Kabambantayan ti Kitanglad
T Kabambantayan ti Kitanglad ket ti kabambantayan a mangturay ti paset ti akin-amianan a tengnga ti probinsia ti Bukidnon. Daytoy ket sakupenna dagiti paset ti walo nga ili ken siudad ti probinsia ti Talakag, Baungon, Libona, Manolo Fortich, Impasug-ong, Lantapan ken Siudad ti Malaybalay. Ti kabambantayan ket maysa kadagiti bassiten a nabatbati a katuduan a bakir idiay Filipinas, daytoy ket pagtaengan dagiti kangrunaan ken nadumaduma a sebbangan ti manmano ken endemiko a kaatapan a kas ti Agila ti Filipinas. Lima kadagiti pantokna ket natayagda: ti Bantay Dulang-dulang, ti katayagan iti 2,938 metro; Bantay Kitanglad iti 2,899 metro; Bantay Maagnaw iti 2,742 metro; Bantay Lumuluyaw iti 2,612 metro; ken Bantay Tuminungan iti 2,400 metro.[1]
| Kabambantayan ti Kitanglad | |
|---|---|
 Ti tengnga a paset ti Kabambantayan ti Kitanglad nga ayan dagiti kangatuan a pantok, Bantay Dulang-dulang ken Bantay Kitanglad | |
| Kangatuan a punto | |
| Pantok | Bantay Dulang-dulang |
| Kangato | 2,938 metro (9,639 ft) |
| Heograpia | |
| Pagilian | Filipinas |
| Estado/Probinsia | Amianan a Mindanao |
| Distrito | Bukidnon |
| Pagtaengan | Siudad ti Malaybalay |
| Nagsasabtan | 8°08′N 124°55′E / 8.133°N 124.917°ENagsasabtan: 8°08′N 124°55′E / 8.133°N 124.917°E |
Ti nagan a "kitanglad" ket naala idi manipud iti sarita ti nalatak a layus a nangilenned dagiti patneng a daga ti Bukidnon ken ti laeng ungto ti bantay, ti kadakkel iti "tanglad" (baraniw iti Ilokano), ti nabati a nakitkita.
Ti sibubukel a kabambantayan ket nairangarang idi a nailian a parke babaen ti Proklamasion ti Presidente Blng. 677 idi Disiembre 4, 1990 nga ammo a kas ti Masna a Parke ti Kabambantayan ti Kitanglad. Idi 1994, daytoy ket napili a kas maysa kadagiti 10 a prioridad a sitio babaen ti Banko ti Lubong babaen ti Gandat ti Panagay-aywan iti Prioridad a Nasalakniban a Luglugar. Ti Bantay Kitanglad ken dagiti kaarrubayanna a lugar ket nairangarang idi a nasalakniban a lugar babaen ti kategoria ti masna a parke babaen ti Proklamasion ti Presidente 896 a napetsaan idi Oktubre 24, 1996. Idi Nobiembre 9, 2000, ti parke ket kanungpalanen a nagbalin a napno a nasalakniban a lugar idi pinasingkedan ti Kongreso ti R.A. 8978 nga ammo pay ti Tignay ti Nasalakniban a Lugar ti Kabambantayan ti Kitanglad ti 2000.[2]
Heograpiko a lokasion urnosen
Ti Kabambantayan ti Kitanglad ket mabirukan iti paset ti akin-amianan a tengnga ti probinsia ti Bukidnon, ti dagus nga amianan ti kaarrubana a Kabambantayan ti Kalatungan. Daytoy ket naisanglad iti baetan ti 8°7′42″N ken 124°55′30″E. Daytoy ket nabeddengan iti laud babaen ti Talakag, amianan a laud babaen ti Baungon, iti amianan babaen ti Libona ken Manolo Fortich, iti amianan a daya babaen ti Impasug-ong, iti daya babaen ti Siudad ti Malaybalay ken iti abagatan babaen ti Lantapan.
Klima urnosen
Ti klima iti Kabambantayan ti Kitanglad ket addaan iti Nabaliwan a Pannakaidasig ti Corona, a nailaslasin babaen ti nabiit a namaga a tiempo nga agpaut iti maysa aginggana iti tallo a bulan, ken awan ti nakaro a panagtudtudo. Ti lugar ket naabungotan ti ulep iti amin a paset ti tawen.
Ti temperatura ket sumakop manipud iti 22.7°C iti Enero aginggana ti 24.6 °C iti Hunio. Daytoy ket makaawat iti kaaduan a panagtudtudo iti Hunio. Ti kamagaan a paset ti panawen ket ti bulan ti Marso.
Dagiti hidrolohiko a langa urnosen
Ti Kabambantayan ti Kitanglad ket mangporma ti pagdagusan ti danum kadagiti nadumaduma a nangruna a sistema ti karayan nga agayus iti amianan ken tengnga a Mindanao. Dagitoy a karayan ket mairaman ti Karayan Cagayan, Karayan Tagoloan, ken Karayan Pulangi, ti nangruna a tributario ti Rio Grande de Mindanao. Ti panagayus iti lugar ket mailaslasin iti nagtimbukel a tabas, nga agtataud manipud kadagiti kangatuan a punto ti kabambantayan.
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ "Masna a Parke ti Kabambantayan ti Kitanglad". MKRNP.org. Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-12-26. Naala idi 8 Oktubre 2013.
- ^ "AN ACT DECLARING THE MT. KITANGLAD RANGE IN THE PROVINCE OF BUKIDNON AS A PROTECTED AREA AND ITS PERIPHERAL AREAS AS BUFFER ZONES, PROVIDING FOR ITS MANAGEMENT AND FOR OTHER PURPOSES" (PDF). Kongreso iti Filipinas. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2015-09-23. Naala idi 8 Oktubre 2013.