Austria: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
No edit summary
Et-etiketa: Urnos ti mobile Urnos ti web ti mobile
m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika
Linia 18:
|languages_type = Dagiti pagsasao
|languages = [[Austro-Babaro]], [[Alemaniko nga Aleman|Alemaniko]] idiay Vorarlberg. Iti lokal pay [[Pagsasao a Eslobeno|Eslobeno]], [[Burgenland a Kroata]] ken [[Pagsasao a Hungaro|Hungaro]]
|ethnic_groups = '''91.1% [[Tattao nga Austriano|Austriano]]''',<br />8.9% gangganaet -<br />4% isu dagiti [[Tattao a Yugoslav|Yoguslav]],<br />1.6% [[Dagiti Turko idiay Austria|Turko]],<br />2.4% sabsabali ken di naibagbaga<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html |title=Austria |author=World Factbook |date=3 Agosto 2010 |work=|publisher=CIA |accessdate=14 Agosto 2010}}</ref>
| ethnic_groups_year = 2001
| capital = [[Vienna]]
| coordinates = {{Coord|48|12|N|16|21|E|type:city}}
| largest_city = kapitolio
| government_type = [[Pederal a republika|Pederal]] a [[Parlamentarioparlamentario a republika]]
| leader_title1 = [[Presidente ititi Austria|Presidente]]
| leader_name1 = [[Alexander Van der Bellen]]
| leader_title2 = [[Konselor ititi Austria|Konselor]]
| leader_name2 = [[Karl Oberhammer ]] ([[ÖVP]])
| leader_title3 =
Linia 32:
| leader_name3 =
[[Werner Kogler]] ([[Die Grünen]])
| leader_title4 = [[Listaan dagiti Presidente ititi Nailian a Konseho iti Austria|Presidente ititi Nailian a Konseho]]
| leader_name4 = [[Wolfgang Sobotka]] ([[ÖVP]])
| sovereignty_type = [[Tulag ti estado ititi Austria|Kawayaan]]
| established_event1 = [[Tulag ti estado ititi Austria]] naipaturay
| established_date1 = 27 Hunio 1955 (DuchyDukado: 1156, [[Imperio ititi Austria]]: 1804, [[ImmunaUmuna a Republika ititi Austria]]: 1918–1938, Maikadua a Republika manipud idi 1945)
| area_km2 = 83,879
| area_rank = Maika-115
Linia 57:
| Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
| Gini = 27.0 <!--number only-->
| Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey|publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=8 DecemberDisiembre 2021}}</ref>
| Gini_rank =
| HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady-->
| HDI = 0.922 <!--number only-->
| HDI_ref =<ref name="UNHDR">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 DecemberDisiembre 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=6 DecemberDisiembre 2021}}</ref>
| HDI_rank = Maika-18
| currency = [[Euro]] ([[Euro a senial|€]]) ²
Linia 74:
| cctld = [[.at]] ³
| calling_code = [[Dagiti numero ti telepono iti Austria|43]]
| footnote1 = [[Pagsasao nga Eslobeno|Eslobeno]], [[Pagsasao a KroátaKroata|KroátaKroata]], [[Pagsasao a HúngaroHungaro|HúngaroHungaro]] ket opisial a nabigbigan a rehional a pagsasao ken [[Pagsagsao a senial ti Austria]] ket maysa a nasalakniban akabassitana kabassitan a pagsasao iti kaisapupan iti pagilian.
| footnote2 = Ti Euro manipud idi 1 Enero 1999 pudno, manipud idi 1 Enero 2002 agpayso a kuarta; sakbay: Austriano a [[Schilling]].
| footnote3 = Ti [[.eu]] a pagturayan ket maus-usar met, a naibingbingay kadagiti sabsabali kamkameng ti ti estado a [[Kappon a Europa]].
}}
 
Ti '''Austria''' nga ti opisial a '''Republika ti Austria''' ket maysa a [[naserraan ti daga a pagilian]] nga addaan iti kumurang wenno sumurok a 8.7 a riwriw a tattao<ref name="Population">{{cite web|url=http://www.statistik.at/web_de/dynamic/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_und_veraenderung/056447 |title=STATISTIK AUSTRIA – Bevölkerungsstand und −veränderung |publisher=Statistik.at |date=2011-05-19 |accessdate=2011-07-24}}</ref>idiay [[Tengnga nga Europa]]. Nabeddengan daytoy babaen ti [[Republika a Tseka]] ken [[Alemania]] iti amianan, [[Hungaria]] ken [[Eslobakia]] iti daya, [[Eslobenia]] ken [[Italia]] iti abagatan, ken [[Suisa]] ken [[Listenstain]] iti laud. Ti territorio ti Austria ket sinakopna ti 83,855 kuadrado kilometro (32,377 kd milia) ken addaan iti natimbeng ken [[Alpino a tiempo]]. Ti rabaw ti daga ti Austria ket kaaduan a kabanbantayan gapu ti kaadda ti [[Alpes]]; adda laeng iti 32% ti pagilian ket adda iti baba ti {{convert|500|m|ft|0}}, ken ti kangatuan a puntospunto ket {{convertpagbaliwen|3798|m|ft|0}}.<ref name="CIA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html |title=Austria |work=[[The World Factbook]] |date=14 Mayo 2009 |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=31 Mayo 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090610113837/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/AU.html |archivedate=2009-06-10 |url-status=live }}</ref> Kaaduan ti populasionn aket agsasao kadagiti lokal a [[Pagsasao a Babaro|Babaro]] a dialekto iti [[Pagsasao nga Aleman|Aleman]] a kas ti patneng a pagsasaoda,<ref name="Language">{{cite web |url=http://www.statistik.at/web_de/static/bevoelkerung_2001_nach_umgangssprache_staatsangehoerigkeit_und_geburtsland_022896.pdf |title=Die Bevölkerung nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland |publisher=Statistik Austria |accessdate=17 Nobiembre 2010 |format=PDF |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101113171636/http://www.statistik.at/web_de/static/bevoelkerung_2001_nach_umgangssprache_staatsangehoerigkeit_und_geburtsland_022896.pdf |archivedate=2010-11-13 |url-status=live }}</ref> ken ti Aleman iti alagaden a pormana ket isu ti opisial a pagsasao ti pagilian.<ref name="Britannica">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/44183/Austria |title=Austria |date=31 Mayo 2009 |work=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=31 Mayo 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090419153631/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/44183/Austria |archivedate=2009-04-19 |url-status=live }}</ref> Dagiti dadduma pay nga opisalopisial a pagsasao ket ti [[Pagsasao a Hungaro|Hungaro]], [[Kroata a Burgenland]], ken [[Pagsasao nga Eslobeno|Eslobeno]].<ref name="CIA" />
 
Dagiti taudan ti moderno nga Austria ket nanipud idi panawen ti [[Kamara ti Habsburg|dinastia ti Habsburg]] idi ti kaaduan ti pagilian ket paset ti [[Nasantuan a Romano nga Imperio]]. Idi las-ud ti maika-17 ken maika-18 a sigsiglo, ti Austria ket nagbalin a kas maysa a [[nalatak a bileg]] iti Europa<ref>Paglakuan a Liberalismo: Ti Paradigma para idi maika-21 a siglo, panid 247, David Boaz, Edward H. Crane, Cato Institute, Washington D.C. 1993, {{ISBN|978-0-932790-98-9}}</ref><ref>Ti Panagbalbaliw ti Politika ti Europa, 1763–1848, Oxford a Pakasaritaan ti Moderno nga Europa, panid 209, Paul W. Schroeder, Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 1996, {{ISBN|978-0-19-820654-5}}</ref> ken, iti panagsungbat ti pannakabalangat ni [[Napoleon]] a kas ti [[Emperador ti Pransia]], ti [[Austriano nga Imperio]] ket opisial a nairangarang idi 1804. Idi 1867, ti imperio ket [[Austro-Hungaro a Lompromiso ti 1867|nagreporma]] iti [[Austria-Hungaria]].
 
Kalpasan ti pannarebba ti Habsburg (Austro-Hungaro) nga Imperio idi 1918 idi panagpatingga ti [[Sangalubongan a Gubat I]], ti Austria ket nangamopon ken nagusar ti nagan ti [[Republika ti Aleman-Austria]] (''{{lang|de|Deutschösterreich}}'', ken kalpasanna ''{{lang|de|Österreich}}'') iti maysa apanagpadasa panagpadas para iti panagkaykaysa iti [[Republika ti Weimar|Alemania]], ngem naparitan gapu ti [[Tulag ti Saint-Germain-en-Laye (1919)]]. Ti [[Umun a Republika ti Austria]] ket nabangon idi 1919. Iti 1938 nga [[Anschluss]], ti Austria ket sinaupan ken insilpo babaen ti [[Nazi nga Alemania]].<ref name="Britannica Anschluss">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/26730/ |title=Anschluss |date=24 Septiembre 2009 |work=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=31 Mayo 2009 }}</ref> Daytoy ket nagpaut aginggana ti panagpatingga ti [[Sangalubongan a Gubat II]] idi 1945, kalpasanna idi a ti Alemania ket [[Nasakupan ti Aliado nga Austria|sinakupan dagiti Aliado]] ken ti dati a demokratiko a batay-linteg ti Austria ket naipasubli. Idi 1955, ti [[Tulag ti Estado ti Austria]] ket nangipabangon manen ti Austria a kas maysa a naturay nga estadoaestado, a nagpatinggaan daytoy iti pannakasakup. Iti isu met laeng a tawen, ti [[Austriano a Parlamento]] ket nagpartuat ti [[Deklaratsion iti Neutralidad]] a nangirangarang daytoy a ti Maiakdua a Republika ti Austria ket agbalinto a permanente a [[neutralidad (sangalubongan apannakibianga pannakibiang)|neutral]].
 
Tatta nga aldaw, ti Austria ket maysa a parlamentario a [[representatibo a demokrasia]] a buklen dagiti siam a [[dagiti estado ti Austria|pederal nga estado]].<ref name="CIA" /><ref name="johnson 17">Lonnie Johnson 17</ref> Ti kapitoliona ken kadakkelan a siudad, nga addaan iti populasion iti sumurok a 1.7&nbsp;riwriw, ket ti [[Vienna]].<ref name="CIA" /><ref name="Vienna pop">{{cite web |url=http://www.statistik.at/blickgem/pz1/g90001.pdf |title=Probezählung 2006 – Bevölkerungszahl |date=31 Oktubre 2006 |work=Statistik Austria |format=PDF |language=Aleman |accessdate=27 Mayo 2009 }}</ref> Ti Austria ket maysa kadagiti [[Listaan dagiti pagilian babaen GDP (nominal) tunggal maysa a tao|kabaknangan apagiliana pagilian iti lubong]], nga adda ti nominal a GDP iti tunggal maysa a tao iti $46,330 (2012 karkulo.). Ti pagilian ket nakaparang-ay iti maysa a [[listaan dagiti pagilian babaen ti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan|nangato nga alagaden ti panagbiag]] ken idi 2011 nairanggo idi daytoy ti maika-19 iti lubong para iti bukodna a [[Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan]]. Ti Austria ken kamengen ti Nagkaykaysa a Pagpagilian manipud idi 1955,<ref>Jelavich 267</ref> [[Pannakaipangato ti Austria iti Kappon ti Europa|timmipon ti Kappon ti Europa]] idi 1995,<ref name="CIA" /> ken maysa a nangpundar ti [[Gunglo para iti Ekonomiko a Pagtitinnulongan ken Panagrang-ay|OECD]].<ref name="OECD">{{cite web |url=http://www.oecd.org/about/0,3347,en_33873108_33873245_1_1_1_1_1,00.html |title=Austria About |publisher=OECD |accessdate=20 Mayo 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090506022708/http://www.oecd.org/about/0,3347,en_33873108_33873245_1_1_1_1_1,00.html |archivedate=2009-05-06 |url-status=live }}</ref> Ti Austria ket nangpirma pay ti [[Schengen a Tulagan]] idi 1995,<ref name="Schengen">{{cite web |url=http://migration.ucdavis.edu/mn/more.php?id=643_0_4_0 |title=Ti Austria timmipon iti Schengen |date=Mayo 1995 |work=Migration News |accessdate=30 Mayo 2009 }}</ref> ken nangampon ti Europeano a kuarta, a [[euro]], idi 1999.
 
== Dagiti nagibasaran ==
Linia 116:
{{Union ti Europa}}
{{Europa}}
{{Kontrol ti autoridad}}
 
[[Kategoria:Austria| ]]