Rosales
Ti Rosales ket ti maysa nga urnos dagiti agsabsabong a mula.[3] Daytoy ket kabsat iti maysa a klado a mangbukel iti Fagales ken Cucurbitales.[4] Daytoy ket aglaon iti agarup a 7700 a sebbangan, a naiwarwaras kadagiti agarup a 260 henero. Buklen ti Rosales dagiti siam a pamilia, ti kita ti pamilia iti pamilia ti rosas, ti Rosaceae. Ti kadakkelan kadagitoy a pamilia ket ti Rosaceae (90/2500) ken ti Urticaceae (54/2600). Ti urnos ti Rosales ket nabingbingay kadagiti tallo a klado a saan pay a naikkedeng iti taksonomiko a ranggo. Ti klado a basalo ket buklen ti pamilia ti Rosaceae; ti sabali pay a klado ket buklen dagiti uppat a pamilia, a mairaman ti Rhamnaceae; ken ti maikatlo a klado ket buklen dagiti uppat a pamilia ti urticaleano.[5]
| Rosales | |
|---|---|
| |
| Dagiti dua a mula a rosas, Rosa cinnamomea L. ken R. rubiginosa L. | |
Taksonomia 
| |
| Pagarian: | Plantae |
| Klado: | Tracheophytes |
| Klado: | Angiospermae |
| Klado: | Eudicotidae |
| Klado: | Rosids |
| Klado: | Fabids |
| Urnos: | Rosales Bercht. & J.Presl[1] |
| Dagiti pamilia | |
|
Barbeyaceae | |
| Kapada a nagan | |
|
Rhamnales | |
Ti urnos ti Rosales ket napigsa a masuportaran a kas monopiletiko iti panagusig a pilohenetiko kadagiti panagsasaruno ti DNA, kas dagiti inaramid babaen dagiti kameng ti Grupo ti Pilohenio ti Angiospermae.[6] Iti bukodda a sistema ti APG III iti pannakaidasig ti mula ipalawagda ti Rosales a kas mangbukel kadagiti siam a pamilia a nailista iti kahon iti kanawan.[1] Ti pannakaikabagian kadagitoy a pamilia ket saan a nalawag aginggana idi 2011, idi nasolbarda iti maysa a molekular a pilohenetiko a panagadal a naibatay kadagiti dua a nuklear a gene ken dagiti sangapulo a kloroplasto a gene.[7]
Taksonomia urnosen
Iti sistema ti panangidasig ni Dahlgren dagiti Rosales ket super-urnos a Rosiflorae (tinawtawagan pay iti Rosanae). Iti nasukatanen a sisteama ni Cronquist, ti urnos idi ti Rosales ket adu a beses a polipiletiko. Daytoy ket buken idi ti pamilia ti Rosaceae ken dagiti 23a sabali a pamilia nga itan ket naikabkabil kadagiti nadumaduma a sabali nga urnos.[8] Dagitoy a pamilia ken dagiti pannakaikabilda iti sistema ti APG III ket ti:[1]
- Alseuosmiaceae (Asterales)
- Anisophylleaceae (Cucurbitales)
- Brunelliaceae (Oxalidales)
- Bruniaceae (Bruniales)
- Byblidaceae (Lamiales)
- Cephalotaceae (Oxalidales)
- Chrysobalanaceae (Malpighiales)
- Columelliaceae (Bruniales)
- Connaraceae (Oxalidales)
- Crassulaceae (Saxifragales)
- Crossosomataceae (Crossosomatales)
- Cunoniaceae (Oxalidales)
- Davidsoniaceae (Cunoniaceae, Oxalidales)
- Dialypetalanthaceae (Rubiaceae, Gentianales)
- Eucryphiaceae (Cunoniaceae, Oxalidales)
- Greyiaceae (Melianthaceae, Geraniales)
- Grossulariaceae (Saxifragales)
- Hydrangeaceae (Cornales)
- Neuradaceae (Malvales)
- Pittosporaceae (Apiales)
- Rhabdodendraceae (Caryophyllales)
- Rosaceae
- Saxifragaceae (Saxifragales)
- Surianaceae (Fabales)
Pilohenio urnosen
Ti sumaganad a pilohenetiko a kayo ket manipud iti kladistikoa panagusig iti DNA a naipablaak idi 2011.[7]
| Rosales |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ti Rosales ket ti maysa nga urnos a maikabil babaen ti pagarian ti Plantae. Daytoy a tsart dita baba ket mangipakita ti pannakaidasig iti urnos tapno makapan iti urnos ti Rosales.[9]
| Pagarian Plantae |
| Subpagarian Tracheobionta |
| Superdibision Spermatophyta |
| Dibision Magnoliophyta |
| Klase Magnoliopsida |
| Subklase Rosids |
| Order Rosales |
Pannakaiwarwaras urnosen
Dagiti nadumaduma a mula a maikabil babaen ti urnos ti Rosales ket agtubo kadagiti nadumaduma a parte iti lubong. Mabirukanda kadagiti bantay, topiko ken artiko. Uray no makabirukka iti kameng ti urnos ti Rosales iti ania man a lugar kadagiti naisangayan a pamilia nga agtubo kadagiti nadumaduma a naisangayan a heograpiko a lokasion. [10] Ti polinasion iti angin ket isu ti waya iti iti polinasion iti kaaduan dagiti pamilia a maikabil babaen ti urnos ti Rosales (a mairaman ti Moraceae, Ulmaceae, ken Urticaceae kdpy.).[11]
Kinapangruna urnosen
Iti kaunegan ti urnos ti Rosales ket ti pamilia ti Rosaceae, a mangiraman kadagiti adu a sebbangan a naimuymuyong para kadagiti bungada, a mangaramid daytoy a kas maysa kadagiti kangrunaan iti ekonomia a pamilia dagiti mula. Ti prutas a patauden babaen dagiti kameng iti daytoy a pamilia ket mairaman ti mansanas, peras, plums, melokoton, seresa, almendras, strawberries, blackberries, raspberries, rimas, ken langka. Dagiti bulong ti mulberry ket mangipaay a kanen dagiti igges ti seda a naus-usar iti panagpataud iti komersial a seda.[12][11] Adu kadagiti ornamental a sebbangan ti mula ket adda pay iti pamilia a Rosaceae a mairaman ti rosas a nakainaganan iti pamilia ken urnos. Ti rosas, naikeddeng a simbolo iti ayat kadagiti adu a kultura, ket prominente a nailadawan iti daniw ken literatura.[12] Dagiti moderno a karuay ti hardin dagiti rosas a kas dagiti hybrid a tsa, floribunda, ken grandifora, ket nagtaud manipud kadagiti kompleks a hybrid dagiti nadumaduma a sabali a naatap a sebbangan a patneng kadagiti nadumaduma a rehion iti lubong.
Ti kayo maipud iti nangisit a seresa (Prunus serotina) ken ti nasam-it a seresa (P. avium) ket inus-usar iti panagaramid iti kalidad a muebles gapu iti marisna ken abilidad a masukog.[12] Dagiti mula iti urnos a Rosales ket naus-usarda idi iti tradisional nga agas kadagiti adu a kultura. Ti latex dagiti dadduma a sebbangan dagiti kayo a higos ket aglaon iti ensima nga epektibo a mangpatay kadagiti ariet a mangimpekto kadagiti ayup.[12]
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ a b c Angiosperm Phylogeny Group (2009). "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III". Botanical Journal of the Linnean Society. 161 (2): 105–121. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2017-05-25. Naala idi 2013-07-06.
- ^ UniProt. "Order Rosales". Naala idi 2008-04-24.
- ^ Peter F. Stevens (2001 onwards). "Rosales". Iti: Trees Iti: Angiosperm Phylogeny Website. Iti: Missouri Botanical Garden Website. (kitaen ti Dagiti akinruar a silpo dita baba)
- ^ Hengchang Wang; Michael J. Moore; Pamela S. Soltis; Charles D. Bell; Samuel F. Brockington; Roolse Alexandre; Charles C. Davis; Maribeth Latvis; Steven R. Manchester & Douglas E. Soltis (10 Marso 2009), "Rosid radiation and the rapid rise of angiosperm-dominated forests", Proceedings of the National Academy of Sciences, 106 (10): 3853–3858, doi:10.1073/pnas.0813376106, PMC 2644257, PMID 19223592, naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-09-12, naala idi 2019-02-05
- ^ Douglas E. Soltis, et alii. (28 authors). 2011. "Angiosperm Phylogeny: 17 genes, 640 taxa". American Journal of Botany 98(4):704-730. doi:10.3732/ajb.1000404
- ^ Walter S. Judd, Christopher S. Campbell, Elizabeth A. Kellogg, Peter F. Stevens, and Michael J. Donoghue. 2008. Plant Systematics: A Phylogenetic Approach, Third Edition. Sinauer Associates: Sunderland, MA, USA. ISBN 978-0-87893-407-2
- ^ a b Shu-dong Zhang, De-zhu Li; Soltis, Douglas E.; Yang, Yang; Ting-shuang, Yi (July 2011). "Multi-gene analysis provides a well-supported phylogeny of Rosales". Molecular Phylogenetics and Evolution. 60 (1): 21–28. doi:10.1016/j.ympev.2011.04.008. PMID 21540119.
- ^ Arthur John Cronquist. 1981. An Integrated System of Classification of Flowering Plants. Columbia University Press: New York, NY, USA. ISBN 978-0-231-03880-5
- ^ "Classification | USDA PLANTS". plants.usda.gov. Naala idi 2018-10-22.
- ^ "Rosales | plant order". Encyclopedia Britannica (iti Ingles). Naala idi 2018-10-22.
- ^ a b W., Chase, Mark. "Rosales". AccessScience (iti Ingles). doi:10.1036/1097-8542.593700. Naala idi 2018-10-22.
- ^ a b c d "Rosales | plant order". Encyclopedia Britannica (iti Ingles). Naala idi 2018-10-22.
Dagiti akinruar a silpo urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Rosales iti Wikimedia Commons
Dagiti datos a mainaig iti Rosales iti Wikispecies- Rosales Iti: Trees Iti: Angiosperm Phylogeny Website Iti: Missouri Botanical Garden Website
- Rosales – Plant Life Forms Naiyarkibo 2016-03-12 iti Wayback Machine
- "Rosales". Integrated Taxonomic Information System. Naala idi 24 Abril 2008.
