Confucius
Ni Confucius (551–479 BCE)[1] ket maysa idi nga Insik a manursuro, editor, politiko, ken pilosopor ti Primabera ken Otonio a paset ti panawen ti Insik a pakasaritaan. Ti pilosopia ni Confucius nangiyunay-unay ti personal ken gobarnamental a moralidad, kinaagpayso ken dagiti sosial a pannakibiang, hustisia ken kinapasnek. Dagiti simmursurot kaniana ket nakaibinglayda kadagiti dadduma nga eskuela idi las-ud ti Sangagasut nga Es-eskuela ti Panunot a panawen ngem isuda ket napasardeng a maiparabor dagiti Legalistas idi las-ud ti Qin a Dinastia. Kalpasan ti panagballigi ti Han iti Chu kalpasan ti panakarebba tif Qin, dagiti kapanunotan ni Confucius ket nakagun-od ti opisial a panakakayat ken kaaduan a naiparparang-ay iti sistema a naamammoan a kas ti Confucianismo.
| Confucius 孔子 | |
|---|---|
 Ti ladawan ni Confucius babaen ti Tang a Dianstia nga artista a n Wu Daozi (680–740) | |
| Nayanak | 551 SK Zou, Estado ti Lu |
| Natay | 479 BCE Lu State |
| Pakipagilian | Insik |
| Panawen | Taga-ugma a pilosopia |
| Rehion | Insik a pilosopia |
| Pagadalan | Nangipatakder ti Confucianismo |
Kangrunaan a pagirayan | Moral a pilosopia, Sosial a pilosopia, Etika |
Nalatak a kapanunotan | Confucianismo |
Nakaimpluensiaan | |
Naimpluensiaan
| |
Ni Confucius ket tawidan a naipammadayawan a nagsurat wenno nagurnos kadagiti adu a Insik a klasiko a teksto a mairaman kadagiti amin a Lima a Klasiko, ngem dagiti moderno nga eskolar ket nagan-annadda a mangidakdakamat ti naisangsangayan a panagipatalgedan kenni Confucius . Dagiti aporismoa maipanggep kadagiti sursurona ket naurnong idiay Analeta, ngem kadagiti adu laeng tawtawen kalpasan ti ipupusayna.
Dagiti pamunganayan ni Confucius ket adda dagiti nakaibatayn ti sapasapa nga Insik a tawidan ken pammati. Isu ket nangikampeon ti napigsa a kinatulnog iti pamilia, panagraem kadagiti puonan, panarespeto kadagiti manakman babaen dagiti annakda (ken iti tawidan a pannakaipatarus) ti asawa a lallaki baben dagiti asawada. Isu ket nangisingasing pay a ti pamilia a kas batayan ti umno a gobierno. Isu ket nnagiyunayunay ti nadayeg a naamammoan a pamunganayan ti "Saanmo nga aramiden dagiti saamo a kayat a maramid kenka", ti maysa a nasapa bersion ti Nabalitokan nga Alagaden.
Dagiti paammo urnosen
Dagiti nagibasaran urnosen
Dagiti akinruar a silpo urnosen
Dagiti midia a mainaig ken ni Confucius iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig ken ni Confucius iti Wikiquote (iti Ingles)
Dagiti obra a mainaig ken ni Confucius iti Wikisource (iti Ingles)
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |