bolivia.<ref name=factbook>{{cite web\|title=Chile\|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ci.html\|work=The World Factbook\|publisher=Central Intelligence Agency\|accessdate=17 Pebrero 2014}}</ref> Kadagiti naladaw a tawen ti 1960 ken dagiti nasapa a tawen ti 1970, nakasanay ti pagilian iti nakaro a kanigid-kanawan a [[Polarisasion (politika)\|politikal a polarisasion]] ken riribuk. Daytoy a pasamak ket nagbanagan ti [[kudeta ti Chile ti 1973]] a nangparmek iti kanawan a payak a gobierno ni [[Salvador Allende]] ken nakaitakderan ti [[Diktadura ti militar ti Chile (1973–90)\|nagpaut iti 16 a tawen a kanawan a payak a diktadura ti militar]] a nakatayan wenno nakapukawan dagiti ad-adu ngem 3,000 a tattao. Ti turay nga indaluan babaen ni [[Augusto Pinochet]] ket nagpatingga idi 1990 kalpasan iti pannakaabakna iti reperendum iti 1988 ken sinaruno babaen ti kumaduaan ti sentro a kanawan a nagturay kadagiti uppat a presidensia aginggana idi 2010.

Chile: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision