Ti Laki[2](لەکی; Lekî) ket naikeddeng a dialekto ti Akin-abagatan a Kurdo.[3][4][5][6] Ti leksikal a pannakaipada iti Khorramabadi Luristani ket 78%, iti Persiano nga Irani ket 70%, ken iti Akin-amianan a Luri ket 69%.[1]
Ti Laki ket agdama a naisasao[7] kadagiti lugar ti abagatan ti Hamadân ken mairaman dagiti ili ti Nahawand, Tuisirkân, Nurâbâd, Ilâm, Gilân, ken Pahla (Pehle), ken dagiti pay away kadagiti distrito ti Horru, Selasela, Silâkhur, ken ti akin-amianan nga Alishtar idiay akinlaud nga Iran. Adda pay dagiti nangruna a kolonia ti Laki a naiwarwaras manipud iti Khurâsân aginggana idiay Baybay Mediteraneo. Adda pay dagiti bassit a grupo dagiti agsasao iti Laki a mabirukan idiay Azerbaijan, ti banbantay ti Alburz, ti rehion ti aplaya ti Kaspio, ti enclave ti Khurasani (iti kaadayo a kas idiay Birjand), ti kabanbantayan a daga a pagbaetan ti Qum ken Kâshân, ken ti rehion a pagbaetan ti Adiyaman ken ti karayan Ceyhan idiay adayo nga akinlaud a Kurdistan iti Anatolia. Adu pay dagiti tribu ti Kurdo nga agnagan iti Lak a makasao kadagiti sabali a dialekto ti Kurdo (wenno agraman kadagiti sabali a pagsasao) ken mabirukanda manipud iti Adana aginggana idiay sentral nga Anatolia iti Turkia, idiay Daghistân iti Kaukaso ti Rusia, ken manipud idiay Ahar aginggana kadagiti suburbio ti Teheran iti Iran.
Ti sintasis ken bokabulario ti Laki ket nakaron a nabaliwan babaen ti Luri, ken sanga met daytoy iti Baro a Persiano, ti pagsasao nga Abagatanm a laud nga Iraniko. Ti sistema a batayan a gramatiko ken berbo ti Laki, kasla amin dagiti sabali a dialekto ti Kurdo, ket nalawag nga Amianan a laud nga Iraniko. Daytoy a pannakaikabagian ket kaaduan pay a pasingkedan babaen dagiti tidda iti Laki iti gramatiko a kapada ti Kurdo, ti ergatibo a pannakaaramid. Isu a ti pagsasao a Laki ket pundamental a sabali manipud iti Luri, ken kapada iti Kurdo.
Ti Laki ken Taga-ugma a Persiano
urnosen
| Taga-ugma a Persiano Persiano |
Ilokano |
Laki |
Farsi
|
| dā
|
ina
|
dā
|
mādar
|
| ima
|
datayo
|
ima
|
mā
|
| awa
|
isu(na), daydiay
|
aœa
|
ān
|
| baw
|
ama
|
bawa
|
pedar
|
| hyat
|
idi ti
|
hanî[8]
|
zamni ke
|
| hvar
|
init
|
hœar
|
xorshid
|
| aδa
|
iti dayta a panawen
|
asa
|
ān zaman
|
| tauhmā
|
bukel
|
tûîm
|
toxm
|
| brātā
|
kabsat a lalaki
|
berā
|
barādar
|
| ah
|
ket
|
hā
|
hast,budan
|
| Jani
|
babai
|
žan
|
zan
|
| Xvasura
|
pamilia ti asawa
|
hasûira
|
xānevadeh hamsar
|
| Asrav
|
lua
|
asr
|
ashk
|
| Varaza
|
alingo
|
verāz
|
gorāz
|
| zān
|
ammo
|
zān
|
dān
|
| zamā
|
nobio
|
zœmā
|
dāmād
|
| varkā
|
karnero, urbon
|
vark
|
bare
|
| māung
|
bulan
|
māŋ
|
māh
|
| āsen
|
landok
|
āsen
|
āhan
|
| berz
|
katayag
|
barz
|
boland
|
| tāu
|
pudot
|
tāu
|
garmā
|
Panangiyasping iti Laki ken dagiti sabali a karuay ti Kurdo
urnosen
| Feyli |
Kelhuri |
Sentral a Kurdo |
Akin-amianan a Kurdo |
Laki |
Hawrami |
Ilokano
|
| wehar |
wehar |
behar, wehar |
behar, bihar |
wehar, vihar |
wehar |
panagsusulbod, primabera
|
| tawsan |
tawsan |
hawîn, tawsan |
havîn |
tawsan |
hamîn |
kalgaw
|
| payîz |
payîz |
payîz |
pahîz, payîz |
payîz |
payîz |
panagrururos, otonio
|
| waran |
waran |
baran, werişt |
baran |
varan, waran, veşt |
waran, weşt |
tudo
|
| çaw |
çaw |
çaw |
çav |
çem |
çem |
mata
|
| dut |
dut |
kiç |
keç, dot |
dit, afiret |
kinaçê |
ubing a babai
|
| kurr |
kurr |
kurr |
kurr |
kurr |
kurr |
ubing a lalaki
|
| gurdalle |
gurdalle |
gurçîle |
gurçik |
gurdalle |
wellk |
biel
|
| rêwêar |
rêwêar |
rêbwar |
rêbwar, rêwî |
rêvêar |
rawyar |
gamgamit
|
| minall |
minall |
minall, mindall |
zarok |
ayîl |
zarolle |
ubing
|
| xwem |
xwem |
xom |
ez bi xwe |
wijim |
wêm |
siak
|
| minîş |
minîş |
minîş |
ez jî / min jî |
minîş |
minîç |
siak pay
|
| keftin |
keftin |
kewtin |
ketin |
ketin |
kewtey |
matnag
|
| xistin |
xistin |
hawêştin |
avêtin |
aîtin, aîştin |
- |
ipalladaw
|
| (mi) hatim |
(mi) hatim |
(min) hatim |
ez hatim |
(mi) hetim |
- |
immay
|
| (mi) xwem/xwerim |
(mi) xwem/dixwim |
(min) exwem/dexom |
ez dixwim |
(mi) merim/mexwim |
min meweru |
mangan
|
| (mi) nan xwardim |
(mi) nan xwardim |
(min) nanim xward |
min nan xuard |
(mi) nanim hward |
- |
nangan
|
| (mi) nan xwem |
(mi) nan xwem |
(min) nan dexwim |
ez nanê di xwum |
(mi) nane merim/mexwim |
- |
mangmangan
|
| (mi) nan xwardisim |
(mi) na xwardêam |
(min) nanim dexward |
min nan di xuard |
(mi) nanme mehward |
- |
nangnangan
|
| (mi) hatime |
(mi) hatime |
(min) hatûme |
ez hatime |
(mi) hetime |
- |
immayda
|
| (mi) hatoîm |
(mi) hatoîm |
(min) hatibûm |
ez hatibûm |
(mi) hetoîm |
- |
immay isuna
|
Dagiti maris iti Laki
urnosen
| Laki |
Zaza |
Akin-amianan a Kurdo |
Tengnga a Kurdo |
Ilokano
|
| ispê, çermê |
sipî |
sipî |
spî |
puraw
|
| reş, sê |
sîya |
reş |
reş |
nangisit
|
| kaû |
kiho, kewe |
şîn |
şîn, kewe |
asul
|
| sor |
sûr |
sor |
sûr |
nalabbasit, nalabbaga
|
| suz |
sewz, kesk, kewe |
kesk |
sewz |
berde
|
| hoîl, qehveyî |
qehweyî |
qehweyî |
qaweyî |
kayumanggi
|
| xakî-bur |
gewr, bor |
gewr |
bor |
kolor dapo
|
| zerd |
zerd |
zer |
zerd |
duyaw
|
Kalendario iti Laki
urnosen
| Mangê lekî
|
| pence
|
| mêrêan
|
| gakûr
|
| agranî
|
| mirdar
|
| male jêr
|
| male jêr domaêne
|
| tül tekin
|
| mange sêe
|
| niwrûj
|
| xake lêe
|
| mang êd
|
Dagiti nagibasaran
urnosen
- ^ a b Laki iti Ethnologue (Maika-18 nga ed., 2015)
- ^ Laki – Kurdish Academy of language
- ^ Windfuhr, G. (2009). The Iranian Languages, Routledge, p. 587
- ^ Rüdiger Schmitt: Die iranischen Sprachen in Gegenwart und Geschichte. Wiesbaden (Reichert) 2000.
- ^ Rüdiger Schmitt (Hg.): Compendium Linguarum Iranicarum. Wiesbaden (Reichert) 1989.
- ^ V. Minorsky, "Lak", Encyclopaedia of Islam.
- ^ [1]
- ^ Sabali, ti "hani» iti kaibuksilan ti Laki ken Lury ket "natalna".
Dagiti akinruar a slpo
urnosen
